HASTANE ENFEKSİYONLARI EL YIKAMA TIBBİ ATIKLAR İZOLASYON ÖNLEMLERİ

... konulu sunumlar: "HASTANE ENFEKSİYONLARI EL YIKAMA TIBBİ ATIKLAR İZOLASYON ÖNLEMLERİ"— Sunum transkripti:

1 HASTANE ENFEKSİYONLARI EL YIKAMA TIBBİ ATIKLAR İZOLASYON ÖNLEMLERİ
Dr. Leman KARAAĞAÇ

2 Nosokomiyal Enfeksiyon
Tanım Hasta hastaneye başvurduğunda inkübasyon döneminde olmayan, daha sonra gelişen veya taburcu olduktan sonra ortaya çıkan enfeksiyonlardır Genellikle hasta hastaneye yattıktan saat sonra ve taburcu olduktan sonra 10 gün içinde gelişir

3 HASTANE ENFEKSİYONU OLUŞUMUNDA PEK ÇOK FAKTÖR ROL OYNAR
YATIŞ SÜRESİ İLE, RİSK DOĞRU ORANTILI OLARAK ARTAR

4 Dr. SIMMAKUS 3. Yüzyıl Roma
Hasta oluyordum ve sen geldin Yanında yüz öğrenciyle, oh Simmakus Yüz soğuk el bana dokundu Hiç ateşim yoktu, oh Simmakus, şimdi var Töreci K. Hastane infeksiyonlarının tarihçesi. Hastane İnfeksiyonları Kitabı 2003

5 Semmelweis’ın gözlemi ile ellerin yıkanmasından sonra doğum yapan kadınlardaki ölüm oranı %18.3’ten yıl sonunda %1.2-5’e düşürülmüştür

6 FLORANCE NIGHTINGALE Gıda, su, çevre koşullarının temiz olması ile, hastanedeki ölümleri azaldığını belgelemiş

7 MASKE KULLANIMININ KURAL HALİNE GELMESİ

8 PENİSİLİNİN KEŞFİ Sir Alexander Fleming (1881-1955)

9 1935  SULFONAMİD ve PENİSİLİN’İN KULLANIMI İLE CİDDİ STAFİLOKOK ve STREPTOKOK ENFEKSİYONLARININ TEDAVİSİ SAĞLANMIŞ, ANCAK!!!

10 AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ve BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE,
1950 AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ve BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE, CERRAHİ ve ÇOCUK KLİNİKLERİNDE, CİDDİ NOZOKOMİYAL STAFİLOKOK ENFEKSİYONLARI TANIMLANMIŞ

11 ABD’DE ENFEKSİYON KONTROL KOMİTELERİNİN OLUŞUMU
1958  CDC stafilokok enfeksiyonları toplantısı  enfeksiyon kontrol hemşiresi  hastane akreditasyon çalışmalarına bağlı yapılanma

12 ABD’DE HASTANE ENFEKSİYONU İLE ÖNCELİKLİ OLARAK İLGİLİ OLAN KURULUŞLAR
CDC- Centers for Disease Control and Prevention HIP- Hospital Infection Program HICPAC-Hospital Infection Control Practises Advisory Committee ACIP- Advisory Committee on Immunisation Practices EPA- Environmental Protection Agency FDA- Food and Drug Administration

13 HASTANE ENFEKSİYONLARININ 1/3 ORANINDA ÖNLENEBİLDİĞİNİ GÖSTERMİŞTİR
CDC (Centers for Disease Control and Prevention) SENIC PROJESİ (The Study of the Efficacy of Nosocomial Infection Contol) HASTANE ENFEKSİYONLARININ 1/3 ORANINDA ÖNLENEBİLDİĞİNİ GÖSTERMİŞTİR

14 CDC The Hospital Infection Program  Division of Healthcare Quality Promotion HASTANE ENFEKSİYONLARI GÖRÜLME HIZI BİR KALİTE İNDİKATÖRÜDÜR

15 TÜRKİYE’DE HASTANE ENFEKSİYONLARI KONTROLU
1974-Tababet uzmanlık tüzüğünde Enfeksiyon Kontrol Komiteleri tanımlanması 1983-Hacettepe Üniversitesi Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesi 1995- Uludağ Üniversitesi Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesi Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği

16 HASTANE ENFEKSİYONU NEDEN ÖNEMLİDİR

17 İş gücü kaybı olur

18 Hastanede Yatış süresi uzar

19 Laboratuvar tetkikleri artar

20 Girişimlerde artış olur

21 Genellikle enfeksiyon etkeninin çoklu antibiyotik direnci olabileceği için tedavileri daha güç ve pahalı olur

22 SONUÇTA;

23 MALİYET ARTAR

24 ANTİBİYOTİK DİRENCİ İNDÜKLENİR

25 ABD’DE, YILDA 2 MİLYON HASTADA, 88 BİN ÖLÜM, 4.5 MİLYAR AMERİKAN DOLARI, %70 DİRENÇLİ ETKENLER

26 BU TÜR BAKTERİLER HASTANE ORTAMINA YERLEŞİR

27 PRİMER HASTALIK İYİLEŞSE DE, HASTANE ENFEKSİYONU NEDENİYLE HASTA YAŞAMINI YİTİREBİLİR

28 DUYARLI KONAK Yenidoğan Geriatrik hastalar Maligniteli hastalar
İmmünsüpresif tedaviler (kemoterapi, radyoterapi, steroid kullanımı) Cerrahi hastaları İmplant konulan hastalar Geniş yanık ve yaralar

29

30 Hastane Enfeksiyon riskini arttıran koşullar;
İnvazif girişimler (damar ve üriner kateter, solunum desteği, implant uygulaması) Transplantasyon; organ, kemikiliği Kemik iliği yetmezliği Dalak hasarı Malignite Geniş yara ve yanıklar

31 HASTA KOLONİZE, ENFEKTE GIDA, HAVA, TIBBİ MALZEME İLAÇLAR HASTANE
PERSONELİ KONTAMİNE HASTANE ORTAMI EKSOJEN BULAŞ HASTANIN NORMAL FLORASI ENDOJEN BULAŞ HASTA

32 Eksojen bulaş Hastane ortamında, hasta ile ilişkili olan tüm kişi ve objeler enfeksiyon kaynağıdır Diğer hastalar Doktor Hemşire Yardımcı personel Tedavi amaçlı uygulanan kateterler (üriner ve damar) Solunum desteği Endoskopi İmplant uygulaması Cerrahi işlemler Diğer girişimler

33 Endojen bulaş Normal flora; Flora dengesinin bozulması ve/veya içerdiği mikroorganizmanın başka bir vücut bölgesine taşınması ile olur Flora dengesinin bozulmasında en önemli etken antibiyotik kullanımıdır

34 KAYNAK KONAK BULAŞ YOLU 1-Temas yolu 2-Damlacık yolu 3-Hava yolu 4-Kan

35 KAYNAK İNSAN-OBJELER HAVA YOLU SOLUNUM S pyogenes M tuberculosis
Legionella Aspergillus RSV Influenza DİREKT TEMAS Deri-Mukozalar S aureus KNS Gram negatif Basiller VRE İNDİREKT TEMAS KNS Gram negatif Basiller VRE DİĞER (Gıda, kan, IV sıvılar, Dezenfektan) Salmonella Pseudomonas Gram negatif Basiller HBV, HCV

36 HASTANE ENFEKSİYON KLİNİK TABLOLARI
Bakteriyemi Sepsis Üriner sistem enfeksiyonları Alt solunum sistemi enfeksiyonları Cerrahi alan enfeksiyonları MSS enfeksiyonları Diğer

37 INTRAVENÖZ KATATER BULAŞ RİSK NOKTALARI

38

39

40 Bakterileri küçük ve baş edilebilir canlılar olarak görmekle, aslında en büyük zararı kendimize veriyoruz

41 Tüm yapılan işlemler sırasında el teması gerektiğinden hemen her bulaş aşamasında ELLERİN ARACI ROLÜ önemlidir

42 El hijyeni ve el yıkama El yıkama; hastane enfeksiyonlarını önlemede tek başına en etkin ve ucuz yöntemdir Ne yazık ki, sağlık çalışanları tarafından yeterli sıklık ve etkinlikte uygulanmamaktadır El yıkama uyumu %10-30 düzeylerinde saptanmaktadır

43

44 sağlık çalışanlarının kirli elleridir.
Hastane içerisinde çoklu ilaç direnci gösteren mikroorganizmaların hastalar arasında taşınması ve yayılmasında %40 kaynak, sağlık çalışanlarının kirli elleridir.

45 Deri ve Flora Kafa derisi 1x106 Aksilla 5X10*5 Abdomen üzeri 4x104
Önkol 1x104  CFU/cm2 bakteri Sağlık personelinin ellerindeki bakteri sayısı 5X10*6 cfu/cm2

46 a-Kalıcı flora Patojen bakterilere karşı konağın savunmasında etkilidir. El yıkama işlemlerinden sonra  bu bakteri topluluğunda azalma olmaz Bu floranın üyeleri KNS, Mikrococcus, Propionibacterium ve Corynebacterium türleridir.

47 b-Geçici flora Deride devamlı olarak bulunduğu gösterilemeyen mikroorganizmalardan oluşur. (Kontaminant flora) Hastaya ait kan, balgam, çeşitli vücut sıvıları ile kontamine araç ve gereçlerden sağlık personelinin eline bulaşırlar. Hastalık oluşturma potansiyelleri yüksektir ve sağlık personelinin kontamine elleri ile ilişkili çok sayıda salgından sorumludurlar.

48 Enfeksiyon kontrol programı
Dezenfeksiyon uygulamaları İzolasyon önlemleri Sürveyans HIV önlenmesi Kateter enf önlenmesi Hastane temizliği Dezenfeksiyon sterilizasyon Tıbbi atıklar EL HİJYENİ

49 Enfeksiyon Kontrol Önlemlerinde En Önemli Unsur El Hijyenidir
Neden??

50 %50 SADECE EL YIKAMA İLE HASTANE ENFEKSİYONLARI AZALTILABİLİR

51 Uygun bir el yıkamada ellerinizdeki mikropların %90’ından kurtulabilirsiniz.

52

53 İlginç olan, Hastane çalışanları el yıkamanın önemini biliyor, ama bunu davranış biçimi şekline dönüştüremiyor. Daha da ilginç olanı, Eğitim seviyesinin yükselmesi ile el yıkama alışkanlığında azalma görülmektedir.

54 Niçin eller yıkanmıyor?
Eğitim yetersizliği Personelin Hastaların İnançsızlık Seminerler, eğitim Ağır iş yükü Ellerin en çok yıkanması gereken yerler, iş yükünün ve telaşında en fazla olduğu yerler Yapılacak müdahale, el yıkamadan önemli Deride alerji, dermatit, ekzema

55 EL YIKAMA AMAÇ: Ellerdeki gözle görünür kiri uzaklaştırmanın yanı sıra geçici floranın tamamını uzaklaştırmak, kalıcı floranın da sayıca azalmasını sağlamaktır. HEDEF: Eller aracılığıyla yayılan infeksiyonların önlenmesidir.

56

57 NE ZAMAN ELİMİZİ YIKAYALIM?

58 EL HİJYENİ (YIKAMA/ EL ANTİSEPTİĞİ)NE ZAMAN GEREKLİ?
ASEPTİK İŞLEMLERDEN ÖNCE HASTA İLE TEMAS SONRASINDA HASTA İLE TEMAS ÖNCESİNDE HASTA ÇEVRESİNDEKİ YÜZEYLERLE TEMAS SONRASINDA VÜCUT SIVILARI İLE TEMAS SONRASINDA

59 Antimikrobiyal emdirilmiş mendiller el yıkama kadar etkili değil
Sporlu bakteri enfeksiyonlarında (C. difficile, B. anthracis..) alkollü el antiseptikleri etkisiz

60 ELLERİMİZİ NASIL YIKAYALIM?

61

62 ELDİVEN GİYME Kan, vücut sıvıları, sekresyon ve
ekskresyonları ve bunlarla kontamine eşyalara dokunurken Müköz membranlara ve bütünlüğü bozulmuş cilde dokunmadan hemen önce ELDİVEN GİYİLİR

63

64 ELDİVEN GİYME Eldiven giyme, el yıkama ihtiyacını yerini tutamaz
Eldiven giyilip giyilmediğine bakılmaksızın hasta ile temas öncesi ve sonrasında Eller, Mutlaka Yıkanmalıdır!!!

65 Unutmayın dokunduğunuz her şey enfektedir
Ellerinizi yıkadığınız için teşekkürler

66 İyileştiren eller öldüren eller Hangi el sizin

67 HEKK SÜRVEYANS SORUNLARIN SAPTANMASI EĞİTİM KILAVUZLARIN OLUŞTURULMASI
BULAŞ KAYNAKLARININ SAPTANMASI KONTROLUNDA YOL GÖSTERMEK

68 HASTANE ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ ÜYELERİ
MİKROBİYOLOJİ ve ENFEKSİYON HASTALIKLARI UZMANLARI CERRAHİ UZMANI DAHİLİYE UZMANI ÇOCUK SAĞLIĞI ve HASTALIKLARI UZMANI HALK SAĞLIĞI UZMANI ENFEKSİYON KONTROL HEMŞİRESİ

69 ENFEKSİYON KONROL HEMŞİRELERİ
HASTA ve MİKROBİYOLOJİ LABORATUVAR VERİLERİNİ ALARAK KAYITLAMAK SORUNLARI BELİRLEMEK, İSTATİSTİKİ BİLGİLERE DÖNÜŞTÜRMEK İÇİN  ANAHTAR KİŞİDİR

70 ENFEKSİYON KONTROLU KİMİN SORUMLULUĞUNDA OLMALIDIR????
EN BÜYÜK İDARİ YETKİLİDEN, TEMİZLİK PERSONELİNE KADAR TÜM ÇALIŞANLARIN, KENDİ GÖREVİ KAPSAMINDA SORUMLULUĞU VARDIR

71 Atık Yönetimi

72

73 TIBBİ ATIKLARIN GRUPLANDIRILMASI
‘Dünya Sağlık Örgütü Atık Yönetim Komitesi’tıbbi atıkları sekiz gurupta toplamaktadır. Genel Atıklar (Hasta odası infekte olmayan atıkları sağ.personeli çalışma odaları atıkları). Patolojik Atıklar(doku,organ,insan fetusu, hayvan cesetleri,kan ve vücüt artıklarıdır). Radyoaktif Atıklar (katı,sıvı ve gaz atıklarıdır). Delici – Kesici Aletler

74 G. Farmasötik Atıklar (hastanede artmış yada tarihi geçmiş ilaçlar).
E.KimyasalAtıklar (radyolojieczacılık,dezenfeksiyonda yararlanıldıktan sonra artan katı, sıvı, gaz kimyasal atıklardan oluşur). F. İnfeksiyöz veya Potansiyel Olarak İnfeksiyöz Atıkar (hastalığa yol açabilecek miktarda zararlı mikropların bulunduğu atıklar). G. Farmasötik Atıklar (hastanede artmış yada tarihi geçmiş ilaçlar). H. Basınçlı Kaplar (flakonlar,anestezik gazların depolandığı basınçlı tüpler).

75

76 ATIK TORBALARININ KULLANIMI
Kırmızı Torba :Tıbbi Atıklar Mavi Torba : Geri kazanılacak atıklar Siyah Torba : Evsel nitelikte atıklar

77

78 Kırmızı çöp poşetine atılacaklar
Enjektörler, (iğne ucu alınmış) Hastaya kullanılan malzeme(gaz tampon, pamuk vb.) Hasta ağzından çıkan parçalar(diş)

79 Kullanılmış pansuman malzemeleri
Kesici delici aletler (Enjektör iğnesi,iğne içeren diğer kesiciler, cam ) Bunlar delici kesici alet kutusunda toplandıktan sonra , ağzı kapatılıp çöp poşetine atılmalıdır. Kullanılmış pansuman malzemeleri Ünite üzerindeki peçeteler, hastaya kullanılan peçeteler

80 Kullanılmış eldiven, maske, Kullanılmış box önlükleri
Bildirimi zorunlu hastaların atıkları

81 İnsan patolojik atıkları Kan ve kan ürünleri Sekresyon ve çıkartıları

82 SİYAH ÇÖP POŞETİNE ATILACAKLAR
İdare binası atıkları Doktor ve hemşire odaları atıkları İnfekte olmayan tıbbi atıklar Flakonlar Ortamda oluşan ve organik olmayan atıklar Mutfak atıkları Ambar ve atölye atıkları

83 MAVİ ÇÖP POŞETİNE ATILACAKLAR
Geri kazanılabilen atıklardır (serum, ilaç şişeleri vs). Tıbbi malzeme ambalajlamasında kullanılan kağıt, karton ve mukavvalar

84 Hastane atıkları ayrımında dikkat edilmesi gereken kurallar
Tıbbi atıklar kimyasal, radyoaktif atıklarla karıştırılmamalı. Kesici aletler diğer tıbbi atıklardan ayrılmalı. Patolojik atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrılmalı.

85 Kesici atıkların kontrolü
Kesici aletler ve uçlarını sıkıştırmaya karşı dayanıklı kaplara atın Bu kapları asla ağzına kadar doldurmayın. Bu kapları çalışma alanında bulundukları müddetçe dik tutmaya özen gösterin. Kaplar dolduğu zaman kapaklarını sıkıca kapatın. Kırmızı tıbbi atık poşetine atın.

86 ATIKLARIN TAŞINMASINDAN SORUMLU PERSONEL
Atık toplama, taşıma ve depolamada görevli personel eğitilmelidir. Temizlik yapan tüm personel Hepatit B aşısı ile aşılanmalıdır. Tıbbi atık taşımada görevli personele ayrıca Tetanoz aşısı yapılmalıdır. Tıbbi atığa atılan herşey tıbbi atık olarak kabul edilmelidir.

87 Personel topladığı tıbbi atıkları “Atık Takip Formu” ile teslim almalıdır.
Atıklar, boneli-maskeli-gözlüklü-eldivenli, çizmeli ve temiz turuncu renkli özel kıyafet giyilmelidir. Bu kıyafetler sadece tıbbi atık toplanması ve taşınması sırasında kullanılmalıdır. Tıbbi atıkların toplanmasında, yırtılmayan, delinmeyen, dayanıklı ve her iki yüzeydede görülebilecek büyüklükte “Uluslar arası Bio Tehlike amblemi” ile “DİKKAT! TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılmalıdır.

88 Atık torbaları asla elde taşınmamalı
Tıbbi atık torbaları ağızları sıkıca bağlanmalı ve ağzına kadar doldurulmamalı, sadece ¾’ü doldurulmalıdır. Atık torbaları asla elde taşınmamalı Tıbbi atıklar sadece bu iş için ayrılmış olan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay araçlar ile taşınmalıdır.

89 mikroorganizmaların bulaşının engellenmesidir
İZOLASYON ÖNLEMLERİ Enfekte ve kolonize hastalardan diğer hastalara, hastane ziyaretçilerine sağlık personeline mikroorganizmaların bulaşının engellenmesidir

90 Genişletilmiş önlemler Solunum izolasyonu (Airborne precautions)
Standart önlemler Genişletilmiş önlemler Solunum izolasyonu (Airborne precautions) Damlacık izolasyonu (Droplet precautions) Temas izolasyonu (Contact precautions)

91 Koruyucu ekipmanın uygun kullanımı
Giyme sırası Önlük Maske Gözlük-yüz koruyucu Eldiven

92 Çıkarma sırası Eldiven Gözlük-yüz koruyucu Önlük Maske

93 Genişletilmiş Önlemler
Solunum izolasyonu (Airborne precautions) Damlacık izolasyonu (Droplet precautions) Temas izolasyonu (Contact precautions)

94 Temas İzolasyonu Tek kişilik oda veya kohort uygulaması
Hasta ile veya çevresindeki cansız yüzeylerle temas ederken steril olmayan temiz eldiven giyilmesi Hasta ile veya odasındaki yüzeylerle temasın fazla olmasının beklendiği durumlarda, hastada idrar veya gaita inkontinansı olması, ileostomi, kolostomi veya açık drenaj varlığında odaya girerken eldivene ek olarak steril olmayan temiz bir önlük giyilmesi

95 Temas İzolasyonu Eldiven ve önlüğün hasta odasını terk etmeden önce veya hasta başından ayrılırken çıkarılması El hijyeni Eldiven ve önlük çıkarılıp el hijyeni sağlandıktan sonra hastanın yakın çevresindeki yüzeylerle temas edilmemesi Odalar veya hastalar arasında eşya ve tıbbi malzeme transferinin önlenmesi

96 Temas İzolasyonu Endikasyonlar
Epidemiyolojik önem taşıyan çoğul dirençli bakteriler: MRSA Acinetobacter P. aeruginosa ESBL-pozitif Klebsiella, E.coli, vb.

97 Damlacık İzolasyonu Büyük partiküllü (> 5µm) damlacıkların geçişinin önlenmesinde kullanılır. Partiküller büyük olduğu için yere çöker Bulaşmanın olması için kaynak ve duyarlı kişi arasında yakın mesafe (yaklaşık 1 m) gereklidir

98 Damlacık İzolasyonu Duyarlı kişiye burun-ağız-konjonktiva yoluyla bulaşma olur: Enfekte hastaların konuşması, öksürmesi ya da burun silmesi, Aspirasyon, entubasyon, bronkoskopi gibi işlemler sırasında.

99 Damlacık izolasyonu uygulanması gereken enfeksiyonlar
Damlacık yoluyla yayılan diğer ciddi viral enfeksiyonlar: Adenovirus İnfluenza Kabakulak Parvovirüs B19 Kızamıkçık

100 Damlacık İzolasyonu Hasta tek kişilik odaya alınmalıdır
Eğer tek kişilik oda yoksa aynı mikroorganizma ile enfekte ve başka enfeksiyonu olmayan bir hasta ile aynı odayı paylaşabilir Eğer farklı tanılı hastalarla aynı odayı paylaşması gerekiyorsa yataklar arası mesafe en az 1 m olmalıdır

101 Damlacık İzolasyonu Özel havalandırma gerekmez
Oda kapısı açık olabilir Sağlık personeli hastaya 1 metreden yakın mesafede çalışırken maske takmalıdır Hasta çok gerekmedikçe oda dışına çıkmamalıdır. Oda dışına çıkacaksa cerrahi maske ile çıkarılmalıdır

102 Solunum İzolasyonu Küçük partiküllerin (<5µm) geçişinin önlenmesinde kullanılır. Partiküller küçük olduğu için havada asılı kalır Bu asılı partiküller hava akımıyla çok uzak mesafelere kadar gidebilirler

103 Solunum izolasyonu uygulanması gereken durumlar
Tüberküloz, Kızamık, Su çiçeği Yaygın zoster enfeksiyonu, SARS Viral hemorajik ateş Ebola, Lassa, Marburg, Kırım-Kongo

104 Solunum İzolasyonu Özel havalandırma ya da ventilasyon sistemi gereklidir -Hava akımı koridordan odaya olmalı (negatif basınç) -Saatte 6-12 kez hava değişimi sağlanmalı -Odadan dışarı hava çıkıyorsa filtre edilmeli Oda kapısı kapalı tutulmalıdır Çok geçerli nedenler olmadıkça hasta oda dışına çıkarılmaz. Çıkması gerekiyorsa cerrahi maske takılır

105 Solunum İzolasyonu Pulmoner tüberküloz tanısı veya şüphesi olan hasta;
Odasına girerken N95 solunum maskesi takılmalıdır Kızamık, suçiçeği tanısı olan hasta; Odasına duyarlı kişiler girmemelidir. Mutlaka girmesi gerekiyorsa N95 solunum maskesi ile girmelidirler. Bağışık iseler maske takmalarına gerek yoktur

106 TEŞEKKÜR EDERİM