Jeolojik Zaman.

... konulu sunumlar: "Jeolojik Zaman."— Sunum transkripti:

1 Jeolojik Zaman

2

3 Yer Küre oldukça uzun ve eşsiz bir tarihe sahiptir
Yerküre ve onun üzerinde gelişen yaşam, yerküre tarihi boyunca değişmiştir. Bilim insanlarının yer kürenin tarihine ilişkin olayları nasıl bir araya getirip incelediklerine gelin birlikte bakalım.

4 Yerküre 4,5 milyar yaşındadır ve bu süreçte pek çok kez değişmiştir.
Eğer Yerkürenin tarihini anlatan bir kitap olsa; Her yıl için 1 sayfa’dan sayfa

5 Yerküre 4,5 milyar yaşındadır ve bu süreçte pek çok kez değişmiştir.
Ortalama bir okuyucu bir sayfayı 2 dk. okusa; yıl sonunda kitap bitmekte Her saniyede iki sayfa okunsa 73 yıl

6 Big bang : 13 milyar yıl önce En eski kaya 3,8 milyar yıllık
Canlılar; 3,5 milyar yıldır vardır. Hayvan yaşamına ilişkin ilk kanıtların yaşı ise 800 milyon yıldır. Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık İlk yaşam Deniz hayvanları Dinazorlar yok olmuş İnsan ve Şempanze

7 Olayları zaman çizelgesi boyunca sıralarız
Bu resimleri doğru bir tarihsel sıra ile yerleştirebilir misiniz?

8 Fakat bu olaylar tam olarak ne zaman gerçekleştiğini göstermemektedir.
Tarihteki olayları dikey düzlemde yakın zamandan daha eskiye doğru bir ilişkide sıralamış olduk. Fakat bu olaylar tam olarak ne zaman gerçekleştiğini göstermemektedir. 2003 1994 1973 1972 1969 Artık olayların kesin tarihleri biliyoruz 1923

9 Yaşamın Tarihi de düzenlenir
Dünya üzerinde ilk görülenden en sona doğru bir sıralama yapalım. Benzer bir zaman dizilimini yer küre tarihindeki ana olaylar için yapalım

10 Fakat bu sırada olduğunu nereden biliyoruz?
Elimizde kesin bir tarih yada bir kayıt yok? Yoksa Var mı?

11 Zaman Kayalarda KAyıtlıdır
Her bir kaya tabakası zamanın belirli bir dönemini temsil etmektedir.

12 Tüm dünyada, kaya tabakaları bir alttaki tabakanın üstüne birikir.
Süperpozisyon Yasası Tüm dünyada, kaya tabakaları bir alttaki tabakanın üstüne birikir. En yeni katman En eski katman

13 Yer küredeki olayların kanıtları kayaların içinde bulunur.
Süper pozisyon yasasını fosillere uygulayabilir miyiz? Ammonites: 65 milyon yıl önce Eurypterus: Vahşi avcı. 245 milyon yıl önce Brachiopods : 400 milyon yıl önce Trilobitler: (3 loblular) bulunan en eski fosil: 540 milyon yıl önce

14 Radyometrik işaretleme tam tarihi verir.
Süper pozisyon yasası, fosillerin hangisinin yaşlı hangisinin daha yeni olduğu hakkında bilgi vermektedir. Branchiopods’un Ammonit’den daha yaşlı olduğunu biliyoruz. Peki ama tam olarak hangi zamanda yaşadığını nasıl bilicez? Kaç yaşında? 1950 yılı yıldan genç organik maddeler için kullanılır. Tortul kayalar genellikle radyometrik teknik ile tarihlendirilmesi yapılamaz. Başlangıçta 8 laboratuar varken bugün 130 laboratuarda bu yöntem kullanılmıştır.

15 Yarılanma süreleri Element İzotop Zaman Uranyum 238U 4,5. Mrd. yıl
Plütonyum 239Pu yıl Karbon 14C 5730 yıl Tritium 3H 12,36 yıl Sezyum 137Cs 30 yıl Radyum 236Ra 1622 yıl Radon 222Rn 3,8 gün Fransiyum 223Fr 22 dakika Toryum 223Th 0,9 saniye Polonyum 84Po 0,3 · 10-6 saniye

16 Tarihleme Sınırları (yıl)
Tarihleme yöntemi Yöntemin Adı Örnek Türleri Tarihleme Sınırları (yıl) Radyokarbon Karbon içeren buluntular bin Dendrokronoloji Ağaç, odun kömürü bin TL (Thermoluminescence) ve OSL (Optically Stimulated Luminescence) Seramik, pişmiş toprak kaplar, tuğla, fırın buluntusu, çökeltiler bin -300 bin ESR (Electron Spin Resonance) Kireçtaşı, mercan, hayvan kabukları, diş Fizyon İzleri Apatit, mika, zirkon, volkanik cam 30 bin - 20 milyon Obsidiyen Hidrasyonu çakmak taşı, volkanik cam, glasiyer taşları, volkan külü yüz - 1 milyon Potasyum-Argon (K/Ar) ısıtılmış kaya, volkanik kaya 20 bin – 4,3 milyar Arkeomanyetizma Seramik, pişmiş toprak kaplar, tuğla, fırın buluntusu 0 - 5 bin Amino Asit Organik maddeler 2 bin - 2 milyon

17 Kaya tabakalarının ve fosilerin tam yaşını nasıl belirleriz?
Volkanik kül Fosil tabakası

18 Radyometrik işaretleme tam tarihi verir.
Kaya tabakalarının ve fosilerin tam yaşını nasıl belirleriz? 468 milyon yıl 470 milyon yıl Fosil tabakası

19 Dünyadaki biyolojik çeşitlilikteki önemli değişikliklere göre boyutlandırılmıştır.
3 devir ve 7 zamana ayrılır.200 yıl sürmüştür ’li yıllarda radyometrik işaretlemede dünyanın kaç yaşında olduğun kimse bilememiştir.

20

21 Kenozoik Memeliler Çağı Mesozoik Sürüngenler Çağı
Paleozoik Balıklar Çağı Erken Paleozoik Kabuklu Deniz Hayvanları Çağı Belli fosillerin dağılımınından yola çıkarak devrilerin yakın, orta ve eski yaşamı temsil eden … çağlara ayrıldı.

22 « Kar Topu Dünya Kuramı »
Prekambriyen Dönem Hadean Dönem Arkean Dönem Proterozoyik Dönem « Kar Topu Dünya Kuramı »

23 İlk yaşam görülür. İlk tek hücreli organizmalar görülmeye başlar
İlk yaşam görülür. İlk tek hücreli organizmalar görülmeye başlar. Dönemin sonunda fotosentez yapan bakteriler görülmeye başlar. Bu durum oksijen oranının giderek artmasına ve pek çok oksijensiz bakterinin yok olmasına neden olmuştur.

24 Proterozoic: hayvan öncesi yaşam
Bilinen en eski fosiller bu döneme aittir.

25 Paleozoik (Eski Yaşam ) Çağ

26 Kambriyen Dönem Fosili : Trilobit

27 Kambriyen Dönem Fosili : Graptolit
Deniz omurgasızları

28 Mezozoyik (Orta Yaşam ) ÇAğ

29 Sönozoik (Yeni Yaşam ) Çağ

30 Mary Anning 12 yaşındayken bulur. Babası marangozcu. Bulduklarını turistlere satıyorlar. Güney İngiltere'de, Lyme Regis kayalıklarında oyun oynayarak büyüyen Mary Anning bir marangozun kızıydı ama onbir yaşında öksüz kalmıştı. Kayalıklarda bulduğu fosillerin büyüsüne kapılan Mary, onları hiç zarar vermeden topraktan çıkarmayı çabucak öğrendi. İlk zaferine 1811 yılında yani 12 yaşında, eksizsiz bir Ichthyosaurus (solda) iskeletini günışığa çıkararak ulaştı ! İlk eksiksiz Plesiosaurus'u (sağda) ve 1825 yılında, Jura ve Kretase dönemlerinin uçan sürüngenlerinden Pterodactylus'un (ortada) bilinen ilk fosilini de o keşfetti. Mary Anning'in istisnai yeteneği kimilerince anormal bulunup gözardı edildi. Parlak zekası, kadınların entelektüel güçlerini inatla reddedenler tarafından şu şekilde "izah edildi": Mary'e çocukken yıldırım çarptığı ve elektriksel bir deha kıvılcımının sinir sistemine yerleştiği söylendi ! Bu elbette düpedüz saçmalıktı. Mary'nin başarısı, yöreyi iyi tanımasına, azmine ve tıpkı Darwin gibi, olağanüstü gözlemci olmasına dayanıyordu.

31 The Geologic Time Scale
Most recent “Ice Age” “Humans” arrive Büyük Kitlesel Ölüm Dinazor çağı Kitlesel Ölüm Age of Coal Formation Balık Çağı İlk Çok Hücreli organizmalar The Geologic Time Scale Origin of the Earth 4.55 Billion years

32 Kitlesel yokoluşlar sırasında hayatta kalma kuralları neden değişir?
Normal zamanlarda avantajlı olan özellikler kitlesel yok oluş zamanlarında neden işe yaramaz hale gelir ve geniş bir coğrafi alana sahip olmak neden önem kazanır? Dinozorların sonunu getiren Kretase-Tertiyer kitlesel yokoluşu en iyi bilineni olmasına rağmen Dünya tarihi boyunca bir dizi başka kitlesel yokoluşlar da olmuştur. Bunlardan bazıları hatta Kretase-Tertiyer dönemindeki kitlesel yokoluştan daha büyük ve yıkıcı olmuştur. Kitlesel yokoluş, olağan dışı çok sayıda türün aynı anda ya da sınırlı bir zaman dilimi içinde ortadan kalktığı Dünya tarihi dönemlerine denir. En yıkıcı kitlesel yokoluş Permiyen dönemi sonunda olmuştur. Bu dönemde bütün türlerin %96'sı ölmüştür. En büyük beş kitlesel yokoluş içinden Kretase-Tertiyer ile birlikte Permiyen dönemi yokoluşu, bu ikisinin her biri tüm canlı türlerinin en az yarısı yok etti. Bunun yanında birçok küçük ölçekli başka kitlesel yok oluşların da meydana geldiğini gösteren, gerek tarih öncesi gerek tarihi veya modern zamanlara ait pek çok hayvan ve bitkilerin ortadan kalkması sonunda kitlesel yokoluşları gösteren fosil kayıtlar da ortaya çıkacaktır. Aşağıda Dünya'nın en büyük yok oluşları hakkında daha fazla bilgi edinin.

33 Chicxulub Krateri 170.000 metre çapı

34