Velilerle Etkin Etkileşim

... konulu sunumlar: "Velilerle Etkin Etkileşim"— Sunum transkripti:

1 Velilerle Etkin Etkileşim
Dr.Nevin Dölek Okan Üniversitesi BAKIŞ Eğitim ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi

2 Yaşanan sıkıntılar?

3 Yaşadığınız duygular?

4 Veli neler yaşıyor olabilir?

5 Veli çeşitleri Kabullenici Dayatmacı Boş vermiş Destekleyici
Aşırı koruyucu Eleştirici

6 PROBLEMİN SAHİBİ KİM? Evdeki sorunlar okuldaki sorunların nedeni midir? Çocuğun genel sorunlarının- örneğin içki, uyuşturucu, kekemelik, depresyon nedeni okul mudur?

7

8 Problemin kaynağı “Okul Sistemi” içinde olduğu zaman
Görevlilerin değerleri ve tutumları Görevlilerin metotları ve araçları Görevlilerin yetenekleri ve sınırları Görevlilerin psikolojik meseleleri Görevlilerin kişiler arası ve sistem meseleleri

9 Problemin kaynağı Okul Sistemi içinde olduğu zaman
Sınıf yapısı: beceriler ve yetersizlikler, cinsiyet, sosyoekonomik... Sınıf öğrenme atmosferi...arkadaşlık dinamikleri

10 Problemin kaynağı Okul Sistemi içinde olduğu zaman
Öğrencinin psikolojik özellikleri Öğrencinin öğrenme yetenekleri /yetersizlikleri

11 Sınıfta Sorun Sorunun üç ögesi Öğrenci Öğretmen Sınıfın geri kalanı

12 Öğrencinin sınıfta 4 ilişkisi
Öğrencinin kendisi ile ilişkisi Öğrencinin öğretmeni ile ilişkisi Öğrencinin sınıfın geri kalanı ile ilişkisi Öğrencinin müfredatla ilişkisi

13 Problemin kaynağı Aile Sistemi içinde olduğu zaman
Ebeveyn’in değerleri tutumu ve bilgisi Yapı. Güçler koalisyonlar ve sınırlar Kişiler arası & iletişim sorunları Stresler & psikolojik sorunlar Ailenin dansı

14 SİSTEM BAKIŞAÇISI Çocuğun ait olduğu iki sistem –aile ve okul- çocuğun okula başlaması ile bir evlilik gerçekleştirirler. Her iki sistemin sınırlarını belirlemek ve aynı takımın üyeleri olarak- uzmanlar grubu- önemlidir.

15 SİSTEM BAKIŞ AÇISI Simetrik İlişki Kalıbı Karşılıklılık İlişki Kalıbı
Kısır döngü Karşılıklı suçlama Cesaret kırılması Bilgi Saklama

16 Konsültasyon- Etkin olmayan etkileşimler
Veli ve okul arasındaki etkileşimde -Simetrik alışveriş -Birbirinin tetikleyen zıt tutumlar alışverişi Okul ve veli arasında karşılıklı suçlama, suçlanmışlık duygusu, anlaşılmama, bigi saklama….

17 Sistem bakış açısı sorunun kaynağı olarak suçlu aramaz
SİSTEM BAKIŞ AÇISI Sistem bakış açısı sorunun kaynağı olarak suçlu aramaz

18 Konsültasyon-Uzman Alışverişi
Veli ve öğretmenler de uzmandır. Gözlemleri ve hipotezleri en az psikolojik danışmanın ki kadar değerlidir. Uzmanlar aynı masaya oturabilir.

19 ÇÖZÜMÜ KİM SAĞLAYACAK? Ziyaretçi Rolü Şikayetçi Rolü Müşteri Rolü

20 Önleyici müdahale Öğretmen öğrenci ebevyn –grup toplantıları
Akademik başarılar & gelişimsel aşamalar TAKİBİ Özel ihtiyacı olanları Uzmana yollama işbirliği sürdürme örnek: boşanma, yas, özürlü, üstün yetenekli, istismar edilmiş,… bağımlılık, şiddet, davranış bozuklukları… Tüm sistemde herkesin yapacaklarını belirleme- İşbirliği Aileyi bilgilendirme/ailenin okulu bilgilendirmesi

21 Konsültasyon-Tanım Konsültasyon, bir kişiye o kişinin yaşantısının bir parçası olan diğer bir kişi veya kişiler aracılığı ile problem çözümü, davranış değişikliği ve gelişim fırsatı sağlamak. Bir öğrencinin anlaşılması ve idare edilebilmesi ile ilgili konularda öğrencinin öğretmeni, anne babası, yönetici veya diğer eğitim uzmanları ile birlikte çalışma.

22 Konsültasyon- Tanım Konsültasyon; bir öğrenci ve çevresi ile ilgili
-bilgi paylaşımı, -gözlemlerin karşılaştırılması ve birleştirilmesi, -fikir alışverişi, -takdir edilme ve onaylanma -davranış ve eylem için planlama ve hipotezler kurmayı içerir.

23 Konsültasyon Süreci Temel odak noktası konsültasyon alan kişi değil bir başka birimdir. Bu birim bir çocuk, bir öğretim tekniği,bir disiplin metodu, bir etkinlik olabilir. Konsültasyon veren ve alan ilişkisi daha nesnel ve daha az kişiseldir. Bir başka kişinin duyguları, algıları, problemleri konuşulur veya bu kişi ile bu konularda nasıl konuşulacağı konuşulur.

24 Konsültasyon Süreci Konsültasyonda konsültasyon alan kişinin ikinci birimle ilgili duyguları ve düşünceleri , algıları da konuşulmalıdır. Konsültasyonun bu bölümü daha özneldir. Örneğin, öğrencinin davranışlarının velinin yaşamını nasıl etkilediği konuşulur.

25 Konsültasyon Çeşitleri
Kriz Konsültasyonu - (Acil bir sorun durumunda- örneğin öğrencinin yakınlarının can kaybı, bir kavgaya karışma, epilepsi krizi gibi) İyileştirici Konsültasyon- Konsültasyon alan bir krizin gelebileceğini hisseder. ( Örneğin öğrenci sınıfta alaya maruz kalmakta ve dışlanmaktadır. Öğretmen öğrencinin kavga ederek intikam alacağını sezer.) Gelişimsel Konsültasyon- Öğrenme veya ev ortamını öğrencinin gelişimini olumlu etkileyecek şekilde ayarlamanın yollarının konuşulması ( örneğin; etkin anne babalık eğitimi, proje metodunun kullanımı, sınıf yönetimi eğitimi gibi)

26 Konsültasyon Yaklaşımı
Teşhis-Reçete Yaklaşımı: Durum analiz edilir ve sonuçta bir reçete veya tavsiyeler paketi sunulur veya üzerinde anlaşmaya varılır. ( Öğrenci İnceleme Toplantıları)

27 Konsültasyon Yaklaşımı
Veli Gelişim ve Eğitimi (Beceri tazeleme, yeni beceriler edinme eğitimleri)Bilgi Eksikliği?Beceri eksikliği? Güven eksikliği? Objektif olamama?

28 Konsültasyon Yaklaşımı
Vaka Yönetimi Yaklaşımı: Sorunu belirleme; İstenen sonuçları belirleme; Bilgi edinmek için gözlem; Davranışı etkileyen durumları belirleme; Plan geliştirme; Planı uygulama; Sonuçları izleme

29 Konsültasyon Yaklaşımı
Süreç Yaklaşımı: Sistemi ele alma ( Burada konsültasyon alan da sorunun bir parçasıdır) değerler, karar verme süreçleri, iletişim ve etkileşim kalıpları, kurallar, metodlar…Farkındalığın artması

30 Konsültasyon Adımları – Myrick’in 7 adımlı konsültasyon modeli
Problemi belirle- dinleyici ol Konsültasyon alan kişinin durumunu anla –duyguları, belli davranışları, beklentileri, şu ana kadar neler yaptığı, olumlu tutum ve davranışları Amaç ve sonuçları belirle Davranışları gözle Eylem planı geliştir. Konsültasyon alan eylemi gerçekleştirsin. Takip ve övgü.

31 Dikkat edin! Görüşmeye hazırlıklı girin.
Görüşme öncesi bir planlama ve hazırlık yapılması çok önemlidir. Raporunuzu gözlem kayıtları, dökümanlar, davranışlar ve endişelere dayandırarak sunun. Söylediklerinizi verilerle destekleyin, örnek verin. Abartmayın. Davranış sıklığını iyi gözleyin. Veli ile görüşmelerinizi ( telefonle yaptığınız görüşmeler dahil), öğrenci ile görüşmelerinizi, öğretmenle yaptığınız görüşmeleri kısaca da olsa not edin. Görüşmeye bu notlarınız da götürün.

32 Dikkat edin! Siz önce davranın. Sıkıntı çıkar çıkmaz bağlantıya geçmeye çalışın ki sorun büyümesin.

33 Dikkat edin! Serin kanlı kalın. “cool” olun.
Sakin kalan kavgayı kazanır. Savunmaya geçmek durumu daha karmaşık hale getirir.

34 Dikkat edin! Görüşmelerde daima veli ile göz hizasında ve karşılıklı oturmaya dikkat edin.  Profesyonel bir giyim ve tutum içinde olun. Veli görüşmesi öncesi odanıza da bir çeki düzen verin.

35 Dikkat edin! Görüşmeyi sıcak bir şekilde başlatın. Önce veliyi tanımak için biraz zaman harcayın. Önce velinin derdini dinleyin. İlgi ile dinleyin. Yansıtma yapın. Velinin konuşmasını bölmeyin. Tartışmayın, suçlamayın, yargılamayın. Durum ile ilgili ne hissettiğinizi belirtin.

36 Dikkat edin! Eğer “toksik” bir veli size zorbalık yapmaya kalkarsa şunları söyleyebilirsiniz: “Kusura bakmayın ama kimsenin bana böyle davranmasına izin veremem. Ben size saygılı davranıyorum sizden de bunu bekliyorum. Eğer şu an çok sinirli iseniz görüşmemizi daha sakin olduğunuz bir zaman yapabiliriz.” Daha sonra sakin bir şekilde yerinizden kalkıp dışarı çıkabilirsiniz.

37 Dikkat edin! Sert ve kararlı bir bakış etkili bir araçtır. Bazı durumlarda bilinçli olarak susmak ve başka bir yöne bakmak velinin güç elde etme isteğini azaltabilir.

38 Dikkat edin! Sakin bir sesle ve doğrudan konuşun. Cümlelerinizi şekerle kaplamanıza gerek yok. Veli dolaylı verdiğiniz uyarı ve önerileri anlayamayabilir.

39 Dikkat edin! Daima gelişim ihtiyacı bakış açısı ile yaklaşın. Hatasını değil, gelişim ihtiyacını belirtin. Örnekler: Çaba toleransını arttırmak Heveslenmeyi arttırmak Öfke kontrolünü öğrenmek Odaklanma becerilerini geliştirmek Duygularını daha kabul edilebilir yollarla ifade etmeyi öğrenmek

40 Dikkat edin! Veli çocuğu için en iyisini ister.
Veliyi sizin de amacınızın çocuğun başarılı olası olduğunu söyleyin. Ortak nokta bulmaya çalışın ve bunu belirtin. “Siz de ben de Ali’nin zeki olduğunu düşünüyoruz. Ortak hareket edelim. “ Duyarlı olun! Unutmayın söz konusu çocuk velinin canı, ciğeri, göz bebeği.

41 Dikkat edin! Velinin sizinle gereğinden fazla mahrem bilgi paylaşması sizi biraz sıkıntıya sokabilir. Onu dinleyin ama unutmayın ki siz velinin terapsiti değilsiniz. Mümkün olduğunca görüşme zamanını öğrencinin meselelerine odaklanarak kullanmaya çalışın.

42 Dikkat edin! Bazı durumlarda birbirleri ile tanışan ailelerin aralarında bazı sorunlar yaşanıyor olabilir. Bir veli başka bir öğrenci ve ailesi ile ilgili şikayette bulunuyor veya dedikodu yapıyorsa bunu dinlemek istemediğinizi nazik bir dille belirtin.

43 Dikkat edin! Hiçbir zaman bir veli ile – çok özel bazı durumlar hariç- bir başkasının çocuğu hakkında konuşmayın, yorum yapmayın. Çocuklar arasında bir sorun olduğunda, örneğin zorbalık vakaları- ilgili çocukların ailelerini bir araya getirmeyin. Ailelerle ayrı ayrı görüşün.

44 Dikkat edin! Velilerle aşırı dostluk, arkadaşlık, ahbap çavuş ilişkilerine girmekten kaçının. Canım, hayatım gibi kelimelerden kaçının. Profesyonel yaklaşımınızı koruyun.

45 Dikkat edin! Duygularınızın farkında olun. Bu durum kendinizi kontrol etmenize yardımcı olacaktır. Eğer duygularınız- öfke, çaresizlik, endişe- çok yoğunlaşırsa görüşmeyi bir an önce bitirmeye çalışın ve veliye bir başka gün için randevu verin.

46 Dikkat edin! Veli için sürekli olumsuz haberler veren bir gamlı baykuş olmayın. Veliyi olumlu haberler vermek için de çağırın.

47 Dikkat edin! Toksik velilerle görüşme yaptığınızda görüşmeye bir başka kişiyi de katın.

48 Dikkat edin! Veliyi eğitmeye kalkmayın. Onu da sizin kadar uzman biri olarak görün.

49 Dikkat edin! Olumlu ile başlayın, olumlu ile bitirin. Veliye umut verin.

50 Dikkat edin! İşbirliği yaklaşımını benimseyin.
Problemi danışanın nasıl algıladığını anlamaya çalışın. Danışanın bakış açısını yargılamayın. Unutmayın ki veli bazı baskılar altında olabilir.

51 Dikkat Edin! Aşırı suçluluk ve savunma ihtiyacı yaratmayın!
Uzman olma! Çabuk çözüm bulma! Konsültasyon alana üstünlük sağlama!Teorik olma, yorumlar getirme! Ne olursa olsun bir sonuç elde etmeye çabalama! Takipsiz bırakma!

52 Dikkat edin! Daha detaylı bilgi edinmek için soru sormaktan kaçınmayın. Yaşananları ayrıntılı olarak anlamaya çalıştığınızı hissettirin.

53 Dikkat edin! Bir müdahale önerirken fazladan bir direnç yaratmamaya gayret edin. ÖRNEĞİN; “ bunu daha önce düşünmüş ya da denemiş olabilirsiniz….” “bunu denemek biraz zorlayıcı olabilir..”

54 Dikkat edin! Danışanı güçlendirin ve becerilerini övün.
Önerilerinize geçmeden önce onların yapmış olduğu şeyleri takdir edin.

55 Dikkat edin! Veliden ne beklediğinizi açık bir dille –hatta madde madde belirtin ama bunları emir cümlesi halinde söylemeyin. Onların ne yapabileceğine ilişkin öneri geliştirin. Velinin ne yapabileceğini siz de bilmiyorsanız …. Veliden yapabileceklerini bekleyin.

56 Dikkat edin! Cevaplamakta zorlandığınız bir soru varsa cevaplamayın. “Bu durumu biraz araştırmam gerek” deyin.

57 İstisnaları yakalayın
Problemin görülmediği durumları Velinin problemle baş edebildiği durumları

58 “........Yerine” Problem davranışa olumlu yedek veya alternatif
“..... yerine ne yapabilirdiniz?” Farklı yollarda düşünülebileceğinin, hissedilebileceğinin ve davranılabileceğinin olasılığının tanıtılması

59 Unutmayın! Aksi ispatlanmadıkça, bütün çocukların;
Anne babalarının kendileri ile gurur duymalarını Anne babaları ve yaşamlarındaki önemli yatişkinleri hoşnut etmeyi Içinde bulundukları sosyal gurup tarafından kabul edilmeyi Diğerleri ile sosyal etkinlikler içinde bulunmayı Yeni şeyler öğrenmeyi Kendi düşüncelerini ve şeçimlerini dile getirmeyi Fırsat verilirse kendi tercihlerini yapmayı istediklerini varsaymalıyız.

60 Unutmayın! Aksi ispatlanmadıkça, bütün anne babaların;
Çocukları ile gurur duymak Çocukları üzerinde olumlu etkiler yaratmak Çocukları hakkında iyi şeyler duymak Çocuklarına iyi bir eğitim sağlamak ve çocuklarının yaşamda başarı şansını arttırmak Kendi çocuklarının geleceğinin kendilerinkinden daha iyi olduğunu görmek Çocukları ile iyi ilişkiler kurmak Kendilerinin iyi anne babalar olduklarını hissetmek istediklerini varsaymalıyız.