Türkiye’de Mikroelektronik Sektörü – Neredeyiz, Neler Yapılabilir?

... konulu sunumlar: "Türkiye’de Mikroelektronik Sektörü – Neredeyiz, Neler Yapılabilir?"— Sunum transkripti:

1 Türkiye’de Mikroelektronik Sektörü – Neredeyiz, Neler Yapılabilir?
Günhan Dündar, Devrim Yılmaz Aksın, Selçuk Talay, Faik Başkaya, Müştak Yalçın, Şeyda Aygın, Murat Eskiyerli

2 Mikroelektronik Nedir?
1958 yılında ilk tümleşik devre iki transistörden oluşmaktaydı. Texas Instruments firmasından Jack Kilby’nin tasarımıydı. 2010 yılındaki Intel Core i7 mikroişlemcisinde 2.3 milyar transistör bulunmaktadır.

3 Mikroelektronik Nedir?
Son elli yılda her yıl %53 bileşik büyüme hızı göstermiştir. Tarihte hiç bir teknoloji böyle bir hızı bu kadar uzun süre gösterememiştir. 2008 yılında dünya çapında 1019 transistör üretilmiştir.

4 Elektronik Sektör Büyüklüğü
ABD’de 250 Milyar USD ve 2,5 milyon kişiye iş imkanı Birleşik Krallık’ta 23 Milyar sterlin ve 250,000 çalışan Bu sektörün sürücü gücü mikroelektroniktir.

5 Mikroelektronik Sektörünün Alt Alanları
Artan üretim Moore kanununa göre giderek küçülen boyutlar sayesinde olmaktadır. Yeni üretim teknolojileri 18 ayda bir hayata geçmektedir. Mikroelektronik üretim alt alanı son derece pahalı bir alt alandır. 45nm boyutu için tesis kurulması 2,3 milyar USD, araştırması 3 milyar USD. Bu rakamlar yalnızca 65 nm üretim yapan bir firma için geçerli.

6 Mikroelektronik Sektörünün Alt Alanları
Moore ötesi tümdevre üretimi Bipolar Optoelektronik (kamera vb) MEMS Polimer elektroniği

7 Mikroelektronik Sektörünün Alt Alanları
Mikroelektronik tasarım yazılımları 15 Milyar USD’lık bir sektör 12 Milyar USD’lik bir kısmı üç şirket tarafından kontrol ediliyor.

8 Mikroelektronik Sektörünün Alt Alanları
Üretimsiz tasarım evleri Sektörün dünyadaki 2011 yılı cirosu 65 Milyar dolar. Türkiye’nin payı sıfıra yakın. İki tip üretimsiz tasarım evi var: Sipariş üzerine tasarım yapan ya da tasarımlarını IP olarak başka firmalara küçük ve uzman firmalar. Üretici ile anlaşarak tümdevre satanlar.

9 Mikroelektronik Tasarım Döngüsü
İsterlerin belirlenmesi Tasarım fikri Tasarımın geliştirilmesi (yazılım araçları) Üretim (anlaşmalı üreticiler) Test (Test laboratuvarları) Belgeleme ve satış

10 Neredeyiz? Semiconductorconnect.org yarıiletken edüstri haritası incelendiğinde Ülke Yarıiletken sektöründe faal kuruluşlar Almanya 300 Hollanda + Belçika 150 Birleşik Krallık İsveç 50 İsviçre 105 Türkiye (Çoğu üniversite)

11 Nereye Varmak İstiyoruz?
Almanya Türkiye ile benzer nüfus büyüklüğüne sahip ama ciddi bir yarıiletken üretim kapasitesi var. Hollanda ve Belçika da büyük hacimlerde yarıiletken üretimi yapabiliyorlar. İsviçre örneğini inceleyelim.

12 Yarıiletken Sektörü Açısından İsviçre –Türkiye Karşılaştırması
Kuruluş Cinsi İsviçre Türkiye Büyük Uluslararası Firma 15 ST, Microchip, Meas, Melexis, Semtech, ONSemi, Qualcomm, Siemens, NVIDIA, MentorGraphics, IBM, Enablence, AMS, Cadence 4 Ericsson, Dialogue, Maxim, Hittite Ulusal Firma 90 !!! 3 Mikroelektronik AŞ, MikroTasarım, Anka

13 İsviçre’de Yarıiletken Sektörü
Çeşitli tümdevreler (ST) Yarıiletken sektörü iş geliştirme destek (4-labs) Sayısal medya için tümdevreler (Abilis) Aviyonik, savunma vb alanlar için FPGA dahil sistem geliştirme (Creative Electronic Systems, Netmodule) Tasarım otomasyonu (Grabinski Modeling, MOSCAD) Tıbbi ekipman (Medtronic, Sensimed, Phonak) Bilgisayar parçaları (Logitech) MEMS ve sensör dahil danışmanlık (Valtronic)

14 İsviçre’de Yarıiletken Sektörü (devam)
Eğitim (Mead) Optoelektronik tasarım (Actlight) ASIC (LS2) Laser kesici sistemler (Synova) Akademik (EPFL, CMI) Distribütörlük (Microchip) Özel ekran tasarımı (Advanced Silicon) Enerji (Maxwell) ….

15 Gözlemler İsviçre Türkiye
Genel amaçlı analog/sayısal tasarım evleri var. Genel amaçlı analog/sayısal tasarım evleri az sayıda var. Özel bilgi gerektiren alanlarda çok sayıda tasarım evi var. Sensörler, MEMS, Aviyonik, Tıbbi cihaz, Görüntüleme cihazları, Yeşil enerji, Ölçüm cihazları Türkiye’de bu tip firmalar yalnızca kamera elektroniği için var. Yarıiletken teknolojisinde kullanılan ekipmanı üreten firmalar var. Türkiye’de bunlar yok, sektör çok dar, olması zor.

16 Gözlemler İsviçre Türkiye
Tasarım otomasyonu için yerli ve yabancı firmalar var. Türkiye’de yok, küçük bir yatırımla geliştirilmesi mümkün bir sektör. Yüksek hacimde CMOS üreten firmalar yok ama özel komponentler üreten firmalar var. “thin film deposition”, MEMS, LED Türkiye’de bu alanda TÜBİTAK-YİTAL ve METU-MET mevcut ama ticari başarı? ABB, SWATCH gibi büyük sanayi kuruluşlarının tasarım merkezleri mevcut. Türkiye’de de bu yönde hareketlenme var ama çok az.

17 Karşılaştırma Yetişmiş insan gücü Fiziksel yakınlık
Deneyim, Dil Bilme Ücret, Yaşam Standardı/Kalitesi Fiziksel yakınlık Mikroelektronik ekosistemi Destekler Müşteri ilişkileri

18 Durum Tespiti Mikroelektronik ürünleri son ürün değil, ara ürün.
Tasarım ihtiyacı için ülkede canlı ve sağlıklı bir üretim ekonomisi olması gerekli. Güçlü bir tıp elektroniği, bilgisayar, hassas mekanik vb sektörler gerek. Türkiye’de maalesef yalnızca askeri sektör talepkar. İç pazarın yanı sıra kolayca dış pazara erişim sağlamak gerekli.

19 Durum Tespiti Yetişmiş insan gücü
İyi yetişmiş ve ülkesinde kalmak isteyen yeterince insan gücü gerekli. Ülkemizde bu alanda eğitim veren üniversite sayısı kısıtlı. Sektör küçük olduğundan ihtiyaç duyulan mezun sayısı az. Kısır döngü süregidiyor.

20 Durum Tespiti Fiziksel yakınlık ve dil Günübirlik ziyaretler
Müşteriye ve üreticiye yakınlık Kolay anlaşabilme

21 Durum Tespiti Destekler ve bürokrasi Gümrük yasaları
Özel destek mekanizmaları Koordinasyon kurumları Merkezi otoritede bu konuda irade ve koordineli bir aksiyon gerek. Endüstride koordineli bir aksiyon gerek. Örnek saat endüstrisi – LCD Display

22 Çözüm Önerileri İnsan gücü Kalabalık bir “lejyoner ordusu”
ABD’deki en kalabalık 3. ya da 4. en kalabalık lisansüstü öğrenim nüfusu. Yurt dışında mikroelektronik firmalarında çalışan çok sayıda Türk. Bu potansiyelden yararlanmalı, bir yandan da kendi mezun sayımızı kaliteyi düşürmeden arttırmalıyız.

23 Çözüm Önerileri Yerleşim
Belki Avrupa için biraz kenarda ama Avrupa-Ortadoğu için merkezde. İstanbul çok önemli bir ulaşım merkezi. Bu özellik vurgulanmalı, İstanbul’da çok sayıda kongre, eğitim vb toplantılar düzenlenmelidir.

24 Çözüm Önerileri Eşgüdüm (koordinasyon)
Bu sektöre özel destekler geliştirilmeli Paydaşların temsiliyeti sağlanmalı

25 Çözüm Önerileri Yabancı firmalar
Yabancı firmaların Türkiye’de tasarım evleri açması çağrısında bulunulmalı ve teşvik edilmeli. Bu firmaların ilk adımda ülke ekonomisine katkısı düşük olsa da tecrübeli eleman yetiştirme ve ekosistem oluşturma açısından çok önemli.

26 Çözüm Önerileri Eğitim
Mikroelektronik eğitiminin önündeki engeller kaldırılmalı Yazılıma erişim Üretime erişim Yerli üretim (YİTAL) Yabancı üretim Üretime gümrük engelleri Merkezi ölçüm laboratuvarları

27 Çözüm Önerileri Tasarım yazılımları
Yeni firmaların önündeki en büyük engel. Var olan firmaların önemli bir masraf kalemi Merkezi bir kurum yazılım lisanslarını toptan almalı – daha yüksek pazarlık gücü Firmalara ve üniversitelere uygun ücretlendirme ile dağıtmalı.

28 Çözüm Önerileri Üretim
Özellikle daha eski teknolojilerde üretim yapılmalı. Yerli üretim maddi olarak desteklenmeli. Tasarımcılar ile üreticiyi bir araya getirecek MOSIS ya da Europractice benzeri bir kurum oluşturulmalı.

29 Çözüm Önerileri Meslek içi eğitim
Dünya çapındaki uzmanlar Türkiye’ye getirilmeli, kurs vermeleri sağlanmalıdır.

30 Çözüm Önerileri Destekler
Hedefler belirlenmeli, bunlara uygun enstrümanlar geliştirilmelidir.

31 Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)
Üniversitelerdeki akademik çalışmalardan farklı olarak mikroelektronik konusundaki araştırmaları desteklemeli, ticarileşmesini sağlamalıdır. Dünya çapında birçok örneği vardır. Kaynak kamudan, firmalardan ve AB projelerinden gelebilir. İlk etapta kamu kaynakları gerekecektir.

32 Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)
Yazılım havuzu oluşturacak Üniversitelerde eğitimi kolaylaştıracak Yeni başlayan firmalara olanak sağlayacak Var olanları rahatlatacak

33 Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)
Yeni firmalar kurulmasını sağlayacak Firmalara mekan ve küçük bir sermaye sağlayan bir “melek yatırımcı” olacaktır. Birkaç yıl içinde firmaların büyümesi sonucu hissesini devredecek ve bütçesi kendi kendini karşılar duruma gelecektir.

34 Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)
Eğitime katkıda bulunacak Üniversitelerde açılan mikroelektronik ile ilgili derslerin uzaktan eğitim ile başka üniversitelere yayılımıni sağlayacak. Merkez içindeki doktoralı firma çalışanlarının uzmanlık konularında ders vermelerini sağlayacak.

35 Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)
Görünürlüğü ve meslek içi eğitimi sağlayacak Kurslar düzenleyecek Akademisyenlerin düzenleyeceği önemli uluslararası konferanslara sponsor olacak. Kursların maddi olarak kendi kendini döndürmesi sağlanacak.

36 Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)
Kamu harici bütçeler arayacak. AB fonları, kalkınma ajansları vb. İleriki yıllarda hem ortaklıkları sayesinde, hem de sektörün gelişmesine paralel olarak kendi kendini döndürebilir hale gelecek.

37 Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)
Yabancı tasarım firmaları ile temaslar Bu firmaları Türkiye’ye çekmeye çalışacak. Kritik bilgi ve ortaklıklar sağlayacak. Firmaların karşısına bir tüzel kişilik olacak. Yabancı firmalara Türkiye’de tasarım ofisi açmaları için maddi destek vermeyecek.

38 Mikroelektronik Mükemmeliyet Merkezi (MiMüM)
Temsiliyet Sektördeki firmalarıtemsil edecek. Sorunların ve önerilerin bürokrasiye aktarılması sağlanacak.

39 Uluslararası Örnekler
Acreo – İsveç CEA – Fransa CNM – İspanya IMEC – Belçika MOSIS – ABD ITRI – Tayvan ...

40 Son Söz Start-up kurulmasını sağlayacak Para-Ürün-Para döngüsünü yaratacak kazan-kazan iş modellerinin üretilmesi. Dünya çapında ürün/endüstri ancak emeğe ve alt yapıya dünya çapında yatırımla mümkündür.