BAĞIMLILIK Prof. Dr. MANSUR BEYAZYÜREK T.C. KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ

... konulu sunumlar: "BAĞIMLILIK Prof. Dr. MANSUR BEYAZYÜREK T.C. KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

1 BAĞIMLILIK Prof. Dr. MANSUR BEYAZYÜREK T.C. KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ
26 ŞUBAT 2010 T.C. KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ 1

2 Kendini nasıl hissediyorsun? Rahatsızlık duyduğun bir şey var mı?
Ne var, ne yok? Nasılsın? Kendini nasıl hissediyorsun? Rahatsızlık duyduğun bir şey var mı? Bu sorularla karşılaşmayan yok. Peki nasıl cevaplar veriyoruz? Biraz düşünelim…

3 Herkes kendinin doktoru olmalı (Ne demek?)
Bedenimizi ne kadar tanıyoruz?

4 RUH SAĞLIĞI AÇISINDAN NORMAL - ANORMAL
Dünya Sağlık Örgütü Sağlık: Bedensel Ruhsal Sosyal iyilik durumudur.

5 BAĞIMLILIK Komponentleri içerir Sosyal Biyolojik Psikolojik
BAĞIMLILIK davranışlarının çoğu DEPRESSİF bir duruma tekabül eder. Bu durumda HANGİ KİŞİLİK TİPİ HANGİ SOSYAL SINIF HANGİ EKONOMİK SINIF HANGİ ETNİK SINIF Olursa olsun aynı şekilde bağımlılık davranışının tehdidi altındadır 5

6 Gruplandırma zorluğu :
Alkolizm Tütün Kullanımı Toksikomani Yeme Bozukluğu Patolojik kumar oynayan birinde olabilir 6

7 7

8 Bağımlılık yapıcı maddelerin etkilediği hedef organ BEYİN’dir.
BAĞIMLILIK BİR BEYİN HASTALIĞIDIR 8

9 Kompulsif seksüel davranışlar

10 İntihar teşebbüsleri

11 Yeni davranış bağımlılıkları
Sigara İçme 11

12 Yeni davranış bağımlılıkları
Kompulsif Alışveriş 12

13 Yeni davranış bağımlılıkları
Risk Davranışları 13

14 Yeni davranış bağımlılıkları
Aşırı Güç Sarfetme 14

15 Yeni davranış bağımlılıkları
İşkolik Olma 15

16 Yeni davranış bağımlılıkları
İnternet Bağımlılığı 16

17 MADDELERİN KLİNİK SINIFLANDIRILMASI
Opium ve türevleri: morfin, kodein, eroin, tebain, kodetilin,kodein,metadon Hayal gördürücüler LSD, esrar gibi. Uyarıcılar Kokain,krak, ecstacy, tütün, çay,çikolata,kahve Sakinleştiriciler Sarhoş ediciler Sıvı yapıştırıcılar ve koklananlar 17

18 Bağımlılık kavramı geniş anlamda
Toksikomani Alkolizm Tütün Kumar Yeme bozukluğu Seksüel davranışlar Aşk hastalığı Teknolojiye bağımlılık kapsar. 18

19 PROBLEM VAR DEMEKTİR VE YARDIM GEREKTİRİR!
Kişinin; Kullandığı madde ne olursa olsun Kullandığı süre ne olursa olsun Kullandığı miktar ne olursa olsun Sosyal, biolojik, psikolojik boyutlardan birinde, ikisinde veya hepsinde sorun varsa PROBLEM VAR DEMEKTİR VE YARDIM GEREKTİRİR! 19

20 Psikoaktif madde kullanımının getirdiği problemler
İş gücü kayıpları Ekonomik kayıplar Trafik kazaları Çeşitli kazalar Şiddet Kan yoluyla, gelişi güzel ve korunmasız cinsel ilişkilerle bulaşan hastalıklar 20

21 MADDELER İLE İLGİLİ YANLIŞ İNANÇLAR
Ben bağımlı olmam Bir kere kullanmaktan bir şey çıkmaz. Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz. Esrar, alkol ve sigaradan daha tehlikeli değildir. Ben kontrol edebilirim. Benim iradem güçlüdür. Herkes kullanıyor ve bir şey olmuyor. Sadece zayıf bireyler bağımlı olur. Uyuşturucu sadece kullanan kişiye zarar verir. 21

22 BAĞIMLILIK, 21.yüzyılın önde gelen insanlık sorunudur!!!
İnsan olma özelliğimizi oluşturan biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin hemen hepsini etkileyen “bağımlılık” durumu… Eklenen hukuki, coğrafi , siyasi , dini, ekonomik hatta medyatik alanlar… BAĞIMLILIK, 21.yüzyılın önde gelen insanlık sorunudur!!! 22

23 2010’da neyi tedavi edeceğimizi öngörmeye çalışırken yararlı bir başlangıç noktası, önümüzdeki beş yılda neler olacağını tahmin etmektir. Maalesef değişmeyecek sonuç bağımlılık yapan maddelerin var olduğu ve hep olacağıdır. 23

24 Hiç bağımlı olmamış kişiler bağımlıların davranışlarını anlayamıyor.
“Herhangi bir kimse, burnundan bir toz çekmek için yılda neden binlerce dolar versin?” “Niye biri sarhoş olmak ister?” “Hayatımda her gün, beş altı defa damarlarıma iğne sokmak istediğimi düşünemiyorum.” “Beyninizi alkol veya maddelerle zehirlemek o kadar kötü bir duygu ki.” 24

25 25

26 Bağımlılık nasıl oluşuyor
Bağımlılar, alkol ve diğer maddelerin verdiği zevke aşık oluyorlar. Yanlış olarak kendilerine ve başkalarına zarar vermeden alkol ve diğer maddeleri kullanabileceklerini sanıyorlar. Bağımlılar alkol ve diğer madde kullanımını, maddelerden kaynaklanan çok acı veren bir şey başlarına gelince, ancak yaşayabilmek için durdururlar. (Buna dibe değmek denir.) 26

27 Bağımlılık, Özellikle narkotiklere bağımlılık, bugün ulaştığı boyutlarla Uluslararası bir sorundur

28 Bütün dünya ülkeleri trafiğin ve uyuşturucuların aşırı kullanımından haberdar. Milyonlarca kurban içinde özellikle çocuklar ve gençler dikkat çekicidir.

29 Madde kullanımına baktığımızda, kullanmayanlar tarafından hep
Madde kullanımına baktığımızda, kullanmayanlar tarafından hep zor anlaşılır, ölümcül, suç teşkil eden bir davranış olarak algılanır.

30 Değişikliklere neden olur
Düşünce Davranış Hafif-Şiddetli Duygu Kısa- Uzun süreli Algı İstenen- İstenmeyen Hafıza Değişikliklere neden olur 30

31 Düşünce ve davranıştaki değişmeler: 1
Düşünce ve davranıştaki değişmeler: 1. Değişik şiddetle psikiyatrik semptomlar 2. Psikiyatrik hastalıkları başlatmak veya kötüleştirmek 3. Mevcut psikiyatrik semptom ve hastalıkları gizlemek 4. Yoksunluğa bağlı psikiyatrik problemler şeklinde olabilir. 31

32 Maddeler psikiyatrik semptomlar yaratabilir:
Yoğun uyarıcı kullanımı endişe heyecan paranoya oluşturabilir Trankilizan ve hipnotikler depresyon Psikodislektikler psikoz 32

33 Maddeler psikiyatrik rahatsızlık yaratabilir ve rahatsızlığı şiddetlendirebilirler. Kokain Panik bozukluk Depresyon geçirmiş biri alkol, opiat veya benzodiazepinden sonra depresif olabilir. 33

34 Marihuana kuşku ve paranoyayı tetikler.
Madde kullanımı eskiden var olan, örtülü bir psikiyatrik rahatsızlığı tekrar ortaya çıkarabilir. Marihuana kuşku ve paranoyayı tetikler. 34

35 Maddeler psikiyatrik semptomları gizleyebilir: Endişe, heyecan ve sıkıntıyı bastırmak için alkol, benzodiazepin, hipnotik kullanımı. 35

36 MADDE KARŞISINDAKİ İNSAN DAVRANIŞI;
sosyo kültürel yapıya, zamana, yere, düşünceye, mesafeye Göre değişiklik gösterir.

37 Geçmişe baktığımızda ; Eroin 1
Geçmişe baktığımızda ; Eroin 1.Dünya savaşındaki askerlerin acısını dindirmek için kullanıldı Freud kokainin kendisini ifadede çok etkili olduğunu söylüyordu. 37

38 Maddelerle ilgili raporlarda gördüğümüz o ki ; aşırı arz her zaman o ülkenin toleranslı davranışı ile birliktedir. 38

39 Maddeyi edinmek ne kadar kolaylaşırsa, gençlerde ve bütün sosyal sınıflarda
kullanım artmaktadır. 39

40 Türkiye Afganistan’dan Avrupa’ya gönderilen opiat, Avrupa’dan Orta Doğu’ya gönderilen ecstasy,captagon ve diğer sentetiklerin yolu üzerindedir 40

41 Türkiye’ye baktığımızda; Asya’yı Avrupa’ya bağlayan çok önemli bir köprü olmakla istisnai bir konumu vardır. 41

42 42

43 43

44 Bağımlılık konusunda (özellikle opiat) göz önünde mutlaka bulunması gerekenler vardır;
Yasalar - Polis Hukuki durum Tıp Medikal durum Politika Serbestleştirmek mi , Yasaklamak mı Psikoloji Psikolojik Durum Sosyoloji Aile ve Toplum ilişkileri 44

45 Bir Maddenin ilaç veya narkotik olması farmakolojik özelliklerinden değil, devletin maddeye bakışı ile ilgilidir 45

46 “kafa bulma” lar ve bağımlılıklara yol açmaktadır.
Modern bağımlılıklar toplum tarafından oluşturulmaktadır. Globalleşmeye doğru sosyal değişim, buna bağlı yeni “kafa bulma” lar ve bağımlılıklara yol açmaktadır. 46

47 İnsanla ilgili konular içinde, bağımlılık ile ilgili araştırma kadar hiçbirisi karmaşık değildir
47

48 Bu konuda mutlak bir bilimsel veri ve izahat söz konusu değildir
48

49 Madde kullanımı ve bunun getirdiği sorunlarla ilgilendiler.
Yöneticiler Eğitimciler Doktorlar Anne ve Babalar Emniyet Görevlileri Hukukçular Din Adamları Madde kullanımı ve bunun getirdiği sorunlarla ilgilendiler.

50 Toplum, bağımlılıkla ilgili olaya yaklaşırken yasak maddelerin
nasıl bu kadar yaygınlaştığıyla ilgilendi.

51 Gençlik sorunları nelerdir?
Altında neler yatıyor? Nasıl çözülebilir? Neler yapılabilir? Yerine....

52 Aileler deşifre ediliyor, Kulaklar çekiliyor,
Bir ölüm haberi ile: Aileler deşifre ediliyor, Kulaklar çekiliyor, Kötü arkadaşlara, satıcılara lanetler okunuyor, Hatta tedavi kurumları suçlanabiliyor.

53 Madde bağımlılığı ile beraber:
Birçok psikolojik, sosyal, bedensel bozukluklar görülmeye başladı. Suç işlemeye eğilim, intihar girişimleri, evden-okuldan kaçışlar gibi...

54 Hepimizin öncelikle kabul etmesi gereken şey: SORUNUN VARLIĞI...

55 Başbakanlığa veya Cumhurbaşkanlığına bağlı
Öncelikle yapılması gereken: Başbakanlığa veya Cumhurbaşkanlığına bağlı özerk çalışabilecek ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ KURULMALIDIR.

56 UYUŞTURUCU KULLANANLAR NASIL ANLAŞILIR?
Alışılmışın dışında saldırganlaşma Aniden ortaya çıkan davranış değişiklikleri Uyku bozuklukları Dış görünüşe dikkat etme Halsizlik, yorgunluk, gözlerde kanlanma 56

57 UYUŞTURUCU KULLANANLAR NASIL ANLAŞILIR?
Konuşmada güçlük Yalnız kalma eğilimi İştahsızlık, kilo kaybı Giderek okula, hobilerine, arkadaşlarına ilgisini kaybetmesi Daha fazla yalan söylemesi ve başka kaçamak hareketler 57

58 UYUŞTURUCU KULLANANLAR NASIL ANLAŞILIR?
Evden paranın ve başka eşyaların kaybolması Vücudunda giysilerinde veya ev içinde alışılmışın dışında lekeler, işaretler veya kokular görülmesi Kol ve bacaklarında enjeksiyon izleri (çoğu zaman olmayabilir) Not:Kişi aniden durgun ve içe kapanık hale gelirse, bundan hemen sonuçlar çıkarmayız. 58

59 TBMM UYUŞTURUCU VE KAÇAKÇILIĞINI ARAŞTIRMA KOMİSYONU TASLAK RAPORU
BU SAYI 1997’DE 3.710 2006’DA 8.320 2007’DE 2008’DE OLDU 59

60 TBMM UYUŞTURUCU VE KAÇAKÇILIĞINI ARAŞTIRMA KOMİSYONU TASLAK RAPORU
TOPLAM TUTUKLU VE HÜKÜMLÜNÜN %19,98’İ ADAM ÖLDÜRME SUÇUNDAN CEZAEVİNDE BULUNURKEN UYUŞTURUCU SUÇLARININ ORANI %14,9 60

61 TBMM UYUŞTURUCU VE KAÇAKÇILIĞINI ARAŞTIRMA KOMİSYONU TASLAK RAPORU
HER YÜZ LİSELİDEN EN AZ 11’İ EN AZ BİRKAÇ KEZ UYUŞTURUCU MADDE KULLANMIŞ DURUMDA. UYUŞTURUCU MADDE KULLANANLARIN ORTALAMA EĞİTİM SÜRESİ 6 YIL VE BUNLARIN %41’İ İŞSİZ. 61

62 TBMM UYUŞTURUCU VE KAÇAKÇILIĞINI ARAŞTIRMA KOMİSYONU TASLAK RAPORU
ESRARIN İLK KULLANIM YAŞI 17 EROİN KULLANMA YAŞI İSE 24 UYUŞTURUCU KULLANANLARIN YARISINDA DA UÇUCU KULLANMA ALIŞKANLIĞI VARDIR. 62

63 SONUÇ OLARAK… Her kullanıcı bağımlı değildir
Kullanım ve sonraki süreçler bireye özeldir Madde karşı konulamaz bir güce sahip değildir Maddeyi bir kere alınca bedensel bağımlılık olmaz Madde kullanma davranışı konusunda takıntı, fiziksel bağımlılık kadar önemlidir

64 SONUÇ OLARAK… Bağımlılık empirik bir sorundur ve tanımla belirlenemez.
Maddeyi bırakamamak, tek başına bir bağımlılık göstergesi değildir. Bağımlılık olmadan geliştirilen “alışkanlık”lar da kişi ve sosyal ilişkileri açısından bağımlılık kadar zararlı ve yıkıcı olabilir. Bağımlı olmayan madde kullanıcıları da tedavi edilmelidir. ANATOLİA KLİNİKLERİ

65 İNTERNET BAĞIMLILIĞI 65

66 bu kişinin internet’le bir sorunu var demektir.
''Eğer kişi sosyal, psikolojik ve organik yapısı olumsuz etkilendiği halde, internet in başından ayrılamıyorsa 'bağımlı' demektir. Kişi okuluna gidemiyor veya geç gidiyorsa, Derslerinde bir düşüş varsa, Omurga şikayetleri başlamışsa, Beslenme alışkanlıkları değişmişse, Bilgisayarın başından onu kaldırdığınızda sinirli ve gergin oluyorsa, bu kişinin internet’le bir sorunu var demektir. 66

67 “Ev kadınları da yavaş yavaş bu işin içine giriyor”
'‘İnternet bağımlılığı en çok gençler ve erkeklerde, özellikle de yaş arası erkeklerde daha fazla görülüyor.” Ancak bilmediğimiz ve bize yansımayan çok ciddi bir grup olduğunu da tahmin ediyoruz. Kadınlara da dikkat... “Ev kadınları da yavaş yavaş bu işin içine giriyor” 67

68 Her zaman geçerli olacak görüşü paylaşmak istiyorum.
HASTALIK YOK HASTA VAR 68

69 Psikiyatri=Stigmatize etmek
Deli Akıl hastası Alkolik Ayyaş Manyak Melankolik Toksikoman Bağımlı Şizofren Otizm-otistik Psikiyatri=Stigmatize etmek 69

70 70

71 71

72 72

73 73

74 74

75 75

76 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 58
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 58. maddesi şu şekildedir “Devlet gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır.” 76

77 Sağlık Bakanlığı tarafından, uygulaması çok etkili olmuştur.
yeşil – kırmızı reçete uygulaması çok etkili olmuştur. 77

78 Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre, içki yada tütün ve tütün ürünleri satın alma yaşı yasal olarak 18’dir. 78

79 79

80 80

81 81

82 82

83 83

84 84

85 85

86 86

87 87

88 88

89 89

90 90

91 91

92 92

93 93

94 94

95 95

96 96

97 97

98 98

99 99

100 100

101 101

102 102

103 103

104 104

105 BİZ KİMİZ HEPSİ İNSANI GÖRMEYİ BİLMELİYİZ BAĞIMLILIKTAN SORUMLU KİM?
DOKTOR HASTA HAKİM SUÇLU SOSYOLOG BELİRLİ BİR SINIFIN İNSANI POLİS TUTUKLU ADAYI ÖĞRETMEN KÖTÜ BİR ÖĞRENCİ PSİKOLOG YETERSİZ, BAĞIMLI-ANTİSOSYAL V.S. DİN ADAMI GÜNAHKAR AİLE HAYIRSIZ EVLAT İNSANI GÖRMEYİ BİLMELİYİZ BAĞIMLILIKTAN SORUMLU KİM? TOPLUM? KİŞİ? MOLEKÜLLER? HEPSİ 105

106 106

107 Prof. Dr. Mansur BEYAZYÜREK
TEŞEKKÜR EDERİM Prof. Dr. Mansur BEYAZYÜREK