Türkiye’deki Durum; Problemler, Fırsatlar, Yapı ve Kültür

... konulu sunumlar: "Türkiye’deki Durum; Problemler, Fırsatlar, Yapı ve Kültür"— Sunum transkripti:

1 Türkiye’deki Durum; Problemler, Fırsatlar, Yapı ve Kültür
A. Tuncay Teksöz Pfizer Türkiye Sağlık Politikası Koordinatörü Kapadokya 30 Ekim 2009

2 TÜRKİYE SAĞLIK SİSTEMİ NASIL BİR DÖNÜŞÜM İÇİNDEYİZ?
“Sağlıkta Dönüşüm Programı” “Sosyal Güvenlik Reformu” Verimlilik Maliyet Sağlık Bakanlığının planlayıcı, denetleyici rolü Sosyal güvenlik kurumlarının birleşmesi Güçlü temel sağlık hizmetleri Emeklilik hak ve yükümlülüklerin tüm çalışanlar için eşitlenmesi Aile hekimliği sistemi Sosyal yardımların bir hak olarak tanımlanması ve sisteme entegre edilmesi Sağlık işletmelerinin özerkleştirilmesi Sevk zinciri uygulaması Tüm nüfusu eşit haklarla kapsamına alan, sağlık finansman sisteminin kurulması Tüm nüfusu kapsayan ve üretilen hizmet karşılığı ödeme yapacak bir finansman sisteminin kurulması Her iki reformun ortak noktası : Genel Sağlık Sigortası Kapsamın dikey ve yatay olarak genişletilmesi Hakkaniyet Erişim

3 2004’te Yola Böyle Çıkılmıştı GSS Kamu Sağlık Harcaması Projeksiyonu, % GSYİH
Mevcut Durum GSS+Sağlıkta Dönüşüm Programı Sadece GSS 3

4

5 Kapsam Arttı SSK ve Yeşil Kartta Nitelik de Değişti, Haklar Eşitlendi
Sağlık Güvencesi Kapsamındakiler 2004 2005 2006 2007 2008 % değişim SSK 22,6% BK** 5,4% ES 9% ADM 2,3% YK 33,4% Toplam 18,3% Kaynak: SGK Bülten **: Prim borcu olan yaklaşık 7 milyon sigortalı dahil edilmemiştir.

6 Erişim Göstergeleri Nicelik Açısından Olumlu
WHO HFA-DB, OECD Health Data WHO HFA-DB, OECD Health Data TÜİK Yaşam Memnuniyeti Çalışması

7 Niteliğe İlişkin Ulaşılabilir Gösterge “Memnuniyet Anketi”
TÜİK Yaşam Memnuniyeti Çalışması

8 Kişi Başı Kamu Sağlık Ödemeleri Birbirine Yaklaştı
Kişi başı kamu sağlık ve ilaç harcaması (2009 TL) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Toplam TL İlaç TL Sigortalı dağılımı ES 1597 871 1474 812 1273 587 907 443 4,8% SSK 371 150 335 169 453 215 509 220 57,5% BK 805 474 725 368 687 332 497 229 12,0% SGK 542 264 485 249 548 260 533 236 621 263 656 295 74,3% ADM 551 273 454 191 457 151 163 420 145 195 10,2% YK 228 97 340 143 488 148 480 153 15,5% Ortalama 500 242 461 227 527 231 517 216 572 612 262 100% Kaynak: SGK Bülten ve Maliye Bakanlığı Verileri, kendi hesaplarımız

9 Ulusal Sağlık Hesapları Verisi Güncel Değil…
OECD Health Data 2009

10 Kamu Sağlık Ödemeleri Verisi Güncel Sağlık Harcamalarının Kompozisyonu Değişti
SGK Bülten, Maliye Bakanlığı

11 Reformun İlk Yıllarında Harcamalar Planlanana Yakın
SGK Bülten, Maliye Bakanlığı

12 2004-2008 Prim Gelirleri Sağlık Ödemelerinden Hızlı Arttı
SGK Bülten

13 2004-2008 Kayıtlı Sigortalılığın Hızlı Arttığı Yıllar
SGK Bülten *: 2009 yılı verileri SSK için Temmuz, BK ve KÇ için Ağustos ayına aittir.

14 TÜRKİYE’NİN DEMOGRAFİK FIRSAT PENCERESİ
Artan Sağlık Talebi Sürdürülebilir Sağlık Finansmanı Yaşlı Bağımlı Oranı 0,3 ten ,7’ye Yaşlı Bağımlı Oranı 0,13’ten 0,41’e

15 SGK Finansman Açığı 2009’da Sıçradı
SGK Bülten

16 SGK Bütçe Transferleri

17 Sağlık Ödemeleri Artışı
20.179 15.586 11.155 5.321 3.704 SGK Bülten, Maliye Bakanlığı verileri

18 2009 İlaç Ödemesi Artışı 2004 – 2008 Maliyet Azaltıcı Tedbirler 2009 Maliyet Kaynaklı Büyüme
SU : Standart ünite SGK Bülten, Maliye Bakanlığı verileri, IMS 18

19 İlaç Pazarının 2009 Dinamikleri İlginç
Kaynak: IMS Miktar kaynaklı büyümede standart ünite olarak ilaç satışları baz alınmıştır. Fiyat kaynaklı büyüme miktar değişimi ile açıklanamayan büyümedir. Pazar payı TL satış payı olarak verilmiştir.

20 Sürecin Parçası Sağlık Teknolojisi Değerlendirmesi Yasada Tanımlanan Yetki ve Pratik Uygulama
Ödeme Sistemi (2004’ten bugüne) Değişim, Yenilikler, Adaptasyon Karar Vericiler ve Uygulayıcıların Günün Koşullarına göre Gelişen Pratikleri (Ekim 2008) GSS Yasasının Yürürlüğe Girmesi GSS Kapsamında Sağlık Teknolojisi Değerlendirmesi Nerede? Hizmeti Ödemek ya da Ödememek mi? Ödenecek Hizmetin için Kamunun Ayırabileceği Tutarı Belirlemek mi?

21 GSS Kapsamında Sağlık Teknolojisi Değerlendirmesi
SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖDENECEK BEDELLERİNİN BELİRLENMESİ MADDE 72 Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu 63 üncü madde hükümlerine göre finansmanı sağlanan sağlık hizmetlerinin Kurumca ödenecek bedellerini; Sağlık hizmetinin sunulduğu il ve basamak, Devletin doğrudan veya dolaylı olarak sağlamış olduğu sübvansiyonlar, Sağlık hizmetinin niteliği itibarıyla hayati öneme sahip olup olmaması, Kanıta dayalı tıp uygulamaları, Maliyet-etkililik ölçütleri ve Genel sağlık sigortası bütçesi dikkate alınmak suretiyle, her sınıf için tek tek veya gruplandırarak belirlemeye yetkilidir.

22 Kısıtlı Kaynağın Etkili Kullanımı Sağlık Teknolojisi Değerlendirmesi: Önceliklendirme Aracı
Kamu Kaynağı Bakış Açısı Bireysel Kaynak Bakış Açısı Fırsat Maliyeti Finansal Önceliklendirme Finansal Önceliklendirme Maliyet Etkililik Değerlendirmesindeki Kısıtlar Kamu kaynağı kısıtı Etkililik Eşik Değer QALY Bilgi asimetrisi Kişisel Değerler/Öncelikler Kişisel Kısıtlar…. Gelir düzeyi Kararı etkileyen diğer faktörler Hakkaniyet Etik Değerler Sosyal Değerler (kültürel öncelikler, kaygılar) Terapötik boşluk Yeni Teknolojinin İnovatif Yapısı Teknolojiden Faydalanacak Toplumsal Kesim faktörler Medikal Karar Medikal Karar Hangi Karar Uygulanmalı?

23 Türkiye için yeni gelişen kavram
DİNAMİZM KARAR MEKANİZMASINDA STD’NİN RASYONEL KULLANILABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ALT YAPI TAŞLARI PRENSİPLER STD: Karar için bir araç Reform Yetişmiş Uzmanlar Eğitim olanakları Tedaviye Bütüncül Yaklaşım Sürdürülebilirlik İhtiyacı Uzmanlaşmış birimler (kamu/özel) Maliyete Bütüncül Yaklaşım Gelişmiş Veri Tabanı Sağlık Çıktılarının Gelişimi Uluslararası değerlendirmelerin lokal ihtiyaçlara göre transfer edilebilmesi Nihai kararı verilirken STD’nin teknik kısıtlarının farkında olmak Artan Nüfus Paydaşlar arasında iletişim Eleştirel ve çok yönlü bakış açısı STD öncelikli kullanım alanı kalite olmalı. Maliyet azaltmak için alternatif yöntemler mevcut Beklentiler/İhtiyaçlar Farkındalık Uluslararası Bağlantılar Yeni Teknolojiler Maliyet etkililik ruhsatlandırmanın değil geri ödeme sürecinin bir parçası olarak algılanmalı Şeffaf Karar Mekanizması Anlayışı Bütçe Planlamaları Kararların izlenmesi ve Değerlendirilmesi

24 Türkiye’deki Durum; Problem ve Fırsatlar, Yapı ve Kültür
A. Tuncay Teksöz Pfizer Türkiye Sağlık Politikası Koordinatörü Kapadokya 30 Ekim 2009

25 Back up

26 REFORM ŞANTİYESİ 2004’ten 2008’e Taslak GSS Kanunu,
Hayata Geçen ve Bağımsız Yolunu Bulan Uygulamalar Eylül 2003 Devlet Memuru - ES sevksiz özel hastanelere başvuru imkanı getirilmesi Ocak 2004 Devlet hastanelerinde sağlık çalışanlarına performansa bağlı ödeme sisteminin yaygınlaştırılması Sağlık Bakanlığı- SSK Sağlık Tesislerinin Ortak Kullanımı Protokolünün yürürlüğe girmesi Mart Reçeteli ilaçlarda KDV’nin % 8’e indirilmesi Nisan İlaç Fiyat Kararnamesi (Referans Fiyat Uygulaması) Aralık Kamu İlaç Alım Protokolünün imzalanışı 2005 Sağlık hizmetlerinde ve reçetesiz ilaçlarda da KDV’nin % 8’e indirilmesi SSK sağlık tesislerinin Sağlık Bakanlığına devrini öngören 5283 Numaralı Kanunun Resmi Gazetede yayımlanması Subat SSK sağlık tesislerinin SB’na devri ve SSK’lıların serbest eczanelerden ilaç alımının başlaması İlaçlarda ortalama %7,5 ile %14,5 arasında ıskontoların yapılması, Kamu ilaç ödemelerinde pozitif listeye geçilmesi Mayıs Ayaktan tedavi gören Yeşil Kart sahibi hastaların ilaçlarını katkı payı ödeyerek almalarına imkan sağlanması Tem. Eşdeğer ilaç uygulamasının genişletilmesi (77 yerine 333 grup) Döviz kurları değerlendirilerek gerçekleşen düşüşe paralel olarak ilaç fiyatlarında ortalama % 8.83 oranında indirim yapılması 2006 BUT düzenlemesi ile eşdeğer kapsamında tanımlanan ödeme bandının %30’dan % 22’ye indirilmesi Tüm geri ödeme kurumlarının ilaç ödemelerinde uygulayacağı tek pozitif liste uygulamasının başlatılması Ayaktan tedavide vaka başı ödeme sistemine geçilmesi (Ekim 2006 da Danıştay yürütmeyi durdurdu) Ağu. İlaç geri ödemesinde yönetim, karar, provizyon, kontrol ve ödeme süreçlerinin tümüyle birleştirilmesi Haz. 2007 SSK ve Bağ-Kur dahil tüm kamu sağlık güvencesine sahip kişileri sevksiz kamu ya da özel istediği sağlık tesisinden hizmet almasının başlanması Özelde çalışan hekim ile kamuda çalışan hekimin yetkilerinin eşitlenmesi Tıp Merkezlerinden Kamunun Hizmet almaya başlaması Özel Polikliniklerin kamu anlaşmaları dışında tutulması 2008 Yatan Hastalarda Tıbbi Malzeme ve İlaçta Hastaneden karşılanma zorunluluğu getirilmesi Ekim GSS yürürlüğe girdi …

27 GSS Kapsamında Sağlık Teknolojisi Değerlendirmesi Nerede?
FİNANSMANI SAĞLANAN SAĞLIK HİZMETLERİ MADDE 63 Genel sağlık sigortalısının ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin Sağlıklı kalmalarını; Hastalanmaları halinde sağlıklarını kazanmalarını; İş kazası ile meslek hastalığı, Hastalık ve analık sonucu tıbben gerekli görülen sağlık hizmetlerinin karşılanmasını, İş göremezlik hallerinin ortadan kaldırılmasını veya azaltılmasını temin etmek amacıyla Kurumca finansmanı sağlanacak sağlık hizmetleri ….. Kurum, finansmanı sağlanacak sağlık hizmetlerinin teşhis ve tedavi yöntemleri ile (f) bendinde belirtilen sağlık hizmetlerinin türlerini, miktarlarını ve kullanım sürelerini, ödeme usûl ve esaslarını Sağlık Bakanlığının görüşünü alarak belirlemeye yetkilidir. f) …. sağlık hizmetleriyle ilgili teşhis ve tedavileri için gerekli olabilecek kan ve kan ürünleri, kemik iliği, aşı, ilaç, ortez, protez, tıbbî araç ve gereç, kişi kullanımına mahsus tıbbî cihaz, tıbbî sarf, iyileştirici nitelikteki tıbbî sarf malzemelerinin sağlanması, takılması, garanti süresi sonrası bakımı, onarılması ve yenilenmesi hizmetleri.

28 SAĞLIĞA YAPILAN YATIRIMIN YÜKSEK GETİRİSİ EKONOMİK KALKINMA
YÜKSEK EKONOMİK BÜYÜME REKABET GÜCÜ YÜKSEK VE YÜKSEK KATMA DEĞERLİ ENDÜSTRİ DAHA ÜRETKEN İŞ GÜCÜ SAKATLIK, ÖLÜM VE BAĞIMLILIĞIN AZALTILMASI KANSER KALP HASTALIKLARI VE FELÇ MENTAL HASTALIKLAR ŞEKER HASTALIĞI İNSİDANSTA AZALMA SİGARA BAĞIMLILIĞININ, ALKOLİZMİN VE OBEZİTENİN KONTROLÜ ERKEN TANI VE MODERN TEDAVİ VERİMLİ HASTANE SİSTEMLERİ SAĞLIK PERSONELİ EĞİTİMİ GELİŞMİŞ BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIKLI YAŞAMIN TEŞVİK EDİLMESİ SAĞLIĞA YAPILAN YATIRIM Diagram: J.Attridge

29 Rapor Hazırlıyor, Görüş Bildiriyor
GSS Mevzuatında STD Komisyonlar Değerlendiriyor TIBBİ ve EKONOMİK DEĞERLENDİRME KOMİSYONU Rapor Hazırlıyor, Görüş Bildiriyor Eşdeğer ilaç uygulamasına dahil edilecek ilaç grupları ile tavana esas en ucuz ilaç olarak belirlenecek ilacın piyasada bulunma süresi ile pazar paylarının belirlenmesine ilişkin değerlendirmeleri yaparak, eşdeğer gruplarında yapılması gereken düzenlemeleri rapor halinde Ödeme Komisyonuna sunmak, Bedeli Ödenecek İlaçlar Listesinde ilk kez yer alacak olan ilaçların reçetelenmesine ve ödenmesine ilişkin kuralların belirlenmesi konusunda görüş oluşturarak Ödeme Komisyonuna sunmak, Kurala bağlı olarak listeye alınmış olan ilaçların ek endikasyon almaları halinde yeni endikasyonu ile ilgili olarak reçeteleme ve ödeme kurallarına ilişkin değerlendirme raporunu Ödeme Komisyonuna sunmak, Tıbbi ve Ekonomik Değerlendirme Komisyonu çalışmalarına esas olan konularda açılan davalar ile ilgili bilgi ve belgeleri zamanında temin ederek Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili Daire Başkanlığına sunmak, Başvuru sırasında istenilecek bilgi ve belgelerin standartlarının belirlenmesini, bunlara ilişkin formların geliştirilmesini ve yenilenmesini sağlamaktır. Başvuru dosyası ile sunulan literatür ve verileri değerlendirmek Listede yer alan ilaçların referans fiyattaki değişikliklere istinaden oluşan veya firma talebi iskonto azalmalarını değerlendirerek Ödeme Komisyonu Başkanı imzasıyla yayımlamak Listeye alınma talebi ile başvuruda bulunulan orijinal ve eşdeğeri bulunmayan jenerik ürünleri, farmakoekonomik açıdan ve listede bulunan ürünlerin pazar payları ile bütçe üzerindeki etkilerini değerlendirerek, epidemiyolojik, farmakolojik, klinik, toplum sağlığı yönünden inceleyerek ve gerektiğinde Teknik Komisyonun da görüşlerini dikkate alarak, GÖRÜŞ OLUŞTURUP Ödeme Komisyonuna sunmak Gerekli durumlarda Teknik Komisyonun görüşlerini de alarak, listeden çıkarılmak üzere Tıbbi ve Ekonomik Değerlendirme Komisyonuna iletilen ilaçlar ile ilgili gerekli düzenlemelere ilişkin değerlendirme raporunu Ödeme Komisyonuna sunmak

30 FİYATLANDIRMA KOMİSYONU
GSS Mevzuatında STD Değerlendirmelerin Karara Bağlanması SAĞLIK HİZMETLERİ FİYATLANDIRMA KOMİSYONU Kurumca tespit edilen finansmanı sağlanacak sağlık hizmetleri ile ilgili raporları değerlendirerek Kurumca ödenecek bedellerini belirlemek, Fiyatlandırmaya yönelik oluşturulan alt komisyonlar tarafından hazırlanan raporları değerlendirerek karara bağlamak Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin yurt içinde veya yurt dışına yapılan sevkleri nedeniyle ödenecek gündelik, yol, yatak, refakat ve yemek giderlerinin tutarını belirlemek Hayatî öneme sahip olmama ve alternatif tedavilerin bulunması gibi hususları göz önüne alarak, Kurumca finansmanı sağlanan sağlık hizmetlerinden istisnai sağlık hizmetlerini belirlemek Takip eden yıl için geçerli olmak üzere her yıl kasım ayı sonuna kadar tamamlanacak şekilde Kurumca ödenecek sağlık hizmetleri ile ödenecek gündelik, yol, yatak, refakat ve yemek giderlerinin tutarlarına ilişkin çalışmaları tamamlamak ÖDEME KOMİSYONU Başvurulara ilişkin Tıbbi ve Ekonomik Değerlendirme Komisyonu tarafından hazırlanan raporları değerlendirerek karara bağlamak Bazı ilaçların temininde güçlüklerin ortaya çıkması halinde Sağlık Bakanlığının veya ilgili kurum ve kuruluşların başvurusu üzerine ilaç teminini aksatmayacak uygulamalarla ilgili karar almak Listeye ilave edilmesine karar verilen veya yurtdışından mevzuata uygun şekilde getirtilerek bedeli ödenen ilaçlardan hangilerinin hasta katılım payından muaf olacağını belirlemek