SOSYAL ÇALIŞMALARDA GİRİŞİMCİLİK, EKİP ÇALIŞMASI VE GÖNÜLLÜ YÖNETİMİ

... konulu sunumlar: "SOSYAL ÇALIŞMALARDA GİRİŞİMCİLİK, EKİP ÇALIŞMASI VE GÖNÜLLÜ YÖNETİMİ"— Sunum transkripti:

1 SOSYAL ÇALIŞMALARDA GİRİŞİMCİLİK, EKİP ÇALIŞMASI VE GÖNÜLLÜ YÖNETİMİ
Yrd. Doç. Dr. Fethi GÜNGÖR Yalova Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sosyal Hizmet Bölümü

2 Sosyal Girişimcilik Nedir?
Toplumsal ihtiyaçları fark edip çözüm üretebilen sosyal girişimciler toplumların alışılagelmiş davranışlarını değiştirerek dönüşümlere yol açarlar. Sosyal girişimcilik, toplumsal uyumdaki tıkanıklıkları fark etmek ve bu tıkanıklığı gidermenin yollarını bulmaktır.

3 Sosyal Girişimci Kimdir?
Risk alarak yenilik ve geliştirme yapabilen kişidir. Bunu yaparken: sorunu tespit eder çözüm için yeni bir proje üretir yeni bir yöntem geliştirir yeni bir kaynak oluşturur Projenin sürdürülebilirliği için yöntem bulur

4 Sosyal Girişimcinin Özellikleri-1
Sorunların farkına varır Başarılı olmayı ister Mücadele azmi vardır Sorumluluk ve risk alabilir Fırsatları sezebilir Ekip halinde çalışabilir Güven duyar, güven verir

5 Sosyal Girişimcinin Özellikleri-2
8. Eksikliğini bilip tavsiyelerden yararlanır 9. Ağır çalışmalara dayanıklıdır 10. Kendini geliştirme azmi vardır 11. Başkalarını etkileyip çalışmaya katabilir 12. Planlı çalışma yeteneği vardır 13. Araştırma yaparak hizmetini geliştirir.

6

7

8 Grameen Bankası kurucusu / Bangladeş 1940
Örnek Girişimci-1 Grameen Bankası kurucusu / Bangladeş 1940

9 Prof.Dr. Muhammed YUNUS Mikrokredit kavramını bulan
2006 Nobel Barış Ödülü sahibi Dünya Yemek Ödülü dahil 75 ödülün sahibi Haziran 2008 /ABD'den Foreign Policy ve İngiltere'den Prospect dergilerinin anketinde Dünyanın ilk 100 entellektüeli listesinde 2.

10 Kütüphaneci Mustafa Amca / Ürgüp 1943
Örnek Girişimci-2 Kütüphaneci Mustafa Amca / Ürgüp 1943

11 Mustafa GÜZELGÖZ Ürgüp Tahsin Ağa Kütüphanesi – Sene 1943
Eşeğe bir sürü kitap yüklemiş bir amca, gariban çocukların ellerine kitapları verir. "Çocuklar bunları okuyun, aranızda da değişin. On beş gün sonra aynı gün gelip alacağım.  Aman yıpratmayın, diğer köylerdeki arkadaşlarınız da okuyacak."

12 Genç Mustafa bakar ki, kütüphaneye kadınlar hiç gelmiyor
Genç Mustafa bakar ki, kütüphaneye kadınlar hiç gelmiyor. Zenith ve Singer'e mektup yazar:
'Bana dikiş makinesi yollayın, firmanızın adını kütüphanenin girişine kocaman yazayım' der.  10 makine gelir. Nevşehir'den binlerce memur geçti, kimse onları hatırlamaz, ama Mustafa Güzelgöz ve eşeğinin heykeli var.

13 TAKIM ÇALIŞMASI / EKİP RUHU

14 Birlik, güven, yönetişim
Söylem ve eylem birliği yapabilen 5A-3U sahibi insanlar iyi bir ekip oluşturabilir. Ekip ruhu güven üzerine kurulur. Güven ise iyi yönetişim prensiplerinin uygulanması ile gelişir: Şeffaflık, hesap verebilirlik, etkililik, tutarlılık, katılımcılık ve yerindelik.

15 Takım gruptan farklı olarak, paylaştıkları amacı elbirliği ile, en verimli şekilde gerçekleştirmeye çalışan insanların oluşturduğu bir birliktir.   Takım çalışması, belirli sayıda çalışanın, belirli amaçlarla ve belirli sürelerle bir araya gelip kurum amaçlarının gerçekleştirilmesi, sorunların çözülmesi, toplumda yenilik ve değişme çabalarının planlanması ve yürütülmesine yönelik eylemler bütünüdür.

16 Takımın Özellikleri Takımdaki üye, etkin, saygın ve vazgeçilmez olduğu bilincini taşımalıdır. Bir tek üyenin işlevini gerçekleştirememesi etkinliği bozar. Üyeler hedefe çoşku ile güdülenmiş olmalıdır. Düşünce üretmek, seçenek bulmak ve öneri geliştirmek için özgür bir ortam sağlanmalıdır.

17 5. Üyeler birbirilerine inanmalı ve güvenmeli.
6. Takımın hedefleri ile üyelerin amaçları paralel olmalı. 7. Kararlar ve çözümler takımın tüm üyelerinin katkısıyla oluşturulmalı. 8. Her üye birbirini anlamaya ve tanımaya çalışmalı; etkilemeye ve etkilenmeye açık olmalı. 9. Göreve ilişkin bilgi ve tecrübeler, üyelerce zamanında paylaşılmalıdır.

18 TAKIMIN OLUŞUM AŞAMALARI
1. Tanı(ş)ma Dönemi: Takım olmaya aday bireyler misyonu ve birbirlerini tanır. 2. Fırtına Dönemi: Üyeler bir taraftan işin ağırlığıyla yüzleşirken diğer taraftan nasıl uyum sağlayacaklarını öğrenir. 3. Normalleşme Dönemi: Takım yöntemini ve kurallarını belirlemiştir. 4. Çalışma Aşaması: Problem çözmeye başlamıştır.

19 Ekip kurarken dikkat! Bütün, parçalarının toplamından daha büyüktür.
Hiçbirimiz hepimiz kadar zeki olamayız. Her hangi bir takım, en zayıf halkasının gücü kadar güçlüdür. Ekipte en zayıf halka, yanlış yerde görevlendirilmiş, işin özünü kavrayamamış olan üyedir.

20 YABAN KAZLARI ÖRNEĞİ

21 İnsanlar, birbirlerinden hız ve haz alarak hedeflerine daha kolay ve çabuk erişirler.
Bizimle aynı yöne gidenlerle bilgi alışverişini ve işbirliğini sürekli kılmalıyız. Yaptığınız işi, yeri ve zamanı geldiğinde başkasına bırakmak gerekiyor. İlerlemek için uyarı gereklidir. Uyarıları alınmadan sevinçle karşılamalıyız.

22 STK’LARDA GÖNÜLLÜ YÖNETİMİ

23 Üçüncü Sektörün Yükselişi
Günümüz modern toplumlarında STK’ların her geçen gün türleri ve sayıları artmaktadır. STK’lar, vatandaşların ortak bakış, ortak çıkar, ortak duyarlılık ve ortak talepleri temelinde gönüllü olarak bir araya gelerek; kamu sektörü ve özel sektör dışında üçüncü bir alanda meydana getirdikleri dernek, vakıf, sendika, platform vb. organizasyonlardan oluşan yapılardır.

24 STK’ların Varlık Sebebi
Gönüllülük prensibiyle hareket eden STK’lar, toplumsal bilincin oluşmasını sağlama, devletin uzanamadığı ya da yetersiz kaldığı alanlarda insanların ihtiyaçlarını karşılama, dezavantajlı grupların haklarını savunma gibi görevler üstlenir. STK’ların toplumsal ihtiyaçları gözeten etkin faaliyetler yürütebilmesi, girişimci olmalarına, ekip ruhuyla birlikte çalışmalarına ve gönüllü olarak adlandırılan insan servetini iyi yönetmelerine bağlıdır.

25 Gönüllü Kimdir? Gönüllü, maddi veya siyasi bir çıkar beklentisi içinde olmadan, sosyal sorumluluk anlayışıyla, ailesi ya da yakın çevresi dışındaki bireylerin hayat kalitesini artırmak ya da refah seviyesinin yükseltilmesini ve eşit bir biçimde dağılmasını sağlamak için, hür iradesiyle, bir toplumsal girişime veya bir STK bünyesindeki etkinliklere kendi bilgi, beceri, deneyim, finansal kaynak ve zamanını kullanarak destek olan insandır. (Güder, 2006: 4).

26 Gönüllülükte öne çıkan unsurlar
zorunlu olmaması; bedel karşılığı olmaması; kurumsal yapı içinde gerçekleşmesi ve kamu yararı amacıyla topluma yönelmiş olmasıdır. (Palabıyık, 2011: 90).

27 Gönüllülükte hiç mi karşılık yok?
Gönüllülerin karşılık beklemeden bir iş yapıyor olması, onların yaptıkları iş karşılığında hiçbir şey elde etmeyecekleri anlamına gelmez. Yapılan birçok araştırma, gönüllülüğün bireyin kişisel gelişimini ve manevi tatminini desteklediğini göstermektedir. (Özden, 2008: 57).

28 Gönüllülüğün kişiye katkıları
İnsanlar arasındaki bağı güçlendirme, hoşgörü, paylaşımcılık, diğerkâmlık, sosyalleşme, aidiyet ve itibar görme, güven duygusu geliştirme... değer verme,

29 Gönüllülüğün Topluma Katkısı
Gönüllülük; hem hizmet sunan bireyler, hem de hizmet talep eden bireyler açısından pozitif kazanç oluşturmaktadır.

30 Bireysel gönüllülüğün sebepleri
yalnızlık giderme, örnek kişi olma, servetini iyi amaçlara kullanma, yetki alma, imajını iyileştirme, kariyer geliştirme, becerilerini geliştirme, aidiyet hissi, sosyalleşme, manevi etkenler ve entelektüel gelişim, moda... hünerlerini paylaşma,

31 Kurumsal gönüllülük sebepleri
Kurum yöneticisinin gözüne girme, bu yolla kariyer fırsatı oluşturma, toplumda iyi şirket imajı oluşturma, sosyal sorumluluk bilincinde olma, pazarda rakiplere karşı avantaj sağlama, vergiden muafiyet vb. etkenler... (Özmutaf, 2007: ).

32 Gönüllülük keyfilik değildir!
Hür tercihiyle gönüllü olan kişi görevlendirildikten sonra üstlendiği işi isteyerek, gönülden yapmalıdır. Gönüllünün üzerine aldığı işi yapmaması, geciktirmesi ya da savsaklaması gönüllüden beklenmeyecek davranışlardır.

33 Gönüllülüğün STK’lar Açısından Önemi
STK çalışmalarına katılan gönüllüler, her bireyin toplumun bir parçası olduğu bilinciyle; geleceğin daha iyi olması için “ben de bir şeyler yapabilirim” düşüncesiyle; maddi imkânlarını, zaman, emek ve deneyimlerini, yeteneklerini ve bilgilerini, insani ya da toplumsal bir amaç için ortaya koyan duyarlı ve saygın bireylerdir.

34 STK’ların en önemli serveti
STK’larda insan kaynaklarının önemli bir çoğunluğunu oluşturan gönüllüler, kuruluşun gücünü belirleyen göstergelerdendir. Geniş ve nitelikli gönüllü tabanı, gönüllü kuruluşun parasal imkânlarıyla belki de hiçbir zaman sahip olamayacağı insan kaynağını maddi bir harcama yapmadan kullanabilmesi anlamına gelmektedir. (Akatay, 2008: ).

35 Gönüllü elçiler Nitelikli gönüllü sayısı bir STK’nın başarısının göstergesidir. Gönüllülerin farklı bilgi ve becerilere sahip olmaları, yenilikçi ve geliştirici olmaları STK için fırsatlar sunar. Gönüllüler, STK’ların toplumdaki temsilcileri oldukları kadar aynı zamanda STK’lar içerisinde toplumun temsilcileridirler.

36 Gönüllü niçin üye olur? Kuruluşun faaliyetlerine ilgi duyması ve o alanda katkı yapma isteği. Gönüllü kaynağının etkili kullanılması STK’ların toplumda tanınmasında ve benimsenmesinde avantaj sağlar. Gönüllüleri ve gönüllü faaliyetleri etkin olan STK’ların hizmet kalitesi ve sürdürülebilirliği artar.

37 Yönetim ihtiyacı İki insanın belirli bir amaç doğrultusunda hedeflerini gerçekleştirebilmeleri için ortak olarak faaliyeti gerçekleştirme çabasına girdikleri yerde yönetim olgusunun varlığı kaçınılmazdır. (Erken, 2008: 9).

38 Gönüllü Yönetimi STK’ların misyonunu başarılı bir şekilde gerçekleştirebilmesi ve sürdürülebilirliği sağlaması için tıpkı kâr amacı güden kuruluşlar gibi iyi bir planlama ve yönetim sürecine muhtaçtır. Bu süreçlerin en önemli kısmı ise gönüllü kaynağı ile ilgili olandır. Gönüllü yönetimi, sayıları 150 bini aşan STK’lar için zorunlu hale gelmiştir.

39 Gönüllü yönetimi ne işe yarar?
Türkiye’de gönüllü kaynağın eksik olması sebebiyle STK’lar yetersiz kalmaktadır. Sorunlu yönetim yapısı ve kurum içi işbirliğinin düşük olmasından kaynaklanan bu durumun üstesinden gelinebilmesinin en önemli yollarından biri ise gönüllü yönetimidir.

40 Gönüllü yönetimi süreci
sivil toplum kuruluşlarına gönüllü çekilmesi, gönüllüleri değerlendirerek uygun programa yerleştirme ve iyi ilişkiler ağı oluşturma gibi profesyonel süreçleri gerçekleştirmektedir.

41 Profesyonel gönüllü yönetimi ihtiyacı
Gönüllülerin daha eğitimli, daha yüksek motivasyona sahip, bilgi, beceri ve donanımı yüksek sorgulayan bireyler olması profesyonel gönüllü yönetimi ihtiyacını arttırmaktadır. (Flood vd., 2005: 80).

42 Gönüllünün eğitimi Dezavantajlı gruplara hizmet sunan gönüllü kuruluşlar açısından gönüllü yönetiminin ayrıca bir önemi vardır. Bu gönüllülerin hizmet verdiği dezavantajlı grup hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Bu da gönüllülere verilecek oryantasyon eğitimi ile sağlanabilir.

43 Gönüllü yönetimi süreci-1
İşe uygun gönüllü seçimi, sürekli bilgilendirme, görev tanımının yapılması, etkin-sürdürülebilir çözümler geliştirme, organizasyon ve gönüllü adına daha net bir süreç elde etme, gönüllüler arasında daha eşit ve profesyonel hizmet dağılımı, yaptıkları faaliyetlere yönelik motive edilmeleri.

44 Gönüllü yönetiminin iki yönü
Gönüllü yöneticisinden haberdar olması ve kendisini yönlendireceğini bilmesi gönüllünün motivasyonunu ve dolayısıyla hizmet kalitesini arttıracaktır. Gönüllü yönetiminin olumlu yönü: yönetilen grubun istekli olmasıdır. Olumsuz yönü ise, bireylerin gönül bağlılığı dışında hiçbir bağlarının bulunmamasıdır. Olumsuz bir durumla karşılaştığında ya da hiçbir neden göstermeksizin gönüllülüğü bırakabilir.

45 Gönüllü yönetimi süreci-2
Görev çerçevelerinin belirlenmesi ve tanımlanması Bu çerçeveye uygun gönüllülere ulaşma Gönüllülerin kuruma oryantasyonu Görevlendirme ve seçim Kurum içi eğitim Gönüllülerin motivasyonu Performans değerlendirme Ödüllendirme

46 Gönüllülerin Görev Çerçevelerinin Belirlenmesi ve Tanımlanması
STK’nın misyonu ve vizyonu hitap edeceği kesim hedef ve planlama işe uygun gönüllülerin belirlenmesi ne tür faaliyetler yürütebileceği kurumun gönüllülerden beklentileri

47 Gönüllülere Ulaşma Gönüllülere ulaşma ve kuruma çekme aşamasında, gönüllülerin davet edilme sebebinin net olarak belirlenmemesi olumsuz izlenim doğurabilecektir. Kurumun iyi bir alt yapıya sahip olması, şeffaflık ilkesini gözetmesi, hedeflerini iyi belirlemesi ve iyi bir tanıtım sürecine sahip olması gerekir.

48 Gönüllü bulma kaynakları
Öğrenciler; özellikle üniversite öğrencileri, paranın yanında gönüllü desteği de verebilen işletmeler, eski gönüllüler emekliler, diğer STK’lar.

49 Gönüllülerin Kuruma Oryantasyonu
Oryantasyon süreci gönüllünün kuruma ilk geldiği ve kurum hakkında ilk bilgi elde ettiği dönemdir. Bu süreçte kurumun gönüllülere tanıtımı yapılır. Oryantasyon sürecinin sonucunda gönüllünün kurumu ve kurumun hedeflerini benimsemesi beklenir.

50 Oryantasyon sürecinde üzerinde durulması gereken konular
Kurumun tarihçesi, misyonu ve vizyonu, amaç ve hedefleri, yapısı ve birimleri, gönüllü politikaları, gerçekleştirilen gönüllü hizmetler, çalışma arkadaşları, faaliyet bilgileri, yardımcı olabilecekler, ofis, araç ve gereçler. (Polk, 2006: 25; Ellis, 2005: 53).

51 Görevlendirme ve Seçim
Gönüllünün kurum içerisinde hangi görevi yapacağı, hangi sorumlulukları üstleneceği ve hangi süreçlere dahil olması gerektiği, Eğer gönüllüler rastgele seçilerek herhangi bir işe yönlendirilirse bu durum negatif olarak o gönüllüye, gruba ya da topluma yansıyabilir. Böylelikle gönüllü tamamen kaybedilebilir. (McFarland, 2005: 13).

52 Gönüllünün kurum içi eğitimi
Gönüllü eğitimi, onun çalıştığı göreve özgü, sahip olması gereken özellikleri, becerileri arttıracak nitelikte olmalı. Gönüllülere bir kez eğitim verilerek maksimum performans göstermelerini beklemek yanlış olur. Bu yüzden eğitimin devamlılığı şarttır. (Empowering America’s Grassrots, 2005: 29).

53 Gönüllülerin Motivasyonu
Özel sektörde çalışan bireylerin motivasyonu daha çok maddi kaynaklarla sağlanmaktadır. Ancak, gönüllü bireylerin herhangi bir maddi beklentisi yoktur. Gönüllülerin ancak manevi duygularla motivasyonu arttırılabilir. Bireysel motivasyonu etkileyen özelliklerin en başında davranışlar, inançlar, değerler, ihtiyaçlar ve amaçlar gelmektedir. (Özmutaf, 2007: 186).

54 Gönüllülerin motivasyonu-1
İletişim: Sorunsuz ve açık bir iletişim ile gönüllü kendisini kurumun bir parçası gibi hisseder. Bilgilendirme: Gerçekleştirilen faaliyetler ile ilgili sürekli bilgilendirilen gönüllü kendini kurum ile özdeşleştirebilecektir. Gönüllülere ismi ile hitap etmek: Gönüllü yöneticilerinin gönüllülere ismi ile hitap etmesi gönüllünün motivasyonunu arttırmak için önemlidir. Gönüllüler hakkında bilgi edinmek: Gönüllülere, önemli günlerinde yanlarında bulunarak kurum için değerli oldukları hissettirilmelidir.

55 Gönüllülerin motivasyonu-2
Gönüllülerin birbirleri arasındaki etkileşime yardımcı olmak: sosyalleşme ihtiyaçlarını karşılar, motivasyonu artırır. Zorlandıkları durumda gönüllülere yardımcı olmak: gönüllünün kendisini yalnız hissetmemesi açısından önemlidir. Karar alma süreçlerine gönüllüleri dahil etmek: düşüncelerine başvurmak gönüllünün kuruma olan bağlılığını ve motivasyonunu arttıracaktır. (McFarland, 2005: 97-99)

56 Performans Değerlendirme
STK’ların kamu sektörü veya özel sektörden farklı olarak, kendine has performans ölçüm sistemine ihtiyaç vardır. Performans ölçümü ile organizasyonun genel olarak ne kadar başarılı olduğu, toplumun isteklerini karşılayıp karşılayamadığı ve planlanan gelişmelerin gerçekleşip gerçekleşmediği belirlenmektedir. (Coşkun, 2006: ).

57 Ödüllendirme Gönüllülerin verdikleri hizmetlerin karşılığında, kuruma bağlılıklarının ve devamlılıklarının arttırılmasını sağlamak amacıyla yaptıkları katkıların ödüllendirilmesi gerekir. Teşekkür notu, sertifika, rozet, kişisel mektuplar, hediye, fotoğraflar, yurt dışında bir konferansa gönderme, doğum günü ve diğer özel günler için tebrik kartları ya da kutlama hazırlama, gönüllünün adına bir gece düzenleme... Dikkat edilmesi gereken nokta ödüllendirmenin yapmacıklıktan uzak, zamanında ve içten bir şekilde gerçekleştirilmesidir. (Güder, 2006: 15).

58 Sonuç Toplumsal fayda sağlamayı amaçlayan STK’ların hedeflerine ulaşabilmesi, kaliteli bir hizmet sunabilmesi ve sürdürülebilirliğini sağlaması için sahip olduğu gönüllü servetine azami ölçüde özen göstermesi, gönüllülerin bağlılığını artırmak ve daha etkili çalışmalarını sağlamak adına gönüllü yönetimi sürecini profesyonel bir şekilde gerçekleştirmesi gerekir.

59 Kaynakça Akatay, Ayten (2008), Gönüllü Kuruluşların İnsan Kaynakları Sorunlarına Eğitsel Bir Çözüm, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, Coşkun, Ali (2006), STK’ların stratejik performans yönetiminde yeni bir yaklaşım: Performans Karnesi, Sivil Toplum, 4 (15), s Dernekler Dairesi Başkanlığı (DDB) (2012), (Erişim Tarihi: ) Empowering America’s Grassrots HHS-SAMHSA (2005), Successful Strategies for Recruiting, Training, and Utilizing Volunteers, DHHS Publication, Maryland. Flood, Joseph P., Eric Gardner, Kelvin Yarrell (2005). “Managing Volunteers: Developing and Implementing an Effective Program”, Proceedings of the 2005 Notheastern Recreation Research Symposium, April 10-12, New York, Güder, Nafiz (2006), STK’lar İçin Gönüllülük ve Gönüllü Yönetimi Rehberi, Sivil Toplum Geliştirme Merkezi, Ankara. McFarland, Betsy (2005), Volunteer management for animal care organizations, Humane Society Press, United States of America. Özden, Kemal (2008), Sivil Toplum Kuruluşlarında Gönüllü Yönetimi, Sivil Toplum Kuruluşlarında Yönetim, Ed. Ali Coşkun, Seçkin Yayıncılık, İstanbul. Özmutaf, M. Nezih (2007), “Sivil Toplum Kuruluşlarının Misyonlarını Gerçekleştirmede İnsan Kaynaklarının Rolünün Gönüllü Yönetimi Yaklaşımları Bağlamında İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Isparta. Polk, Christine (2006), Volunteer Management Training a Manual for Adult Basic Education Programs for Developing Best Practices for a Successful Volunteer Program, SABES, Massachusetts.

60 İlgiyle izlediğiniz için teşekkür ederim.