Bebek beslenmesi VE BEBEK DOSTU HASTANE ANNE SÜTÜ

... konulu sunumlar: "Bebek beslenmesi VE BEBEK DOSTU HASTANE ANNE SÜTÜ"— Sunum transkripti:

1 Bebek beslenmesi VE BEBEK DOSTU HASTANE ANNE SÜTÜ
Prof.Dr.Ayşe Sevim Gökalp Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Kocaeli

2 ANNE SÜTÜNÜN TEŞVİKİ ve
BDH PROGRAMI-1991 den beri AMAÇLAR BESLENME BOZUKLUKLARININ ÖNLENMESİ , BEBEK ÖLÜMLERİNİN AZALTILMASI Kocaeli

3 Beslenme: Çocuklar zihinsel ve fiziksel büyüme potansiyellerine ancak yeterli ve dengeli beslenme ile ulaşabilirler. Kocaeli

4 ERKEN BEBEKLİK DÖNEMİNDEKİ BESLENME BEBEĞİN YAŞAMINI PROGRAMLAR
Beyin yapısı ve nörolojik gelişme Bilişsel fonksiyonlar, öğrenme Kan basıncı, kan lipidleri Barsak fonksiyonları Obezite, insülin direnci Kemik sağlığı Atopik hastalıklar Kocaeli

5 Bebeklerin yaşam pasaportu
ANNE SÜTÜ Kocaeli

6 Tarihçe Sanayide kadın işçiler- 20. yy.- mamalar
1980 den sonra anne sütünün önemi 1990 İtalya- Floransa DSÖ/UNICEF Innocenti bildirgesi (İtalya): Anne sütünü teşvik, bebek dostu hastaneler Kocaeli

7 429 HASTANE BDH PLAKETİ ALDI (2005)
KONYA, MANİSA, BALIKESİR, TRABZON, ISPARTA, BOLU, YALOVA, AYDIN BEBEK DOSTU 8 İL MANİSA SOMA İZMİR KEMALPAŞA BEBEK DOSTU 2 İLÇE Kocaeli

8 PROGRAMIN UYGULANMASI Bilgilerin Uygulanması
DOĞUM ÖNCESİ DOĞUM SIRASI DOĞUM SONRASI Anne Sütünün Önemi Emzirme Teknikleri Bilgilerin Uygulanması Meme Bakımı Emzirme Sıklığı Uygulamanın Değerlendirilmesi Anne Beslenmesi Laktasyonun Devamı Emzirme Teknikleri Kocaeli

9 Bebek beslenmesi Yaşamın ilk iki yılı büyüme ve gelişmenin en hızlı olduğu dönemdir. DSÖ anne sütü ile beslenmeyi 2 yaşına kadar önermektedir.. Anne sütü 0-6 ay arasındaki süt çocuğunun ihtiyacı olan kalori ve besinlerin %100’ünü karşılayabilir. 6-12 ay arasında %35’ini karşılayabilmektedir ve bu nedenle 6. ayda ek besinlere geçilir. İlk 6 ayda su dahil hiçbir ek besin verilmemesi önerilmektedir (Doğal beslenme). Kocaeli

10 Anne Sütünün yararları
Bebek sağlığı yönünden anne sütü ile beslenmenin avantajları İshal Solunum yolları enfeksiyonları,otitis media İdrar yolu enfeksiyonları Nekrotizan enterokolit (6 kat) Yenidoğan sepsisi, bakteriyemi ve menenjit Mekonyum ileusu Ani bebek ölümü sendromu Aneljezik etki Kocaeli

11 Anne Sütünün yararları
Anne sağlığı yönünden Doğum sonrası kanama azalmaktadır (aneminin önlenmesi) Kemik mineralizasyonunda gelişme (osteoporoz önlenmesi) Kanserlere karşı koruyucu (meme, uterus) Doğum öncesi kiloya daha kolay erişme Kocaeli

12 Anne Sütünün yararları
Besin içeriği ve beslenme avantajları Anne sütünün biyolojik yapısındaki üstünlükler Düşük böbrek solit yükü Sindirim kolaylığı İmmünolojik avantajlar Antimikrobial ajanlar Antiinflamatuar ajanlar İmmünomodülatörler Kocaeli

13 Anne Sütünün yararları
Gelişimle ilgili avantajları Anne-bebek arasındaki duygusal yaklaşım Zihinsel gelişme ve yeteneklerde, okul başarısı, zeka düzeyinde Ekonomik avantajlar Bebek beslenmesinde en ucuz yöntem Toplum sağlığı maliyetinde azalma Çevresel avantajlar Atık azaldığı için çevre dostu Kocaeli

14 Anne Sütünün yararları
Erişkin sağlığına etkisi Büyüme – gelişme Şişmanlığın önlenmesi Kalb hastalıklarının önlenmesi Diş sağlığı, çene-ağız gelişmesi Otitis medianın azalması Atopik hastalıklar ve astımda azalma, Malign hast., çöliak, ülseratif kolit Kocaeli

15 Bebek beslenmesinde hedef:
İlk 6 ay “sadece” anne sütü 2 yaşına kadar ek gıda+anne sütü Kocaeli

16 Gerçekler: Emzirilen % 95 % 97 İlk 1saatte emzirme % 50 % 54
Emzirilen % 95 % 97 İlk 1saatte emzirme % % 54 “Tek başına” anne sütü 0-1 ay %14 %44 2-3 ay % 6 % 16 4-5 ay % 2 % 11 6.ay % 1,8 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmaları Enstitüsü Kocaeli

17 6 aydan küçük bebeklerin:
Sadece % 11’i tek başına anne sütüyle besleniyor Kocaeli

18 BAŞARILI EMZİRME ve BEBEK DOSTU HASTANE OLMAK İÇİN 10 ADIM
1.Yazılı emzirme politikası oluşturmak 2.Sağlık görevlileri için eğitim programı geliştirmek 3.Tüm hamile kadınları emzirme hakkında bilgilendirmek 4.Annelere doğum sonrası ilk yarım saatte emzirmeye başlamaları için yardım etmek 5.Annelere nasıl emzireceklerini göstermek, bebeklerinden ayrı kalsalar da emzirmeyi nasıl sürdüreceklerini öğretmek 6.Tıbbi bir gereksinme olmadıkça anne sütü dışında besin vermemek 7.Anne ve bebeğin 24 saat aynı odada kalmasını sağlamak 8.İsteğe bağlı emzirmeyi özendirmek 9.Biberon veya emzik vermemek 10.Emzirme destek gruplarının oluşmasını, annelerin hastaneden çıktıktan sonra bu organizasyonlara başvurmasını sağlamak Kocaeli

19 Emzirme odalarının veya bölümlerinin oluşturulması
AYRICA; Sağlık Kuruluşlarında mamayı özendirici afiş, broşür bulundurulmaması Anne sütünün önemini vurgulayan afişlerin koridorlara ve annelerin görebileceği alanlara asılması Emzirme odalarının veya bölümlerinin oluşturulması Üzerinde mama reklamı olan büyüme eğrisi, aşı kartı, takvim, kalem , poster vb. araç ve gereçlerin kullanılmaması veya mama ismi ve firma adının kapatılarak kullanılması Kocaeli

20 Neler yapmalıyız? Eğitim Anneler Toplum Doktorlar Kocaeli

21 ANNE SÜTÜNDE ISRARCI OLMALIYIZ Kocaeli

22 NASIL BDH OLUNUR ? BDH Adayı Hastaneler Öncelikle Anne Sütünün Teşviki ve BDH Danışmanlık Eğitimine Alınır, Eğitim Alan Hastaneler Kendi Hastanelerindeki Diğer Sağlık Personelini de Eğitirler ve uygulamalarını düzenlerler. Kocaeli

23 NASIL BDH OLUNUR ? BDH Olmaya Hazır Hastaneler Sağlık Müdürlüğü Tarafından Değerlendirilerek Genel Müdürlüğe Bildirilir. Bu Hastaneler Ulusal Değerlendirme Ekibi Tarafından Yeniden Değerlendirilerek 80 ve Üstünde Alanlar Üst Komitenin Onayına Sunulur. Kocaeli

24 İlde mama kodu uygulamaları ile ilgili çalışmalar yapılması,
BEBEK DOSTU İL KAVRAMI GEREKLİ KRİTERLER İl merkezinde bulunan Çocuk Hastaneleri ile Doğum Yaptırılan Hastanelerin (Devlet Has.,Doğumevleri,SSK Has., Üniversite Has.,Askeri Has.,Özel Has. v.b) tamamının BDH olmasının sağlanması, İlde mama kodu uygulamaları ile ilgili çalışmalar yapılması, İlde 1.basamak sağlık hizmeti veren sağlık kuruluşlarının en az % 10 ‘unun Bebek Dostu olmasının sağlanması , 4) Topluma anne sütü uygulamalarını yaygınlaştırmak ve bilinçlendirmek için en az 3 faaliyette bulunulması. Kocaeli

25 Hayvanlarda, Kocaeli

26 Yavru memeye kendi ulaşıyor!
Kocaeli

27 İnsanda, Özgüven Doğru teknik Kocaeli

28 Annenin özgüveni Tek başına anne sütüyle beslenme süresinin en güçlü belirleyicisi Ertem İÖ,Votto N,Leventhal JM. Pediatrics 2001;107 Kocaeli

29 Teknik “ Erken dönemde doğru teknikle emzirmenin öğrenilmesi tek başına anne sütüyle beslenme süresini artırıyor” Turan M,Coşkun A,Gökçay G.İst Tıp Fak Mec 2000;63 Kocaeli

30 PROLAKTİN Her emzirme sonrasında salgılanır.
18 PROLAKTİN Her emzirme sonrasında salgılanır. Bir sonraki emzirme için süt oluşturur Meme başından duygusal uyarı Kandaki prolaktin ·    Gece daha fazla prolaktin salgılanır Ovulasyonu baskılar Kocaeli

31 Meme başından duygusal uyarı
19 OKSİTOSİN REFLEKSİ : Boşalma refleksi Emzirmeden önce veya emzirme sırasında oluşur. Sütün oluşmasını sağlar. Meme başından duygusal uyarı Kandaki oksitosin Annenin fazla yemek içmesinden önemlisi emzirmesi: sık ve doğru Bebek emiyor Uterusun kasılmasını sağlar Kocaeli

32 Süt salgılayan hücreler
17 Kas hücresi Oksitosin Kasılmayı sağlar Süt salgılayan hücreler Prolaktin süt salgısını uyarır Süt kanalları Laktiferöz sinüsler (süt sinüsleri) Süt burada birikir Meme başı Areola Montgomeri bezleri Alveol Destek bağ ve yağ dokusu Kocaeli

33 Nasıl Emzirelim? Kocaeli

34 Bebeği emzirmeye başlamadan;
Anne, ellerini su ve sabunla yıkamalı, Meme başları temiz olmalı, Çocuğun altı temiz olmalıdır. Kocaeli

35 Teknik Başarılı bir emzirme için öncelikle annenin rahat bir pozisyonda olması sağlanmalıdır. Kocaeli

36 Pozisyonlar Kocaeli

37 Emzirmenin Aşamaları -1
Bebeğin dudakları uyarılır. Meme başı bebeğin dudaklarına temas ettirilir. Kocaeli

38 Emzirmenin Aşamaları -2
Bebeğin ağzını açarak meme başını ve areolayı ağzının içine alması sağlanır. Koyu renkli kısım dudakları ile çevrelenmelidir Kocaeli

39 Emzirmenin Aşamaları -3
Anne göğsünü desteklerken, memesini bebeğe doğru sıvazlayabilir. Kocaeli

40 Teknik DOĞRU YANLIŞ Kocaeli

41 Emzirmenin Aşamaları -4
Bebek emerken ağzında meme, yüzü annesine dönük eliyle memeye temas eder. Kocaeli

42 Emzirmenin Aşamaları -5
Bebek bedeninin anneye yakın durması sağlanır. Bedeni ile de temas halinde olması bebeğe güven verir. Kocaeli

43 Emzirmenin Aşamaları-6
Emzirme eylemi hem anne hem de bebek için keyif verici bir olay olmalıdır. Doyan bebek memeyi bırakabilir Kocaeli

44 Kocaeli

45 Anne sütü dinamik bir sıvıdır
Emzirmenin başladığı günden itibaren Emzirme esnasında Günün farklı zamanlarında değişiklik gösterir. Kocaeli

46 Anne sütü Kolostrum Olgun süt
Doğumdan sonraki ilk birkaç günde üretilir. Yüksek protein içerir. Bağışıklığı sağlayan faktörler mevcuttur. Olgun süt Doğumdan birkaç gün sonra üretilmeye başlar. Kocaeli

47 Emzirme süresince Önsüt : Çok miktarda üretilir, yüksek miktarda protein ve laktoz içerir. Bebeğin tüm sıvı ihtiyacını karşılar. Sonsüt: Yüksek oranda yağ içerir, enerjinin büyük bölümünü karşılar. Kocaeli

48 Emzirme süresi: Bebeği memeden kısa sürede ayırmamak, kendi bırakana kadar memede tutmak gerekir. İlk günler toplam süre 45 dk Daha sonra dk Kocaeli

49 Anne sütü yeterli mi? Tartı: 20-30 g/gün İdrar / gayta çıkışı:
İlk 3-5 gün: 3-5 kez idrar, 3-5 kez gayta Tartı: g/gün 3-5.günde >%7 tartı kaybı olmamalı 10-14.günde doğum ağırlığını yakalamalı Kocaeli

50 Sıkca sorulanlar Sağlıklı bir annenin günlük süt üretimi ne kadardır?
cc, ortalama 850 cc Bebek hangi sıklıkla emzirilmelidir? İlk 2 hafta süt az gelebilir. Yarım saatte bir emzirilmelidir. İlk 6 hafta her istediğinde meme almalıdır. 6 haftadan sonra 1-4 saatte bir (kendisi düzenler). Bir meme ne kadar sürede boşalır? Term bebek dakikada boşaltır. Kocaeli

51 Anneler de çalışmak zorunda,
Kocaeli

52 Doğum sonrası izni bitince,
Sağılmış anne sütü ile beslemeye devam etmelidir. Kocaeli

53 Anne sütünün sağılması
Kocaeli

54 Sağılmış sütün saklanması-1,
Sıradan kaba konmamalı, steril kapta biriktirilmelidir. Anne sütü oda ısısında 4-6 saat dayanır. Buzdolabının rafında ise saat saklanabilir. 24 saatte kullanılmayacak süt dondurulmalı, üzerine tarih yazılmalıdır Anne sütü, derin dondurucuda 6 ay saklanabilir. Kocaeli

55 Sağılmış sütün saklanması-2,
Bir defada ml süt dondurulabilir Donmuş süte taze süt asla eklenmemelidir Buzdolabına indirilerek veya ılık suda bekleterek çözülmelidir Kesinlikle mikro dalgaya konmamalıdır Çözülen süt 24 saat içinde kullanılmalıdır Çözülmüş süt tekrar dondurulmamalıdır Kocaeli

56 Sağlıklı term bebek için öneriler (AAP,2005)
Kontrendikasyon olmadıkça, tüm yenidoğanlar için emzirme önerilmeli Anne-babaya güncel bilgiler verilmeli Doğrudan emzirme mümkün değilse sağılmış anne sütü verilmeli Kontrendikasyon geçici ise anne sütü sağılarak süt yapımı devam ettirilmeli Kocaeli

57 Sağlıklı term bebek için öneriler
Doğum öncesi ve sonrası hem anne hem baba eğitilmeli Annenin kullandığı ve bebeğin uyanıklığını etkileyebilecek ilaçlar azaltılmalı/değiştirilmeli Bebeğe agresif oral aspirasyon yapılmamalı Doğumhanede ten-tene temas sağlanmalı Su, şekerli su, mama, diğer sıvılar ve emzik verilmemeli Kocaeli

58 Sağlıklı term bebek için öneriler
Bebek günde en az 8-12 kere emzirilmeli Anne bebekteki erken “açlık” belirtilerine dikkat etmeli: ağlama geç belirti ! Bebek kendiliğinden uyanmıyorsa en geç 4 saat sonra uyandırılmalı Kocaeli

59 Sağlıklı term bebek için öneriler
Hastanede kaldığı sürece emzirme sistematik olarak değerlendirilmeli Bebek 3-5. günde kontrole çağrılmalı: bebekte tartı, sarılık, idrar-dışkı özellikleri, annede meme sorunları değerlendirilmeli Kontrol 2-3 hafta sonra tekrarlanmalı Kocaeli

60 Prematüre ve diğer yüksek riskli yenidoğanlar için ek öneriler
Prematüreler için de en iyisi anne sütü Anne sütü sağılmalı Anneyle ten-tene temas mümkün olan en erken zamanda sağlanmalı Fincanla besleme denenmeli Kocaeli

61 Emzirmeye kontrendikasyon oluşturan durumlar
Bebekte galaktozemi Annede Aktif, tedavi edilmemiş tüberküloz HTLV pozitif Tanı/tedavi amaçlı radyoaktif izotop alımı Antimetabolit/kemoterapötik alımı Uyuşturucu, sigara kullanımı Memede herpes lezyonu (diğer memede yoksa o memeden emebilir) - HIV ± Kocaeli

62 Emzirmeye kontrendikasyon oluşturmayan durumlar
Annede: HBsAg /HCV pozitifliği Ateş CMV seropozitifliği Annenin kullandığı ve aslında kontrendikasyon oluşturmayan ilaçlar ! Bebekte sarılık Kocaeli

63 MEME BAŞI PROBLEMLERİ Düz içe çökük meme Şiş meme: Mastit
Dolu meme Tıkanık meme Mastit Memede mantar enfeksiyonu Meme başı çatlakları Kocaeli

64 Düz, içe çökük meme ucu Çökük meme uçları için masaj yararsızdır.
Yapay meme uçları faydasızdır. Süt akışını azaltır. Meme enfeksiyonuna yol açar. Operasyon önerilmez. Kocaeli

65 Şiş meme Dolu meme Tıkanık meme Kocaeli

66 Dolu meme Memeler sıcak, ağır ve serttir. Süt gayet güzel akar.
Meme ucu serttir. Ateş yoktur. Dolu memeler yumru yumru olur. Çözüm: Daha sık emzirmeyle memenin boşaltılmasıdır. Kocaeli

67 Tıkanık meme Meme parlak, ödemlidir. Memeler kırmızı görülebilir.
Meme ucu gevşektir. Süt akmaz. Ateş olabilir. Kocaeli

68 Tıkalı kanal ve mastit Tıkalı kanal Sütün birikmesi
İnfektif olmayan iltihap İnfektif iltihap Kocaeli

69 Tıkalı kanal tedavisi ÖNCE ÖNERİ Süt akışı artırılmalıdır.
Neden düzeltilmelidir: Kötü yerleşme Giysi ya da parmak baskısı Büyük memede az akış ÖNERİ Sık emzirme Meme ucu doğrultusunda masaj Sıcak yaş pansuman Emzirmenin sağlam taraftan başlatılması Pozisyon değiştirme Kocaeli

70 Tıkalı kanal tedavisi SONRA Belirtiler şiddetlenmiş
Çatlak oluşmuş veya İyileşme olmamış ise (>72 saat), Antibiyotik tedavisi Tam istirahat Ağrı kesiciler Kocaeli

71 Hamilelik ve emzirme Hamilelik hormonları sütün tadını değiştirir, bebek emmek istemez. Emzirme gebelikten korumaz. Egzersizden sonra laktik asit birikeceğinden anne sütünün tadı değişir. Memeden keserken buz torbası, diüretik, 1-2 doz östrojen denenebilir. Kocaeli

72 Süt anne: Gebelik yaşı uygunsa NEK ten kendi anne sütü kadar koruyucu
( Lucas A. Lancet 1990, 36: ) Kocaeli

73 Bebeğini emzirmek annenin, anne sütü ile beslenmek ise bebeğin en doğal hakkıdır.
Kocaeli

74 SONUÇ: Anne sütü kimyasal olarak taklit edilse de biyolojik üstünlükleri taklit edilememiş bir besindir. Bebeğin yaşaması, fiziksel ve zihinsel gelişimi, hastalıklardan korunması, ruh sağlığı, annenin sağlığı, ailenin ve toplumun ekonomik gelişmesi, çevre sağlığı açısından anne sütü ile beslenme desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. Doğum yapılan her hastane anne bebek dostu hastane unvanını almalıdır. Kocaeli