Cümlenin ögeleri(dolaylı tümlec ve edat tümleci)

... konulu sunumlar: "Cümlenin ögeleri(dolaylı tümlec ve edat tümleci)"— Sunum transkripti:

1 Cümlenin ögeleri(dolaylı tümlec ve edat tümleci)
Fatma Türkyılmaz

2 YÜKLEME YÖNELİK SORULAR
ÖGELER Dolaylı Tümleç İlgeç Tümleci ANLAM Yüklemin yöneldiği kavramdır(dolaylı tümleç) Cümlede amaç, araç, zaman, birliktelik, görelik ilişkisi oluşturur.(ilgeç tümleci) YÜKLEME YÖNELİK SORULAR Neye , nereye , kime , neyde , nerede , kimden,neden , nereden , kimden (dolaylı tümleç) Ne için , ne ile , kiminle , neye , neye göre , ne gibi , ne için , nereye doğru , ne zaman (ilgeç tümleci)

3 Cümlenin Öğeleri

4 Dolaylı Tümlecin Özellikleri
“e, de, den” durumuyla çekimlenen sözcükler, eylemi zaman değil, durum yönünden etkilerse dolaylı tümleç olmaz. Zarf tümleci veya edat tümleci görevinde bulunur.  Örnek :       Sabaha orada oluruz (Ne zaman?) Zarf tümleci Altı yaşında okuma öğrendi. (Ne zaman?) Zarf Tümleci 

5 Memleketine,(dolaylı tümleç)
Kimi cümlelerde ara söz, dolaylı tümleci açıklamak amacıyla kullanılır ve açıklamalı dolaylı tümleç meydana gelir.  Örnek : Memleketine,(dolaylı tümleç) Özlemini çektiği o yerlere(Dolaylı tümlecin açıklayıcısı) Dönüyordu(yüklem)

6 Ona çok kızıyor, her gördüğü yerde bağırıyordu. Ona çok kızıyor.
Sıralı cümlelerde dolaylı tümleç, birden çok cümlenin ortak öğesi olabilir. Buna ortak dolaylı tümleç denir.  Örnek : Ona çok kızıyor, her gördüğü yerde bağırıyordu. Ona çok kızıyor. Ona her gördüğü yerde bağırıyordu.

7 Örnek : Yan Cümle Temel Cümle Ondan duyduklarına / inanamayacaksın.
Eylemsiler ve eylemsilerin de yer aldığı çeşitli söz grupları cümlede dolaylı tümleç görevi yapar.  Örnek :      Yan Cümle                  Temel Cümle Ondan duyduklarına /   inanamayacaksın. Dolaylı Tümleç              Yüklem Yan Cümle                  Temel Cümle Buraya geldiğine /         bin pişman oldu. Dolaylı tümleç               Yüklem

8 İlgeç tümleci Cümleye amaç – sonuç, özgürlük, benzerlik, eşitlik, birliktelik, araç anlamı katan ya da sözcük öbekleri cümle içinde edat tümleci görevi yapar. 

9 Örnek : Gemiler, güneye doğru yöneldi. (Nereye doğru?) (yön)
Babama göre çalışan kazanır.   (Kime göre?)   (görelik) Rahat uyumak için ılık bir duş aldı. (Niçin?)  (amaç) Çocuk, elindeki küçük kovayla su taşıyor. (Neyle?)  (araç) Okula annesiyle gidecekmiş. (Kimle?)  (birliktelik) Sen gelinceye kadar işleri bitiririm. (Ne zamana kadar?)  (zaman)

10 6. “II. Meşrutiyet daha ilk yıllarında, halkta özgürlüğü hayata geçirme bilinci yaratmıştı. ” Yukarıdaki cümlenin öğelerini bulabilmek için yükleme aşağıdaki sorulardan hangileri sırasıyla sorulmalıdır? A) Ne-Ne zaman-Kimde-Ne B) Ne zaman-Ne-Kimde-Ne C) Kimde-Ne-Ne zaman-Ne D) Ne zaman-Kimde-Ne-Ne E) Kim-Ne zaman-Kimde-Ne cevap(A)

11 Dolaylı tümleç ve ilgeç tümleci genel özet
Dolaylı Tümleç:Yüklemi yer, yön bakımından tanımlayan öğelerdir. Yükleme sorulan kime, kimde, kimden, nereye, nerede, nereden sorularının cevabıdır. Örnek: Sınıfımı geçtiğimi babama söylemiş. İlgeç Tümleci: Yüklemi; amaç, araç, birliktelik, neden yönlerinden tamamlayan ile, için ilgeçleriyle oluşturulmuş öğelerdir. Örnek: Bugün hastaneye annemle gideceğim.

12 kaynak FEM YAYINLARI TÜRKÇE KONU ANLATIMI