REHBERLİK NEDİR? Rehberlik: Eğitimde bir hizmet alanı olarak rehberlik demokratik bir ortam içerisinde öğrencinin duygusal,bedensel,sosyal ve zihinsel.

... konulu sunumlar: "REHBERLİK NEDİR? Rehberlik: Eğitimde bir hizmet alanı olarak rehberlik demokratik bir ortam içerisinde öğrencinin duygusal,bedensel,sosyal ve zihinsel."— Sunum transkripti:

1 REHBERLİK NEDİR? Rehberlik: Eğitimde bir hizmet alanı olarak rehberlik demokratik bir ortam içerisinde öğrencinin duygusal,bedensel,sosyal ve zihinsel kapasitelerinin en ileri bir seviyede geliştirilmesini esas alan çalışmaları kapsar.

2 Diğer bir ifade ile Rehberlik;
Bireyin kendini anlaması, problemlerini çözmesi,gerçekçi kararlar alması, kapasitelerini geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce bireye yapılan psikolojik yardımlardır.

3 Psikolojik Danışma ve Rehberlik;
Okulda başarı ve akademik gelişme, bireysel ve toplumsal gelişmeler,bireysel eğitsel ve mesleki gelişim alanlarında grupla ve bireysel olarak öğrencilere ihtiyaçlarını karşılamaları, sorunlarını gidermeleri açısından yapılan sistemli ve profesyonel bir yardım sürecidir.

4 EĞİTİM SİSTEMİNDE REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİNİN ANLAMI
Gelişmiş ve demokratik toplumlarda eğitim-öğretim faaliyetlerinin önemi, eğitimden beklentiler ve beklentilerin yayıldığı alan giderek artmaktadır. Eğitimden beklenilenlerin genişlemesine ve yaygınlaşmasına karşın, eğitim etkinliklerinde hala "öğretim"in temel alınması, çağdaş eğitimde yetersiz bir yaklaşım ve tutum olarak görülmektedir. Öğrencinin yetenek ve becerilerinin en üst düzeyde gelişmesinde yalnızca öğretimin yapabilecekleri sınırlı olup, okullarda başka tür hizmet ve etkinliklere de ihtiyaç duyulmaktadır.

5 Çağımızda eğitimdeki etkili ve önemli gelişmelerden biri de, "Psikolojik Danışma ve Rehberlik" hizmetlerinin okullarda yer almasıdır. Bu hizmetler öğrencinin gelişiminin (gelişimin tüm alanlarında), bütüncül bir yaklaşımla ele alınmasını mümkün kılmıştır. Bu da okulun ve öğretimin etkinliğinin artmasına yol açmıştır. Eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik etkinlikleri genelde;

6 * Öğrencinin problem çözme, karar verme ve uyum sağlama için gerekli olan bilgi ve becerileri kazanmasını, * Öğrencinin özelliklerini (ilgi, yetenek, istek, kişisel özellikleri gibi) ve gizil güçlerini tanıması, farkında olması ve en üst düzeyde geliştirmesini, * Öğrencinin bireysel özellik ve gizil güçlerini toplumsal platformda değerlendirebilmesini, * Yaşamını, geleceğini planlamasını, * Kararlarının sorumluluğunu alabilmesini, sağlamaya yönelik uygulamalar olarak ele alınmaktadır.

7 EĞİTİM SİSTEMİNDE REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİNİN AMACI
Psikolojik danışma ve rehberlik uygulamalarının amacını ortaya koyabilmek için öncelikle, "kendini gerçekleştirme" (self-actualizing) kavramından hareket etmekteyiz. Bu kavram alan literatüründe önemle üzerinde durulmaktadır ve insan ihtiyaçları arasında en üst düzeydeki ihtiyaç olarak belirlenmektedir. Buna göre, insanın davranışlarına yön veren ana güdü, insanın kendini gerçekleştirme güdüsüdür.

8 Kendisini gerçekleştirmekte olan bireyin taşıdığı özellikler, aslında, psikolojik sağlığı yerinde olan çağdaş insanda bulunması gereken özelliklerdir. Bunlar genel olarak şöyle özetlenebilir:

9 Kendini gerçekleştirmekte olan birey daha yeterli bir kişiliğe sahiptir ve daha verimlidir. Kim olduğunu gerçekçi biçimde algılayabildiği gibi, kim olabileceği hakkında da tutarlı bir görüşe sahiptir. Hem kendisi hem de başkaları hakkında iyi düşüncelere sahiptir. İnsan değerlerine saygı duyar, benimser, geliştirir. Kendini gerçekleştirmekte olan birey geçmişten daha çok geleceğe dönüktür, yaratıcıdır. Kendine saygı duyar, kendini olduğu gibi kabul eder, duygularını açığa vurmaktan kaçınmaz. Değişmeye ve yeni yaşantılara açıktır. Kendini değişmekte olan dünyanın yine değişmekte olan gerçek bir parçası olarak görür.

10 Kendini gerçekleştirme birey için yaşam boyu süren bir süreçtir
Kendini gerçekleştirme birey için yaşam boyu süren bir süreçtir. Her bireyin bunu belirli bir dönemde belirli bir gerçekleştirme düzeyi bulunmaktadır. İşte eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin amacı öğrencinin eğitim-öğretim yaşantısı dahilinde kendini gerçekleştirmesine yardımcı olmaktır ve bu amaç anlaşılacağı üzere Eğitim Sistemimizin genel amaçlarıyla da büyük ölçüde uyum içerisindedir. Bu nedenledir ki, öğretimi temel alan bir yaklaşımla eğitim sistemimizin genel amaçlarını gerçekleştirmek olası görülmemektedir.

11 REHBERLİK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ
Rehberlik bir bireyin başka bir bireye yaptığı yardım biçiminde sınırlı bir anlayışla ele alınırsa, rehberlik insanoğlunun dünyada var oluşu ve dili öğrenmesi ile başlamıştır denilebilir. Ancak bu günkü anlam ve kapsamı ile Psikoloji Danışma ve Rehberlik oldukça yeni bir anlayış ve uygulamadır. Rehberlik eğitimle başlamış olup, günümüzde en yaygın PDR uygulamaları eğitimde sürdürülmekle birlikte, PDR bugün sadece okula yönelik bir hizmet değildir

12 Rehberlik yaşamın her aşamasında ve toplumun türlü kurumlarında vardır
Rehberlik yaşamın her aşamasında ve toplumun türlü kurumlarında vardır. PDR hizmetleri günümüzde uluslar arası bir hizmet olarak anlaşılmaktadır. Buna göre rehberliğin gelişimi hakkında bilgi verirken nereden ve ne zaman başlanacağını kararlaştırmakta bazı sıkıntılar bulunmaktadır.

13 Bizlerde birer eğitimci olduğumuzdan ve bu sektörde çalıştığımızdan bizi öncelikle ilgilendiren kısımda yani eğitimdeki rehberliğin gelişimi konusunu ele alacağız. PDR hareketinin önemli yönleri, önce bu harekete öncülük eden Amerika Birleşik Devletleri, sonra kısaca Avrupa, daha sonra da Türkiye bakımından ele alacağız.

14 AMERİKADAKİ GEİŞİMİ Rehberlik kavramı ve uygulamaları bakımından Amerika’nın ileri bir düzeyde bulunduğu ve bu alandaki gelişmelere yine Amerika’nın öncülük ettiği bilinmektedir. Amerika’da Psikolojik danışma ve rehberliğin gelişimi maddeler halinde şöyle özetlenebilir :

15 1.      Bugünkü geniş anlamında olmasa bile, ilk kez 1890’larda Amerika’da California eyaleti okullarında rehberlik uygulamaları ile yakından ilgili bazı yeniliklerin yer aldığı görülmektedir. Bu yenilikler arasında öğrencilerin bireysel olarak incelenmesi, öğrencilerle danışma, işe yerleştirme ve okulu bitirince izleme gibi uygulamalar sayılabilir.

16 2.    Mesleki rehberliğe ağırlık veren ilk rehberlik uygulamaları ve bu uygulamaların örgütlenmesi 1900’lerde Boston okullarında başlatılmıştır. Bu dönemde, ilk kez danışman olarak okullarda bazı personelin rehberlikle ilgili görevler aldığı görülmektedir.

17 3.  Boston’da mesleki rehberlikle başlayan ilk rehberlik uygulamalarının öncüsü Frank Parsons’dur. Parsons 1908’de rehberlikle ilgili çalışmaları bir bütünlüğe kavuşturmak amacı ile, okul dışında “Boston Meslek Bürosu”nu kurmuştur. Bu kuruluş rehberlikle ilgili ilk kuruluş niteliğindedir. Büronun amacı ilgi ve yeteneklerine uygun olarak gençlerin meslek seçimlerine yardımcı olmak idi.

18 yılları arasında rehberlik uygulamalarının yaygınlaşmakta olduğu ve Boston okullarında 117 kadar personelin uzman olarak rehberlikle ilgili görevlere atanmış bulunduğu görülmektedir.

19 5.      Amerika’da başlangıçta mesleki rehberlik çalışmaları olarak sürdürülen rehberlik uygulamaları kısa sürede eğitsel, kişisel ve sosyal rehberlik konularını da bünyesinde toplamış ve bugünkü geniş kapsamına erişmiştir yılında ülke içinde etkinlik gösteren türlü rehberlik derneklerinin ortak çalışmaları ile örgütlenmede bütünlük sağlanmış; tüm kişilik ve rehberlik hizmetlerini bünyesinde toplayan “Amerikan Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Derneği” kurulmuştur.

20 AVRUPADA REHBERLİĞİN GELİŞİMİ
Avrupa’da rehberliğin gelişimi kısaca şöyle özetlenebilir. PDR alanı Amerika ile karşılaştırıldığında, Avrupa ülkelerinde fazla bir gelişme gösterememiştir. Avrupa’da okullardaki rehberlik çalışmaları, daha çok, öğrencilerin akademik gelişmelerine ve mesleklere yönelmelerine dönük olup; öğrencilerin kişisel-sosyal konulardaki duygusal problemleri ile fazla ilgilenilmemektedir.

21 2.     Avrupa ülkelerinin bazılarında bugünkü anlamıyla profesyonel rehberlik uygulamaları ne zaman başladığı hakkında şu tarihler esas alınabilir: Fransa, İngiltere ve Almanya için 1959 yılı; Avusturya, Belçika ve İsveç için 1962 yılı; İtalya, İrlanda ve Hollanda için 1963 yılı başlangıç olarak gösterilebilir.

22 TÜRKİYE’DE REHBERLİĞİN GELİŞİMİ
Ülkemizde rehberlik, uygulamalar bakımından yeni olmakla birlikte, fikir ve kavram olarak oldukça uzun bir geçmişe sahiptir. Özellikle, son yıllarda PDR, eğitim ortamında en çok sözü edilen bir kavram ve uygulama olarak görünmektedir. Doğrudan doğruya rehberlik olarak gösterilmemişse de okul programlarında ve okul yönetmeliklerinde rehberlik anlayışına uygun bir çok kavramların uzun bir süredir yer aldığı görülmektedir. Bu tür yeniliklerin programlarda yer alması cumhuriyetin kuruluşundan hemen sonraki yıllara kadar inmektedir.

23 Rehberlik kavramının ülkemizde eğitimin türlü boyutları üzerindeki etkileri, bunların program, yönetmelik ve öğretmen yetiştirme çalışmalarına yansıması ayrı bir inceleme konusu olacak kadar geniştir. Buna göre buradaki açıklamalarda ülkemizde bu günkü anlamı ile psikolojik danışma ve rehberlik kavram ve uygulamalarındaki gelişmelere ağırlık verilmesi uygun görülmüştür.

24 Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik kavram ve uygulamalarındaki gelişmeler maddeler şöyle özetlenebilir: 1.      Rehberlik fikir ve kavramı eğitimimize 1950 lerde girmeye başlamıştır yılları arası eğitim sistemimizde rehberlik çalışmaları bakımından çok hareketli bir dönem olmuştur. Bu dönemde Türk-Amerikan işbirliği içinde, bir yandan Amerikalı uzmanlar eğitim sistemimizde incelemeler yapmak üzere Türkiye’ye davet edilirken, öte yandan ülkemizdeki bazı eğitimciler psikolojik danışma ve rehberlik alanında uzmanlaşmak üzere Amerika’ya gönderilmişlerdir.

25 2.    Rehberlik konusunda ülkemizde yıları arasında görülen hızlı çalışmalar ve gelişmeler daha sonra duraklamıştır. Bu duraklamada türlü etmenlerin etkisi olmuştur. Bunlar arasında, yetişmiş personel yokluğu, yetkililerdeki inanç ve bilgi eksikliği, parasal desteğin bulunmayışı vb. sayılabilir. Ancak rehberlik fikir ve kavramı ülke düzeyinde yayılmaya, yeni hazırlanan program ve yönetmeliklerde etkisini göstermeye devam etmiştir. Bu arada, örneğin, VII. Milli Eğitim Şurası rehberlik çalışmaları ilgilenmiştir.

26 3.    Ülkemizde okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamalarının başlatılması bakımından ikinci beş yıllık kalkınma planı ve VIII. Milli Eğitim Şurası önemli bir dönüm noktası olmuştur. İkinci beş yıllık kalkınma planında Milli Eğitim Bakanlığınca okullarda planlı ve programlı rehberlik uygulamaları başlatılması öngörülmüştür.

27 4.     IX. Milli Eğitim Şurası’nda alınana kararlar okullardaki psikolojik danışma ve rehberlik yeni ve önemli bir boyut kazandırmıştır: Ülke düzeyinde bütün orta dereceli okul programlarında rehberlik çalışmaları için haftada 2 saatlik bir süre ayrılmıştır. Bu karar rehberlik çalışmaları için gerekli olan zaman sorununu çözmede önemli bir adım olmuştur.

28 5.     Okullarda rehberlik uygulamaları genişlerken bazı yüksek öğrenim kurumlarımızda da psikolojik danışma ve rehberlik dalında lisans-üstü düzeyde akademik programlar başlatılmış; bu dalda ayrı bölümler kurulmuştur. Ülkemizde 1981 yılında yüksek öğretimde yapılan yeni düzenlemeler sonucunda PDR alanı eğitimde psikolojik hizmetler anabilim dalları içinde bir bilim dalı olarak yerini almış; psikolojik danışma ve rehberlikte lisans programları başlatılmıştır.

29 REHBERLİK HİZMETLERİNİN GENEL İLKELERİ
Rehberlik hizmetleri yürütülürken bazı ilkelerin göz önüne alınması gerekir. Bu ilkeler kısaca şöyle özetlenebilir:

30 1. Her birey seçme özgürlüğüne sahiptir:
Toplumdaki tüm kısıtlı olanaklara rağmen bireyin önünde birçok seçenekler bulunabilir; rehberlik çalışmalarıyla bireye seçenekler tanıtılarak uygun seçimi yapmasına yardımcı olunur.

31 2. Rehberlik hizmetlerinde insana saygı esastır:
Saygı; her insanın, ırk, din, cinsiyet, sosyal, ekonomik, kültürel farklılığı ne olursa olsun değerli olduğunu kabul etmektir.

32 3. Rehberlik hizmetlerinden yararlanmada gönüllülük esastır:
Bu hizmetlerden yararlanmanın özünde gönüllülük olmakla birlikte, sınıf ortamında grup rehberliği yapılırken tüm öğrencilerin etkinliklere katılımı gerekmektedir. Böyle durumlarda öğrencilerin konulara istekli hâle getirilmesi için çaba gösterilir.

33 4. Rehberlik yaşam boyu yararlanılabilecek bir hizmettir:
Bireyin gelişimi, yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Bu nedenle rehberlik hizmetleri sürekli olarak sunulur.

34 5. Rehberlik hizmetlerinin bireysel boyutunda gizlilik esastır:
Rehber öğretmen (psikolojik danışman), danışanın (öğrencinin) sırlarını başkalarına açıklamaz. Danışman aradaki güven duygusunun kaybolmaması için danışanın anlattıklarını onun izni olmadan kişi ya da kurumlara iletmez. Ayrıca, sınıf öğretmeni de öğrenci ile ilgili özel bilgileri rehberliğin amaçları dışında kullanmaz.

35 6. Rehberlik hizmetleri ilgililerin iş birliği ile yürütülmelidir:
Rehberlik hizmetleri, rehber öğretmenin (psikolojik danışmanın) öncülüğünde, yöneticiler, öğretmenler, diğer okul personeli ve veliler ile iş birliği içinde yürütülür.

36 7. Rehberlik tüm öğrencilere açık bir hizmettir:
Bu hizmetlerin özünde çıkabilecek sorunları önleme ve bireyi tüm yönleri ile geliştirme vardır. Rehberlik çalışmaları, sadece sorunlu ve uyumsuz bireylere sunulan bir hizmet olmayıp tüm öğrencilere yöneliktir.

37 8. Rehberlik hizmetlerinde bireysel farklılıklara saygı esastır:
Her insanın kendine özgü olduğunu, ilgi, yetenek ve değerleri bakımından var olan farklılıklarını kabul etmektir.

38 9. Rehberlik hizmetleri hem bireye hem de topluma karşı sorumludur:
Bu hizmetler ile bireye kendi istekleri ile toplumun beklentileri arasında bir denge kurabilmesi için yardımcı olunur.

39 10. Rehberlik hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır:
Eğitim sürecinde ortak amaca ulaşabilmek için rehberlik, yönetim ve öğretim hizmetleri birbirleriyle tutarlı bir biçiminde yürütülür.

40 Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği
T.C. MİLLî EĞİTİM BAKANLIĞI Özel Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ ANKARA NİSAN 2001 Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği

41 Amaç Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, il/ilçe düzeyinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin ve bu hizmetlerin verildiği rehberlik ve araştırma merkezleri ile eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin kuruluş ve işleyişine ilişkin esasları düzenlemektir.

42 Kapsam Madde 2- Bu Yönetmelik, il/ilçe düzeyinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini, rehberlik ve araştırma merkezleri ile eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin kuruluşu, görevleri ve işleyişine ilişkin esaslar ile bu kurumlarda çalışan personelin görevlerini kapsar.

43 Dayanak Madde 3- Bu Yönetmelik 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu, 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu, 4306 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu, Millî Eğitim Temel Kanunu, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun ile tarihli ve 3418 sayılı Kanunda Değişiklik Yapılması ve Bazı Kâğıt ve İşlemlerden Eğitime Katkı Payı Alınması Hakkında Kanun, 3797 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye göre hazırlanmıştır.

44 İKİNCİ BÖLÜM İlkeler Madde 5- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki ilkeler esas alınır: a) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, eğitim kurumlarının eğitim-öğretim etkinlikleri bütünlüğü içinde yer alır. b) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri tüm öğrencilere açık bir hizmettir. c) Her öğrenci eğitim sürecinde kendisine sunulan seçenekler arasında seçme özgürlüğüne sahiptir. d) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde insana saygı esastır. e) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin bireysel boyutunda gizlilik esastır. f) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri öğrenci, veli, uzman, öğretmen ve yönetici gibi ilgililerin iş birliği ile yürütülür. g) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bireysel farklılıklara saygı esastır. h) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde hem bireye hem de topluma karşı sorumluluk söz konusudur. ı) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde bilimsellik esastır.

45 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Temel Özellikleri
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Amacı Madde 6- Türk Eğitim Sisteminin genel amaçları çerçevesinde eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri temelde; öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine göre en üst düzeyde yararlanmalarına ve gizilgüçlerini en uygun şekilde kullanmalarına ve geliştirmelerine yöneliktir. Öğrencilere yönelik olarak düzenlenen her türlü rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bu amaçlar doğrultusunda bütünleştirilerek verilir.

46 Eğitsel Rehberlik Madde 7- Her öğrenciye, kendine özgü yetenek, ilgi, meslekî değer, başarı ve motivasyonu oranında eğitim-öğretim uygulamalarıyla uyum sağlaması, özelliklerine ve gelişimine uygun programlara yönelmesi için gerekli hizmetler verilir. Bu hizmetler ; a) Öğrencileri okula, okuldaki alanlara, çeşitli etkinliklere, yeni durumlara alıştırma ve yönlendirme, b) Öğrencilerin etkili öğrenme ve çalışma becerileri geliştirmelerine yardım etme, c) Öğrencilerin motivasyonlarını destekleme ve artırma, d) Özelliklerine uygun üst öğrenim kurumlarına yönlendirme olarak ele alınır.

47 Meslekî Rehberlik Madde 8- Eğitim sürecinde her öğrenciye; meslekî tercih yapması, kendine uygun mesleğe yönelmesi, iş yaşamına ve mesleğe hazırlanması için gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilir. Bu hizmetlerde aşağıdaki hususlar temel alınır: a) Hizmetler bir süreç olarak ele alınır, okul öncesi eğitim ve ilköğretimin başlaması ile birlikte bu hizmetler verilir. b) Hizmetlerde öğrencinin içinde bulunduğu gelişim dönemi ve bireysel özellikleri dikkate alınır. c) Öğrenciye ve velisine; öğrencinin özellikleri, iş dünyası, meslekler ve bunları edinme yollarına ilişkin güncel bilgiler sistemli olarak aktarılır. d) Öğrenci, bir meslek alanı veya mesleği seçme baskısı altında bırakılmaz.

48 Bireysel Rehberlik Madde 9- Öğrencinin bireysel ve sosyal gelişimini desteklemek, duygusal sorunlarında yardımcı olmak üzere gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilir. Bu hizmetlerde aşağıdaki hususlar temel alınır : a) Öğrencilerin davranış, duygu, düşünce ve tutumlarına karşı duyarlık gösterilerek gizlilik ilkesine özellikle dikkat edilir. b) Bireysel rehberlik etkinliklerinde öğrencilerin kendilerine ilişkin farkındalık düzeyini yükseltmelerine yardım edilir. c) Öğrenci herhangi bir sorun ifade ettiğinde, bu alanda psikolojik danışmanın vereceği hizmet, öğrencinin sorununu onun adına çözmesi anlamına gelmez. d) Öğrenci, sorununu çözme sorumluluğunu üstlenmek durumundadır. Psikolojik danışman, öğrenciyi sorununu çözme çabasında, alanın bilimsel yöntemlerine göre destekler. e) Psikolojik danışma uygulamalarında, uygulamacının psikolojik danışma formasyonuna sahip olması esastır. f) Bireysel rehberlik; öğrencilerin sorunlarına yardımın yanı sıra, onların kişilik ve sosyal gelişimlerine ve olgunlaşmalarına destek olmayı ve bu amaca yönelik düzenlenmiş bireysel ve grup etkinliklerini de içerir.

49 Bireyi Tanıma Madde 10- Eğitsel, meslekî ve bireysel rehberlik hizmetlerinin sistemli, sağlıklı ve öğrencinin özellik ve gereksinimlerine uygun şekilde verilebilmesi için bireyi tanıma çalışmaları yürütülür. Bu çalışmalarda aşağıdaki konulara dikkat edilir : a) Öğrencinin yetenek, ilgi, istek, meslekî değer, başarı gibi bireysel özellikleri ile sosyal, kültürel özellikleri olabildiğince çok boyutlu olarak ele alınır. b) Bilgilerin toplanmasında, değerlendirilmesinde ve kullanılmasında bilimsel standartlara uyulur. c) Bu çalışmalarda uygulanan ölçme aracı, yöntem ve tekniklerin kullanılması bir amaç değil araçtır. d) Bireyi tanıma çalışmalarında temel amaç; öğrencinin kendini tanımasıdır. Öğrenci hakkında elde edilen bilgiler, onun gelişimini desteklemek için kullanılır. e) Bireyi tanıma çalışmaları bir süreç dahilinde yürütülür. f) Elde edilen bilgiler bütünleştirilerek değerlendirilir.

50 Grup Rehberliği Etkinlikleri
Madde 11- Eğitsel ve meslekî rehberlik ile öğrencilerin bireysel ve sosyal gelişimlerine yönelik olarak grupla rehberlik etkinlikleri düzenlenir. Bu etkinlikler; öğrencilerin gelişimsel gereksinimlerini de karşılayacak şekilde bilimsel standartlara uygun olarak programlanır, uygulanır, değerlendirilir ve geliştirilir. Grup rehberlik etkinliklerinden, bilgi verme gibi, uygulanması özel uzmanlık gerektirmeyenler, rehberlik saatlerinde sınıf rehber öğretmenlerince uygulanabilir. Söz konusu etkinliklerden uygulanması, alanında teknik beceri ve uzmanlık gerektirenler ise psikolojik danışmanlar tarafından uygulanır.

51 Öğretim Kademelerine Göre Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri
Madde 12- Okul öncesi eğitim ve ilköğretimde hizmetler genel olarak; öğrencinin kendisi, öğretmeni/öğretmenleri ve ailesi tarafından yetenek, beceri ve diğer özelliklerinin fark edilmesine, öğrencinin yetiştiği ortamın iyileştirilmesine, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesine, etkili öğrenme ve çalışma becerileri ile motivasyonlarının artırılmasına, ilköğretim sonrası eğitime ve orta öğretime devam edemeyecekler için mesleğe yönlendirmeye yöneliktir.

52 Orta öğretimde ise hizmetler genelde; üst öğrenime, meslek alanlarına ve mesleğe yönelmede, etkili öğrenme ve çalışma becerileri geliştirmede, meslekler ve gerektirdiği özellikler ile meslek ve çalışma yaşamı konusunda bilinçlendirmede, bireysel özelliklerini değerlendirip farkındalık düzeyini geliştirmede, bireysel ve sosyal gelişimin sürdürülüp yetişkin yaşamına hazırlanmada yoğunlaşır. Orta öğretimdeki hizmetlerde okul türlerine göre gerekli uyarlamalar yapılır.

53 Yaygın eğitimdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri genelde kursiyerlerin mesleğe ve işe yönlendirilmesini, iş yaşamına hazırlığı, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesini kapsar. Örgün ve yaygın eğitimdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde, sorunlara erken müdahale ve özellikle sorunun oluşmamasına yönelik gelişimsel, koruyucu yaklaşım esastır.

54 Yönlendirmede Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri
Madde 13- Yönlendirmedeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde; eğitsel, meslekî, bireysel rehberlik ile bireyi tanıma uygulamalarının ve sonuçlarının öğrencinin yönlendirilmesi için kendisine ve velisine yardımcı olacak şekilde bütünleştirilmesi esastır. Bu bütünleştirmede öğrencinin gelişimsel, bireysel özellikleri ve gereksinimleri göz önünde bulundurulur.

55 Yönlendirmede rehberlik ve psikolojik danışma birimlerinin karar ve önerileri, öğrencinin ve velisinin kararının gerçekçi olması yönünde seçenekleri gösterici ve öneri niteliğindedir. Öğrenci ve veli, kararlarının sorumluluğunu üstlenmek durumundadırlar.

56 Psikolojik Ölçme Araçları
Madde 14- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bireyi tanıma ve diğer çalışmalarda kullanılacak ölçme-değerlendirme araçlarının sağlanması, kullanımı, uygulanması ve bilimsel standartlarının korunmasına ilişkin önlemler Bakanlıkça alınır.

57 Öğrencilerin Katılımı
Madde 15- Eğitsel ve meslekî rehberlik çalışmalarında öğrenciler için; sorumluluk üstlenmek, gönüllülüğü artırmak, akran dayanışmasını desteklemek ve çalışmaların verimini artırmak amacıyla etkinliklerin düzenlenmesi ve uygulanmasında gerekli koşullar hazırlanır, katkı ve katılımları sağlanır.

58 Ailelerin Katılımı Madde 16- Öğrencilerin gelişimlerinin aile boyutunda da desteklenmesi, bir bütün olarak tanınması, tanıtılması ve değerlendirilmesi, ailelerin yönlendirmede ve eğitim yaşantısındaki karar sürecinde gerekli yerini alması ve bu konuda bilinçlenmesi için hizmetlere veli ve ailelerin katılımı ve katkısını sağlayacak önlemler alınır.

59 DÖRDÜNCÜ KISIM Rehberlik ve Araştırma Merkezi
BİRİNCİ BÖLÜM İşleyiş ve Yönetim İşleyiş Madde 21- Eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesine ilişkin gerekli her türlü çalışmalarla birlikte ildeki özel eğitim gerektiren bireylerin tanılanmaları ve bu bireylere yönelik rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il ve ilçelerde rehberlik ve araştırma merkezi/merkezlerince yürütülür.

60 Kuruluş Madde 22- Merkez müdürlüğü; a) Merkez Müdürlüğü, b) Merkez Müdür Yardımcılığı, c) Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bölümü Başkanlığı, d) Özel Eğitim Hizmetleri Bölümü Başkanlığı şeklinde oluşur.

61 Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri
Madde 47- Okul müdürü aşağıdaki görevleri yapar: a) Okulda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için, hizmetin gerektirdiği fiziksel şartları ve uygun çalışma ortamını hazırlar, kullanılacak araç ve gereci sağlar.

62 b) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonunu kurar, bu komisyona başkanlık eder. c) Okulun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili yıllık program ve yürütme plânının hazırlanmasını sağlar ve uygulanmasını izler

63 d) Okulun psikolojik danışman ihtiyacını, öğrenci sayısını ve bu sayıdaki artışı dikkate alarak belirler ve bulunduğu il veya ilçe millî eğitim müdürlüğünün ilgili bölümüne bildirir. e) Okulda birden fazla psikolojik danışman varsa birini koordinatör olarak görevlendirir.

64 f) Rehberlik ve psikolojik danışma servisinde birden fazla psikolojik danışman olması hâlinde; program, plânlama, araştırma gibi birlikte yapılması gereken görevler dışında, hizmetlerin yürütülmesinde öğrenci sayıları, sınıflar, meslekî formasyon ve özel beceriler gibi ölçütlere göre gerektiğinde psikolojik danışmanlar arasında iş bölümü yapar. Ancak bu iş bölümünün dengeli olmasına ve hizmetlerin gerektirdiği eş güdüm ve bütünlüğü zedelememesine dikkat eder.

65 g) Rehberlik ve psikolojik danışma servisiyle iş birliği yaparak okuldaki öğretmenleri her sınıfa bir sınıf rehber öğretmeni olmak üzere görevlendirir. Zorunlu olmadıkça sınıf rehber öğretmenlerini sınıftaki öğrencilerin mezuniyetine kadar değiştirmez ve sınıf rehber öğretmenlerini bir zorunluluk bulunmadıkça yönetim işlerinde görevlendirmez.

66 h) Okuldaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin ve bu konudaki programın verimli ve düzenli bir biçimde yürütülmesi için psikolojik danışman, sınıf rehber öğretmenleri, öğrenciler ve veliler arasında eş güdümü sağlamak için gerekli özeni gösterir.

67 Öğrencileri yönlendirme çalışmalarında rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisi elemanları, öğrenciler, veliler, sınıf rehber öğretmenleri, branş öğretmenleri ve diğer yöneticiler arasında iş birliği ve organizasyon ile değerlendirme sonuçlarının bir bütünlük içinde kayıtlarının tutulmasını sağlar.

68 ı) Başka eğitim-öğretim kurumlarından gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını, geldikleri eğitim kurumlarından ister ve rehberlik ve psikolojik danışma servisine iletir.

69 i) Rehberlik ve psikolojik danışma servisince hazırlanan program ile yürütme plânının birer örneğini ders yılının başladığı ilk ay içerisinde, yıl sonu çalışma raporunun bir örneğini ise ders yılının tamamlandığı ay içerisinde bağlı bulunduğu rehberlik ve araştırma merkezine gönderir.

70 Madde 48- Okul müdür yardımcıları aşağıdaki görevleri yapar:
Müdür Yardımcılarının Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri Madde 48- Okul müdür yardımcıları aşağıdaki görevleri yapar: a) Sorumlu olduğu sınıflardaki öğrencilere ilişkin sorunları ve bu öğrencilerle ilgili gerekli bilgi ve belgeleri rehberlik ve psikolojik danışma servisine iletir.

71 b) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu toplantılarına katılır.
c) Okul müdürünün vereceği rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili diğer görevleri yapar.

72 Koordinatör Psikolojik Danışmanın Görevleri
Madde 49- Koordinatör psikolojik danışman aşağıdaki görevleri yapar: a) Rehberlik ve psikolojik danışma servisi ile okul yönetimi arasındaki koordinasyonu sağlar. b) Rehberlik ve psikolojik danışma servisinin hazırladığı okulun rehberlik programlarını ve çalışma raporlarını onaylanmak ve birer örneğini rehberlik ve araştırma merkezine gönderilmek üzere okul müdürüne iletir.

73 c) Uygulanan rehberlik programları, gerçekleştirilen ve yapılacak olan rehberlik etkinliklerine ilişkin olarak öğretmenler kuruluna bilgi verir. d) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri etkinliklerine servis elemanı olarak fiilen katılır.

74 Psikolojik Danışmanın Görevleri
Madde 50- Psikolojik danışman aşağıdaki görevleri yapar: a) İl çerçeve programını temel alarak okulunun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri programını sınıf düzeylerine, okulun türüne ve öğrencilerin ihtiyaçlarına göre hazırlar.

75 b) Rehberlik programının ilgili kısmının uygulanmasında sınıf öğretmenlerine rehberlik eder.
c) Okulunun tür ve özelliklerine göre gerekli eğitsel ve meslekî rehberlik etkinliklerini plânlar, programlaştırarak uygular veya uygulanmasına rehberlik eder. d) Bireysel rehberlik hizmetlerini alanın ilke ve standartlarına uygun biçimde yürütür.

76 e) Eğitsel, meslekî ve bireysel rehberlik çalışmaları için öğrencilere yönelik olarak bireyi tanıma etkinliklerini yürütür. f) Bireysel rehberlik hizmetleri kapsamında formasyonu uygunsa psikolojik danışma yapar. g) Sınıflarda yürütülen eğitsel ve meslekî rehberlik etkinliklerinden, uygulanması rehberlik ve psikolojik danışma alanında özel bilgi ve beceri gerektirenleri uygular.

77 h) Okul içinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili konularda araştırmalar yapar, bunların sonuçlarından yararlanılmasını sağlar. ı) Öğrencinin mezun olacağı dönemde, okuldaki tüm eğitim-öğretim sürecindeki gelişimini, yönlendirilmesi açısından önemli özelliklerini ve bu konudaki önerilerini içeren bir değerlendirme raporunu sınıf rehber öğretmeni, veli, öğrenci ve okul yönetiminin iş birliğiyle hazırlar. Bu raporun aslını öğrenci gelişim dosyasına koyar, bir örneğini de öğrenciye veya velisine verir.

78 i) Eğitim-öğretim kurumundaki seçmeli derslerin konulmasında çevre koşulları, okulun olanakları, öğretmen sayısı ve branşı da gözetilerek yeni seçmeli derslere ilişkin araştırma yapar, bu derslerin zümre öğretmenlerince gerçekleştirilecek program çalışmalarında alanı ile ilgili görüşlerini bildirir. j) Okulda özel eğitim gerektiren öğrenci varsa veya kaynaştırma eğitimi sürdürülüyorsa, bu kapsamdaki öğrencilere ve ailelerine gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini rehberlik ve araştırma merkezinin iş birliğiyle verir.

79 k) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin öğrenci gelişim dosyalarını ve diğer gerekli kayıtları tutar, ilgili yazışmaları hazırlar ve istenen raporları düzenler. l) Okula bir alt öğrenim kademesinden veya nakil yoluyla gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını inceler, sınıf rehber öğretmeniyle iş birliği içinde değerlendirir.

80 m) Gerektiğinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde kullanılacak ölçme araçları, doküman ve kaynakları hazırlama ve geliştirme çalışmalarına katılır. n) Öğrencilerin ilgi, yetenek ve akademik başarıları doğrultusunda eğitsel kollara yöneltilmesi konusunda branş ve sınıf rehber öğretmenine bilgi verir ve iş birliği yapar.

81 o) Ailelere, öğrencilere, sınıf rehber öğretmenlerine ve gerektiğinde diğer okul personeline yönelik hizmet alanına uygun toplantı, konferans ve panel gibi etkinlikler düzenler. p) Okulda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin komisyonlara ve toplantılara katılır, gerekli bilgileri verir, görüşlerini belirtir.

82 r) Orta öğretim kurumlarında Millî Eğitim Bakanlığı Orta öğretim Kurumları Ödül ve Disiplin Yönetmeliği'nin ilgili maddesinde belirtilen görevi yapar. s) Ders yılı sonunda bu alanda yapılan çalışmaları değerlendirir, sonuçlarını ve gerekli bilgileri içeren bir rapor hazırlar.

83 Öğretmenler Sınıf Rehber Öğretmeninin Görevleri
Madde 51- Sınıf rehber öğretmeni aşağıdaki görevleri yapar: a) Okulun rehberlik ve psikolojik danışma programı çerçevesinde sınıfın yıllık çalışmalarını plânlar ve bu plânlamanın bir örneğini rehberlik ve psikolojik danışma servisine verir.

84 b) Rehberlik için ayrılan sürede sınıfa girer
b) Rehberlik için ayrılan sürede sınıfa girer. Sınıf rehberlik çalışmaları kapsamında eğitsel ve meslekî rehberlik etkinliklerini, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisinin organizasyonu ve rehberliğinde yürütür. c) Sınıfındaki öğrencilerin öğrenci gelişim dosyalarının tutulmasında, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisiyle iş birliği yapar.

85 d) Sınıfa yeni gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını rehberlik ve psikolojik danışma servisi ile iş birliği içinde inceler, değerlendirir. e) Çalışmalarda öğrenci hakkında topladığı bilgilerden özel ve kişisel olanların gizliliğini korur.

86 f) Sınıfıyla ilgili çalışmalarını, ihtiyaç ve önerilerini belirten bir raporu ders yılı sonunda ilk hafta içinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisine iletir. g) Öğrencilerin ilgi, yetenek ve akademik başarıları doğrultusunda eğitsel kollara yöneltilmeleri konusunda psikolojik danışmanla iş birliği yapar. h) Okul müdürünün vereceği, hizmetle ilgili diğer görevleri yapar.

87 İlköğretimde 1'inci sınıftan 5'inci sınıfa kadar olan sınıfları okutan öğretmenler de bu görevleri kendi sınıflarında; üst sınıflardaki sınıf rehber öğretmenleri gibi, öğrencilerinin yaş, gelişim, eğitim durumları, bireysel özellikleri ve gereksinimleri doğrultusunda, rehberlik ve psikolojik danışma servisinin eş güdümünde yürütürler.

88 Diğer Öğretmenler Madde 52- Sınıf rehber öğretmenliği görevi olmayan öğretmenler de gerektiğinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisinin plânlama ve eş güdümüyle çalışmalara yardımcı olurlar. Okul Müdürünün vereceği, rehberlikle ilgili görevleri yerine getirirler.

89 Çalışma Saatleri ve İzinler
Madde 54- Rehberlik ve araştırma merkezlerinde görevli uzmanlar ve psikolojik danışmanların çalışma saatleri ve izinleri ile ilgili konular, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 99, 102, 103, 104'üncü maddeleri esaslarına göre düzenlenir.

90 Rehberlik ve psikolojik danışma servislerinde görevli psikolojik danışmanların çalışma süreleri haftalık 30 iş saatidir. Günlük çalışma saatleri eğitim-öğretim kurumunun özellik ve ihtiyaçlarına göre okul müdürlüğünce düzenlenir. Bu elemanlar izin ve tatillerini diğer öğretmenler gibi kullanırlar.

91 Verilemeyecek Görevler
Madde 55- Eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma servislerinde görevli psikolojik danışmanlara yönetim, büro işlerinde, ders, nöbet ve sınav gibi rehberlik ve psikolojik danışmadaki hizmet alanlarıyla ilişkisiz konularda görev verilemez. Ancak bu durum yönetici olarak atanmalarına engel teşkil etmez.

92 REHBERLİĞİN ORTAYA ÇIKMASINI GEREKTİREN GELİŞMELER 1
REHBERLİĞİN ORTAYA ÇIKMASINI GEREKTİREN GELİŞMELER   1.       Bireysel farklılıkların eğitimde dikkate alınması zorunluluğu 2.       Demokratik toplumlarda bireylere tanınan seçme özgürlüğü 3.       Demokratik yaşam, karar verme gücüne sahip bireyler gerektirmektedir. 4.       Eğitimde bireyin duygusal yönüne verilen önemin giderek artması 5.       Meslek seçiminin zorlaşması 6.       Çağdaş eğitim anlayışının benimsenmesi ( öğrenci merkezli ) 7.       Psikopetride gelişmeler ( bireysel farkların ölçülmesi) 8.       Akıl sağlığına verilen önemin artması

93 EĞİTİMDE REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİNİN GEREĞİ
Bireylerin kendi gelişmelerine ve ihtiyaçlarına uygun şartları tanımaları, seçmeleri zorlaşmıştır. 2.       Bireylerin kendilerine en uygun işi ya da mesleği seçmeleri zorlaşmıştır. 3.       Öğrencilerin kendilerine uygun ders, kurs, bölüm,program,üst okul seçmeleri zorlaşmıştır. 4.       Öğrencileri türlü özellikleri ile tanımaları önem kazanmıştır. 5.       Genç ile yetişkin kuşak arasında ciddi uyumsuzluklar ve çatışmaların artması 6.       Değişik sosyo-ekonomik ve kültürel çevreden gelen çocuklar okula uyum yapamadıkları ve sorun çıkardıkları... 7.       Öğrencilerin başarısızlığı ve boş zamanlarını değerlendirememeleri...

94 REHBERLİĞİ ZORUNLU KILAN SEBEPLER
Eğitim çalışmasında bireye sadece öğretimde bulunmak, yalnız bilgi aktarmak, zekayı geliştirmek yetmemektedir. Bireyin sosyal ve duygusal yönden de güçlü olması gerekmektedir. Buradan hareketle rehberliği zorunlu kılan faktörleri şu şekilde oluşturabiliriz.

95 a). Toplumumuz sürekli olarak, hızla gelişmekte ve değişmektedir
a) .Toplumumuz sürekli olarak, hızla gelişmekte ve değişmektedir. Eskiden toplumda bireyin neyi yapacağı, neyi yapmayacağı açık bir şekilde belli iken çağımızda bu bireyi şaşırtacak karmaşık bir hale gelmiştir, hele ergenlik çağı, bireyler için birçok üzüntülerin ve uyumsuzlukların kaynağı olmuştur. Teknik ve bilim alanındaki bu gelişme ve değişme sosyal kuruluşlarda ve bu kuruluşların fonksiyonlarında da gelişmeler meydana getirmiştir. Hızlı gelişme karmaşık durumlar meydana getirdiğinden bu karmaşık durumlara genç kuşak ve yetişkinler uyumda zorluk çekmektedirler. Politik, sosyal, kültür değişmeleri çok farklı değer sistemleri, eski ve yeni normlar, değişik fikir akımları toplumun bütün fertlerini ayrı ayrı etkilemekte, bireyleri kararsız ve güç durumda bırakmaktadır. Böyle bir sosyal ortamda bireyin başarılı, uyumlu etkili olabilmesi için yardıma ihtiyacı vardır.

96 b) Nüfus hızla artmaktadır
b) Nüfus hızla artmaktadır. Toplumun bir yerinde meydana gelen değişmeler ve teknolojik gelişmeler toplumdaki ihtiyaçlara paralel olarak iş çeşitlerini, işin kalitesini ve iş hayatını da değiştirmiştir. Kırsal bölgelerden şehirlere nüfus hızla yerleşerek gecekondu mahallelerini meydana getirmiştir. Bu semtlerde oturan halk halinden memnun görünmekte ise de; sayısız geçim ve uyum problemleri ile karşı karşıya bulunduklarından, geçim şartlarının değiştirilmesinde ve uyumlarının sağlanmasında gerekli yardıma ihtiyaçları vardır.

97 c) Teknik gelişmenin meydana getirdiği karmaşık durumlar aile yapısını ve fonksiyonunu değiştirmiştir. Çağımızda kalabalık aile yerine, ana, baba ve çocuklardan ibaret küçük aile tipi ortaya çıkmıştır.

98 d) Çağımızda kadının çalışma iş hayatına girip erkek iş arkadaşlarıyla yarışması, evini yönetmesi, çocuklarını yetiştirmesi, kanunen tanınan haklardan yararlanması, onun bazı problemlerle karşı karşıya gelmesini gerektirmiştir. Bunların sonucu olarak ortaya çıkan uyumsuzlukların giderilmesinde de rehberliğe ihtiyaç olduğu anlaşılmıştır.

99 e) Genç kuşakta görülen gelecek ve sağlık kaygısı, okuma problemi, ev-aile-sosyal ilişkiler ve iç hayattaki (içsel) bunalım, onların bu konuda aydınlatılmasını zorunlu kılmıştır.

100 f) çeşitli sebeplerle bütün dünyada suç işleme eğilimi, uyuşturucu madde alışkanlıkları güden güne artmaktadır.bilhassa geri kalmış bölgelerde en çok karşılaşılan suç işleme olayları ile hemen hemen her türlü kültürde kendini gösteren uyuşturucu madde alışkanlıklarını azaltma için gerekli rehberliğin yapılmasına mutlak zorunluluk vardır.

101 h) Nüfus artışı, hızlı gelişim ve sosyal hayatın değişmesi sürekli olarak eğitim düzenini etkilemektedir. Nüfus artışı gibi okulların da öğrenci sayısı artmış, kalabalık sınıflarda öğretmenlerin çocukları tanımaları mümkün olamamıştır. Bu olumsuz durumda sayısız öğrenci terk etmişlerdir. Büyük bir kısmı ise kalabalık sınıfların getirdiği olumsuzluklar nedeni ile sınıfta kalmışlardır.eğitim düzenindeki bu durum öğrencilerin problemlerini arttırmıştır.

102 ı) Psikolojik araştırmalar bireyin hem fiziksel yapı, hem de psikolojik nitelikleri bakımından birbirinden çok farklı oldukları ortaya çıkarmaktadır. İnsanlar yetenek, olgunluk, bilgi seviyesi, geçmiş hayat, duygu, ilgi, ideal, sosyal ve ekonomik durumu bakımından birbirinden ayrılırlar. İnsan gücünden en üstün derecede yararlanmak gerekir. Bu da insanları her yönü ile çok iyi tanımakla mümkün olacaktır.

103 j) Araştırmalar, duyguların fikirlerden daha derin bir şekilde kişiliği ve davranışları etkilediğini ortaya çıkarmıştır. İnsan, sadece beden ve zekadan ibaret bir varlık değildir. Duygu hayatı ile topluma tam verim sağlayan varlıktır. Onu, mutlu kılarak daha verimli hale sokmak için, duygu ve fikir hayatında gereken dengenin sağlanması gerekmektedir.

104 k) Bireyin benliği, davranışlarını etkileyen ve hayatının yönünü tespit eden en önemli etmendir. Birey, kendini nasıl biliyorsa öyle davranmak ister. Benlik tasarımı ile, davranışlar arasında tam bir ahenk vardır.benlik tasarımı gibi insanın etrafını görüş tarzı da davranışlarını etkiler. Bu duruma göre bireyin gelişmesine hizmet etmek için onun benlik tasarımını anlamanın ve fenomenal alanına girmek önemlidir. Bireyin etrafını kendine özgü olarak görüş tarzına fenomenal alan denir.

105 l) İnsanın kendi hayatını, planlamaya, önüne çıkan çeşitli yollardan en uygun alanı seçmeye, kendi kendine kararlar almaya hakkı vardır. Özerklik adını verdiğimiz bu ilkeye göre insan, kendi kaderini kendisi tayin eder. Yani, dış güçler tarafından yönetilmekten kaçınır. Gençlere bu gücün kazandırılması iyi bir rehberlikle sağlanır.

106 m) İnsanda gizli güçlerini geliştiren, kendini gerçekleştirme eğilimi bulunduğundan; büyüyen,gelişen,olgunlaşan,ilerleyen insan kendisinde mevcut gelişme gücü sayesinde daima bulunduğu durumu aşmak, bütün yeteneklerini geliştirmek, güçlenerek daha özgür olmak ister.

107 n) Bütün anayasalar, bireyin yaşama, maddi ve manevi varlığını geliştirme haklarına ve kişi hürriyetine sahip olduğunu kabul eder.Birey yetenek ve gizil güçlerini toplumun yardımı olmaksızın geliştiremez. Bu gelişmenin de topluma yararlı bir yönde olması gerekmektedir. Rehberliği zorunlu kılan bu faktörler, rehberliğin,anlam ve kapsamının kavranmasına ışık tutmakta ve temel ilkelerinin neler olduğunu açıklamaktadırlar.

108 REHBERLİK ÇEŞİTLERİ Rehberliği,yapıldığı problem alanına yani ana niteliğine göre 3 e ayırmak mümkündür: 1)     Eğitsel rehberlik 2)     Mesleki rehberlik 3)     Bireysel rehberlik

109 1)      Eğitsel Rehberlik : Bireyler, beden yapıları, duygu özellikleri, sosyal durumları ve zeka seviyeleri yönünden birbirlerinden derece derece ayrılıklar gösterirler. Eğitimde eşitlik denilince, bu bireysel ayrılıklar göz önüne alınarak bu ayrılıkların gerektirdiği ilgi,ihtiyaç ve isteklere cevap vermek akla gelmektedir. Bu duruma göre okul, sadece bilgi veren bir yer değil, bunun yanında, her çocuğun birbirinden ayrı olan büyüme, gelişme ve dolayısıyla öğrenme özelliklerini de dikkate alan bir yerdir. Yani okulda eşit eğitim imkanları içinde her çocuk ilgi, istidat ve kabiliyet oranında en üstün bir seviyede yetiştirilmelidir.

110 Bireyin kendi kabiliyet, ilgi, ihtiyaç ve imkanlarını uygun bir öğrenim dalını seçip bu öğrenim dalında başarı ile ilerlemesini sağlamak için yapılan yardımlara Eğitsel Rehberlik denir. Bu tanımdan, eğitimle ilgili rehberliğin,öğrencinin okulda iyi bir uyum sağlaması ve eğitimle ilgili gelişimine yardım edilmesi amacının güdüldüğü açıkça anlaşılmaktadır. Çocuğun öğrenimi sırasında karşılaştığı problemlerin çözülebilmesi için eğitimle ilgili rehberlik çalışmalarında aşağıdaki hususlar ele alınmalıdır:

111 1. Okula yeni başlayanların uyumu sağlanmalıdır.
Okula yeni başlayan öğrencilere bir süre yabancılık çekecekleri,bir çok yönlerden çekingen davranacakları,yeni tanıştıkları arkadaşlarla pek kolay olmayan bir arkadaşlık kuracakları,bütün bu güçlüklerin hafifletilmesi ve uyum sağlayabilmesi,yeni okulun değişik şartlarına ayak uydurabilmesi için yardımda bulunulması gerekmektedir.

112 ·               Toplu şekilde,yeni gelen öğrencilerle görüşmeler yapılmalı
·               Okul her yönü ile onlara tanıtılmalı ·               Sınıf geçme,sınav zamanları,not sistemi,derslerin tanıtılması,okulun programı ve yönetmelikleri hakkında bilgi verilmeli ·               Disiplin işleri yasaklarla değil,ödül,çalışma,başarı yönleriyle açıklanmalı ·               Eğitimle ilgili kollardaki çalışmalar ve bu çalışmaların çeşitleri tanıtılmalı ·               Gruplar halinde okul gezdirilmeli,tesislerden ne zaman ve nasıl yararlanılacağı açıklanmalı ·               Velilerle tanışarak çocuklarının daha kolay uyum sağlamaları konularında işbirliği yapılmalıdır.

113 2. Öğrencilerin bir okul veya sınıf seçmesine yardım edilmelidir
2. Öğrencilerin bir okul veya sınıf seçmesine yardım edilmelidir. Bunun için çevrede her kademede hangi okulların ve sınıfların bulunduğu tespit edilmeli ve öğrencilere tanıtılmalıdır. Öğrencinin mezun olduğu okuldan hangi okula girebileceği seçilen okul tercih ederken toplumdaki değeri, mezunlarının kazanç durumu, okuduğu sırada yurt, kitaplık, yapılan masraflar detaylı olarak giderilmeli yada açıklanmalıdır. Seçilen okulun öğrencinin ilgisine ve kabiliyetine uygun olmasına dikkat edilmeli, bunun için her şeyden önce öğrencinin kabiliyet, ilgi ve ihtiyaçları bilinmelidir.

114 3. Girilen okulda kabiliyet ve ilgiye uygun branş yada sınıf seçilebilmesi için gerekli yollar açıklanmalıdır. Bunun için öğrencinin kabiliyet ve ilgisine uygun seçmeli dersleri izlemesi sağlanmalı ve bu alanda tüm seçmeli dersler öğrencilere tanıtılmalıdır.

115 4. Derslerde karşılaşılan güçlükler üzerinde durulmalıdır.
Çocuklar, öğrenimleri sırasında, derslerin amacını programını, bu programın kazandıracağı davranışı bilemedikleri için devamlı olarak derslerden, konulardan ve buna bağlı olarak ta öğretmenlerden şikayet etmektedirler. Bunu önlemek için önceden dersler, konular öğrencilere tanıtılmalı, her derste karşılaşılan güçlükler zamanında ve yerinde ortadan kaldırılmalı, okul çalışmalarında öğrencilerin karşılaştıkları her türlü güçlükleri ve problemleri çözebilmeleri için gerekli güce sahip olmaları sağlanmalıdır.

116 5. Çocuklara, okul çalışmalarında başarı sağlayabilmeleri için, gerekli çalışma teknikleri öğretilmeli, uygulamalı ve bu yola alışkanlıklar kazandırılmalıdır. Derslere nasıl çalışılacağı, kitaplardan, laboratuarlardan ve kitaplıklardan, atölyelerden nasıl yararlanılacağı gösterilmelidir. Başarısız durumda olanların yeter derecede başarı sağlayabilmeleri için başarısızlık sebepleri incelenmeli bu yolda gerekli yardımda bulunulmalıdır. Bu konuda öğrenciyi başarıya ulaştıran

117 a)      Ders ve konferans dinleme tekniği
b)      Kitap seçme ve okuma tekniği c)      Bir ders konusunu hazırlama tekniği d)      Özet çıkarma tekniği e)      Not alma tekniği f)       Etkili ve verimli ders çalışma tekniği Gibi teknikler öğrencilere öğretilmeli ve alışkanlık kazanmaları sağlanmalıdır.

118 6) Üstün ve özel yetenekli olanlar daha fazla başarıya ulaştırılmalıdır. Bunun için böyle çocukları bulup çıkarma yolları denenmeli çevredeki öğrenim kurumları hakkında bilgi toplanmalı, bunlardan yararlanılmalı öğrencilere tanıtılmalı, gerekli alışkanlıklar kazandırılmalıdır. Engelli ve yavaş öğrenen öğrenciler tespit edilerek onların gelişmeleri için izlenecek yol seçilmelidir. Gelişme ve kişisel özellikleri yüzünden okullarda sağlanan eğitim ve öğretim imkanlarından daha fazla, birtakım özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bu çocuklara “Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar” adı verilmekte ve bunlar üç ana gruba ayrılmaktadır:

119 a)      Bedenen sakat veya engelli olanlar:
·         Topal, felçli, eksik organlı, ortopedik sakatlıkları olanlar. ·         Sağır ve ağrı işiten, işitme engeli olanlar ·         Kör ve az gören, görme engelleri olanlar. ·         Kekeme, pelteklik gibi konuşma engeli olanlar.

120 b)      Zihin gelişimi yönünden normalden farklı olanlar:
·         Zeka geriliği olanlar ve ağır öğrenenler ·         Üstün zekalılar ve çabuk öğrenenler.

121 c)      Ruhen ve sosyal bakımda uyumsuz olanlar:
·         Korunmaya muhtaç çocuklar ·         Eğitimi zor çocuklar ·         Suça yönelen ve suçlu çocuklar.

122 7) Çocuğun okuyacağı seçmeli derslerin seçiminde gerekli yardım yapılmalı.
8) Rehberlik çalışmaları velileri ve tüm öğrencileri kapsayacak şekilde ele alınmalıdır. Bir okulda tüm öğrenci ve velilerin bu çalışmalara katılması sadece o okul için fayda sağlayacağı için o bölgedeki okul öncesi eğitiminden yüksek öğretime kadar her dereceli okul ve sınıfları içine alan bir eğitimle ilgili rehberlik çalışmasına yer verilmelidir.

123 BİREYSEL (KİŞİSEL) REHBERLİK
Bireylerin kendileri ile ilgili kişisel problemlerin çözümü ile yapılan psikolojik yardımlar kişisel rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri olarak bir grupta toplanabilir.

124 Kişisel problemler psikolojik danışma ve rehberlik alanına mesleki ve eğitsel problemler boyutundan sonra girmiş yeni bir boyuttur. Kişisel problemler bireyin sosyal ilişkileri ile yakından ilgili görüldüğünden son yıllarda bu boyut için “kişisel-sosyal rehberlik ve psikolojik danışma” deyiminin kullanıldığı dikkati çekmektedir.

125 Problemin asıl kaynağı ne olursa olsun her problem bir ölçüde kişiseldir. Hatta , dışarıdan bakıldığı taktirde örneğin, bir grup öğrenci için aynı gibi görünen belirli bir eğitsel sorun yada bir meslek seçimi sorunu aslında tek tek her öğrencide farklı etkiler yaratabilir. Onun için, genel bir kural olarak psikolojik danışma ve rehberlikte bireylerin problemlerini dışarıdan değerlendirmek; bunları önem sırasına koymak uygun değildir.

126 Daha başlangıçta gerçekten eğitsel yada mesleki görünümde olan sorunları zamanında bir çözüme bağlanamazlarsa bunların birey üzerindeki olumsuz etkileri de artmakta ve bu sorunlar zamanla daha çok kişisel sorun özellikleri göstermektedir. Bu sorunlar yine zamanla , aşırı kaygı verecek boyutlara erişince birey doğal olarak savunma mekanizmalarına sığınmakta; böylece ,aslında kolayca çözülebilecek bir sorun çok daha karmaşık boyutlarda kişinin psikolojik sağlığını bozacak bir ağırlığa erişmektedir.

127 İşte , psikolojik danışama ve rehberlik hizmetlerinin her bireye dönük olarak düzenlenmesi ve bu hizmetlerin sürekli olması; başka bir deyişle bu hizmetlerin önleyici, kişisel sorunların ileri psikolojik boyutlara erişmemesi bakımından, önem kazanmaktadır.

128 Her problemin, kuşkusuz , kişisel yanları vardır. ancak genellikle
1. Sağlıkla ilgili problemler 2. Başkaları ile ilişki kurmaya ait problemler. 3. Cinsiyet, kız-erkek ilişkileri, aşk ve evlenme ile ilgili problemler. 4. Aile ve aile içi ilişkilerle ilgili problemler 5. Kendine güven, korku ve kaygı ile ilgili iç yaşamla ilgili problemler. 6. Değer yargıları ile ilgili problemler 7. Ben’lik tasarımı ile ilgili problemler kişisel problemler arasında sayılabilir.

129 Bireyler için kaygı kaynağı olan problemleri ortaya çıkarmak amacı ile problem tarama anketleri geliştirilebilir. Bu listeler sadece belirli problem alanları için hazırlanabileceği gibi genel ve kişisel tüm problemleri belirlemek amacı ile de geliştirilebilir. Eğitim alanında okullarda kullanılmak üzere çeşitli problem tarama listeleri ve öğrenci problemleri üzerinde geniş araştırmalar yapılmıştır. Her okulda bu tür psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri için gerekli önem verilmelidir.

130 İleride kişisel problemlerle ilgili öteki teknikler ve problem tarama listeleri hakkında daha ayrıntılı bilgiler verilecektir. Kişisel problemlerin çözülmesinde bireylere yardımcı olmak için türlü psikolojik yardım yolları bulunabilir. Ancak, kendine özgü kurallar içinde uzman kişiler tarafından bireylerle yüz yüze gelerek yapılacak bireysel ya da grupla psikolojik danışma oturumları kişisel sorunların çözümünde en etkili yaklaşım biçimi olarak benimsenmelidir.

131 II. MESLEKİ REHBERLİK Meslek seçimi bireylerin belirli bir yaştan sonraki yaşamlarında onların başarılı ve mutlu olarak gelişmelerini ve böylece kendini gerçekleştirebilmelerini etkileyecek en önemli olaylardan biri niteliğindedir.

132 Mesleki Rehberlik; türlü meslekleri tanımaları ve kendi kişisel özelliklerine uygun olan meslekleri seçmeleri, mesleklere hazırlanmaları ve meslekte gelişmeleri amacı ile bireylere yapılan yardımlar olarak tanımlanabilir. Mesleki rehberlik çalışmaları üç ana grupta toplanır.

133 1.      Öğrencileri tanıma 2.      Mesleklerin incelenmesi 3.      Bireyin kişisel nitelikleri ile mesleklerin gerektirdiği özellikler arasında bağlantı kurma.

134 1. MESLEKİ REHBERLİKTE ÖĞRENCİLERİ TANIMA
Genel olarak rehberlik hizmetlerinin öğrencileri tanıma çalışmalarının en belirgin amacı onların kendilerini daha iyi tanımalarına yardımcı olmaktır. Bu nokta her zaman önemsenmelidir.

135 Bireyin meslek seçimini etkileyen etmenler ise yapılan bir araştırma
( Super 1957, ss,45-53) Sonuçlarına göre geliştirilen ve günümüzde de geçerliliği bulunan listede belirtilmiştir. Buna göre listede meslek seçimini etkileyen etmenler şu altı grupta toplanmaktadır.

136 1.       Biyolojik Etmenler: (Bireyin fiziksel özellikleri, cinsiyet, beden yapısı, görme ve işitme durumu) 2.       Sosyolojik Etmenler: ( Duyguları, değerleri, aile ilişkileri, bağlı olduğu arkadaş çevresinin beklentileri ve baskıları, ailenin sosyal düzeyi, yakın ilişki kurulan öteki kişiler.) 3.       Psikolojik yada Kişisel Etmenler : (Bireyin ihtiyaçları, duyguları tutumları, değerleri, ilgileri, zihinsel ve özel yetenekleri, akademik başarısı)

137 4.     Ekonomik Etmenler: ( Ailenin ekonomik düzeyi, çevrenin yada ülkenin genel ekonomik durumu, otomasyon ve teknik gelişmeler ve toplumun insan gücü üzerindeki etkileri.) 5.       Politik Etmenler : ( Mesleğe girme olanakları, iş bulma olanakları, değişik eğitim ve yetişme fırsatları v.b.) 6.       Şansla İlgili Etmenler: ( Doğal afetler, işleri ve iş yerlerini etkileyen beklenmedik olaylar, iç ve dış savaşlar, ekonomik krizler v.b)

138 Meslek seçiminde bireylere yardım ederken birey hakkında ne gibi bilgilerin esas alınacağı sorusuna ise öncelikle her yönden bireyin tanınması gereği bir ilke olarak akılda tutulmak kaydı ile; Şu bilgilerin esas alınması gerekli görülmektedir.

139 a)      Bireyin Fiziksel Özellikleri : ( Kişisel görünüş; ses ve konuşma biçimi; genel sağlık ve enerji düzey; fiziksel engelleri; yaş,boy ve ağırlığı) b)      Kişisel Nitelikleri: (Güdüleri, amaçları ve değerleri; duygusal düzenlilik ve olgunluk düzeyi; ben’lik tasarımı; sosyal gelişimi: başkaları ile geçimi, başkaları ile ilişkilerinde etki düzeyi, bulunduğu grupta üstünlük yada bağımlılık isteği v.b)

140 c)      Genel ve Özel yetenekleri
d)      İlgileri e)      Yetkinlikleri,Kabiliyetleri f)      Okul ve okul dışı yaşantıları: ( Başarı düzeyi; eğitsel etkinliklere katılması; geçici iş tecrübesi ve başarısı; özel becerileri; hobileri; aile içinde ve dışında başkaları ile ilişkileri; Okul dışı sosyal etkinliklere katılması.)

141 g)      Aile statüsü ve aile özgeçmişi: ( Ailenin sosyo ekonomik düzeyi; parasal durumu; kültürel öz geçmişi ve kültüre karşı ilgisi; çocuğa karşı ailenin ilgi ve tutumu; aile üyeleri arasındaki ilişkiler.)

142 2. MESLEKİ REHBERLİKTE MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Mesleki rehberlik amacı ile mesleklerin incelenmesi ve meslekler hakkındaki bilgilerin öğrencilere verilmesi oldukça kapsamlı ve türlü tekniklerin kullanılmasını gerektiren sürekli bir iştir. Girilebilecek mesleklerin çok sayıda olması mesleklerin incelenmesinde önemli güçlükler getirmektedir. Kaldı ki bugün bütün meslekler hakkında incelemeye dayalı yeterli bilgi bulunduğu söylenemez. Burada mesleklerin incelenmesinde hangi hususların dikkate alınacağı üzerinde duracağız. Mesleklerin incelenmesinde kullanılmak üzere türlü inceleme listeleri geliştirilmiştir. Her okul yada kurum, ihtiyaç ve olanaklarına göre kendisi için bir meslek inceleme planı geliştirilebilir.

143 Bir meslek inceleme planı geliştirmek amacı ile burada mesleklerin incelenmesinde cevaplandırılması gereken soruları şöyle sıralayabiliriz. 1.      Mesleğin esasını oluşturan işin özelliği nelerdir? ( İşin yapılışı ile ilgili belirgin etkinliler, sorumluluklar, yetkiler ve görevler) 2.      Meslekte hangi yetenekler gereklidir? ( İşin gerektirdiği genel ve özel yetenekler.)

144 3. Mesleğin gerektirdiği eğitim düzeyi nedir
3.      Mesleğin gerektirdiği eğitim düzeyi nedir? (Öğrenim düzeyi, süresi, öğrenimin parasal yönü, özle yetiştirme gerektirip gerektirmediği.) 4.      Mesleğe giriş koşulları nelerdir? ( Girişin sınavla olup olmadığı, sınavın biçimi ve kimlerin yaptığı, giriş için başvuruların nasıl yapılacağı vb.) 5.      Mesleğe girmek için belli bir sınırlama var mıdır? (Milliyet, din, dil, ırk gibi ayrımlar, fiziksel özellikler bakımından sınırlamalar vb.)

145 6. Çalışma koşulları nelerdir
6.      Çalışma koşulları nelerdir? ( günlük çalışma saatleri, mevsimlere göre işin yoğunlaşması, iş riskleri, bu risklerin karşılanması ile ilgili parasal güvence vb.) 7.      Meslekte personel ihtiyacı ve personel alma eğilimi nedir? ( Mesleğin önemi, bu önemin artıp artmadığı, toplumun bu mesleğe olan ihtiyacı ve gerekli olan insan gücü vb.) 8.      Mesleğin gelir durumu nasıldır? ( Başlangıç ücreti, sigorta ve emeklilik koşulları, meslekte yükselme koşul ve olanakları, ilgili olan öteki iş ve mesleklere geçiş koşulları ve olanakları vb.)

146 4. Meslek genel olarak yaşam boyu sürecek bir meslek niteliğinde midir
4.      Meslek genel olarak yaşam boyu sürecek bir meslek niteliğinde midir? ( Mesleğin birey için sürekli bir iş nitelliğinde olup olmadığı).

147 REHBERLİK HİZMET ALANLARI
1. Psikolojik danışma hizmetleri 2. Bireyi tanıma hizmetleri 3. Bilgi toplama ve yayma hizmetleri 4. Yerleştirme hizmetleri 5. İzleme hizmetleri 6. Alıştırma- oryantasyon hizmetleri 7. Müşavirlik (konsültasyon) hizmetleri 8. Araştırma ve değerlendirme hizmetleri 9. Çevre ve veli ile ilişkiler.

148 BİREYİ TANIMA Bireyi tanıma genellikle onu biyolojik, psikolojik ve sosyolojik boyutlarda sürekli gelişen, değişen ve kendine özgü özellikleri, gereksinimleri olan bir varlık olarak anlamayı, onun davranışlarını belirli durumlarda ve sınırlılıkta kestirebilmeyi kapsar. Öğrenciyi tanımanın en önemli boyutu, öğrencinin kendini tanımasını, anlamasını sağlamaktır.

149 Öğrenciyi bir birey olarak tanıma; rehberlik hizmetleri genelinde başlı başına bir hizmet türünden ziyade, ona eğitsel, mesleki ve kişisel rehberlik hizmetlerini sunabilmek için gerekli önemli ve temel öğelerden biri olarak ele alınmalıdır. Öğrenciyi tanımadan ona yukarıda sözü edilen eğitsel, mesleki ve kişisel rehberlik hizmetlerini sunmak olası görülmemektedir.

150 Öğrencilerin yaş gibi bazı benzer özellilerinden dolayı bu hizmetler onlara grup halinde sunulabilir olmakla birlikte, o grubun içindekilerin farklı bireysel özellikleri ve gelişimsel süreçlerinin her bir öğrenci için değerlendirilmesi, yine öğrenciyi tanımaya ilişkin temel adımların atılmasını gerektirmektedir. Çünkü bu tür grup uygulamalarının sonucunda ortaya çıkacak kararlar, her koşulda öğrencilerin yaşamlarını etkileyecektir.

151 Okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik etkinlikleri, öğrencinin tanınması ölçüsünde anlamlıdır. Tanım da öğrenciyle bir şekilde birlikte bilgi toplamak, bu bilgileri sistemli bir şekilde değerlendirmek esastır. Burada gözden kaçırılmaması gereken nokta, öğrencinin bu çalışmanın tam olarak içinde olması gerektiğidir.

152 Öğrenciyi tanımaya yönelik birçok teknik mevcuttur ve gerekli bilgileri öğrencinin kendisinden ve çevresinden toplamak mümkündür. Bunlar öğrencinin notları, öğretmen gözlemleri, psikolojik ölçme araçlarının değerlendirilmesinden elde edilen bilgiler, psikolojik danışma görüşmeleri, doğrudan öğrenciyi tanımaya yönelik sistemli görüşmeler vb.'dir.

153 Söz konusu tekniklerden anlaşılacağı gibi, bunların bazıları öğrenciyi test türü bir uygulamaya tabi tutmayı içermektedir. Bu noktada günümüzde mevcut ve giderek yaygınlaşan yanlış bir konu bulunmaktadır. Bu tür uygulamalar "ölçme" boyutuna ilişkindir ve öğrencinin tanınmak istenilen yönüyle ilgili veri toplamaya yardımcı olmalıdır. Çünkü tanımada temel amaç öğrencinin bütün olarak değerlendirilmesidir.

154 Öğrenciyi tanımada ölçme ve değerlendirme, belli noktalardaki kısa dönemli kararlarla sınırlı ve zorunlu bir yöneltme olmamalıdır. Bir sürece hizmet etmelidir. Süreç içinde doğrudan gözlem, eğitsel uygulamalar, öğrenciler, öğretmen ve danışmanlar arasında görüşmeler, aile katılımı, öğrencilerin yaptıkları etkinlikler, öğrenci dosyaları, öğrencilerin özelliklerine ilişkin elde edilen veriler birlikte ele alınır.

155 Ölçme ve değerlendirme eğitimin önemli boyutlarından biridir ve "puanla" sınırlandırılamaz. Puan esas alındığında eğitim sürecinin pek çok alt boyutu da gözardı edilmiş olur. Böyle bir anlayışla eğitim adeta amaç, öğrenci "araç" konumuna sokulmaktadır. Bu nokta eğitim sistemimizde genellikle gözardı edilen önemli sorunlardan biridir.

156 Bireyi tanıma hizmetleri ile ilgili bazı temel anlayışlar
PDR’de bireyi tanıma hizmetleri hem duyarlı hem de teknik özellikleri olan bir hizmet grubudur. Bu gruptaki hizmetlerin düzenlenmesinde öncelikle dikkate alınması gereken hem mesleki hem de bireye saygıya dayanan ahlaki ilkeler ve anlayışlar vardır.

157 Bireyi tanıma hizmetleri ile ilgili şu ilke ve anlayışlar her zaman önemle benimsenmelidir.
1.      Bireyi tanımanın tek amacı ve gereği onların kendilerini tanımalarına yardımcı olmaktır.( Buna göre, tanıma hizmetlerinde bireyleri tanıma sadece bir araç, onların kendi kendilerini tanımalarına yardım ise amaçtır.

158 2. Okullarda tanıma hizmetleri tüm öğrencileri kapsamalıdır
2. Okullarda tanıma hizmetleri tüm öğrencileri kapsamalıdır. ( Akademik durumu ile sosyal ve psikolojik uyumu ne olursa olsun, her öğrencinin kendi kapasite ve özellikleri hakkında daha çok bilgi edinmeye; böylece kendisi hakkında gerçekçi ve tutarlı bir görüş kazanmaya ihtiyacı vardır.) 3. Öğrencileri tanıma hizmetleri mutlaka takım halinde birlikte çalışmayı gerektirir. 4. Öğrenciyi tanıma hizmetleri süreklidir.

159 5. Tanıma hizmetleri ile bireyler hakkında toplan bilgiler objektif, geçerli ve güvenilir olmalıdır.
Bunun için bireyler hakkında bilgi toplamada kişisel kanı, görüş ve tutumların ötesinde objektif, geçerli ve güvenilir niteliklere sahip bazı psikolojik ölçme araçları kullanmak gerekir.

160 6. Bireyi tanıma hizmetlerinde kullanılan psikolojik ölçme araçlarından elde edilen sonuçları çok dikkatle kullanmak gerekir. ( Buna göre, bireyin herhangi bir özelliği hakkında çeşitli zamanlarda değişik araçlar kullanmadan, tek bir uygulamaya dayanarak asla genel bir sonuç çıkarmaya gidilmemelidir. Tanıma hizmetlerinde bireyler hakkında toplanılan bilgiler onları şu yada bu grup içine sokarak sınıflama etiketleme amacıyla değil; bu bilgiler onlarla birlikte paylaşılarak ve yorumlanılarak onların kendilerini daha tutarlı ve gerçekçi bir şekilde tanımalarına yardım etmek amacı ile kullanılmalıdır.)

161 7. Okullarda öğrenciler hakkında çeşitli teknik ve araçlarla toplanan bilgiler, bir bütünlük içinde sınıflandırılmalı, özetlenmeli,; öğrencilerle paylaşmak ve gerektiğinde diğer ilgililere sunmak üzere dosyalanmalıdır. ( Öğrenciler hakkında toplanan bilgilerin bir kısmı herkesle paylaşılabilecek nitelikteki genel bilgiler; önemli bir kısmı ise sadece kendileri ile paylaşılabilecek nitelikteki özel ve gizli olan kişisel bilgilerdir.hangi bilgilerin genel hangi bilgilerin özel ve gizli bilgi sayılacağı her zaman pek açık değildir. Bu bir ölçüde uzmanların mesleki etik (ahlak) anlayışına, bir ölçüde ise bireyin anlayış ve iznine bağlıdır.

162 Genel olarak PDR’de, sonradan başkaları tarafından elde edildiğinde yada öğrenildiğinde bireyin mutluluğunu ve gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek nitelikteki her bilgi özel ve gizli bilgi sayılır. İşte rehber öğretmenlerin sadece bireyin kendisi ile paylaşılabilecek nitelikteki bu özel ve gizli olan kişisel bilgileri diğer genel bilgilerden ayırmaları; sınıflama, özetleme, dosyalama ve saklama bakımlarında bu tür bilgiler için gerekli titizliği göstermeleri beklenir.

163 8. Okullarda öğrenciler hakkında toplanan özel ve gizli olmayan genel bilgilerden öğrencilerin yanı sıra öğretmenlerin, yöneticilerin ve hatta velileri de yararlanması sağlanmalıdır.

164 9. Bireyleri tanıma hizmetleri sürdürülürken mesleki etik kurallara mutlaka uyulmalıdır. ( Özellikle, gizli bilgilerin kaydedilip saklanmasında, psikolojik ölçme araçlarının uygun koşullarda uygulanıp puanlanmasında, bireyle ilgili bilgilerin gerektiğinde başkaları ile paylaşılmasında, yönetim ve disiplin işlemleri ve birimleri ile dengeli bir ilişkinin kurulmasında etik kurallara daha da önem verilerek bu kurallara uygun hareket edilmesi gerekir.

165 10. Tanıma hizmetlerinde bireylerin bütün yönleri ile tanınması bir ilke olarak benimsenmelidir. ( Bir bütünlük içerisinde birey hakkında bilgi toplanması amaç olmalıdır. Buna göre, tanıma hizmetleri mevcut olanaklar ölçüsüne, alabildiğince geniş tutulmalıdır.)

166 BİREYİ TANIMADA BİLGİ TOPLAMA ALANLARI
Tanıma hizmetlerinde bireylerin her yönü ile tanınması bir ilke olarak benimsenmekle birlikte, genel olarak, bilgi toplama alanları hakkında bir liste oluşturma yoluna gidilmektedir. Bu listeler tanıma hizmetlerinin programlanmasında, PDR’de tutulacak kayıtların, geliştirilecek çeşitli teknik ve araçların planlanmasında bazı kolaylıklar getirebilir.

167 Tanıma hizmetlerinde esas olacak bilgi toplama alanlarının elde bulunan olanaklara göre kurumdan kuruma ve okuldan okula değişebileceği, geniş yada sınırlı tutulabileceği hatırlanmalıdır. Ancak burada sadece bir örnek olarak bireyler hakkında genel olarak bilgi toplanacak alanlar şöyle sıralanabilir.

168 1- Kimlikle ilgili tanıtıcı bilgiler
1-      Kimlikle ilgili tanıtıcı bilgiler.( Adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, cinsiyeti, telefonu, ev adresi vb) 2-      Fiziksel durumu ve sağlık gelişimi. ( Boy, ağırlık, bedensel ve psikolojik sağlığı, geçirdiği belirgin hastalıklar, belirgin özür ve engelleri vb.)

169 3-      Aile durumu. ( Aile özgeçmişi, ana babanın öğrenimi ve meslekleri, kardeşler, sosyoekonomik durum, aile içindeki ilişkiler, ailenin özellikleri ve komşuluk çevresi vb.) 4-      Sosyal gelişim ve uyumu. ( Okulda arkadaş çevresi ve ilişkileri, okul dışında arkadaş çevresi ve ilişkileri, aile ve mahalle çevresi ve ilişkileri vb.)

170 5-      Okul özgeçmişi. ( Okul öncesi, ilköğretim okulu ve orta öğretim veya dengi okul dönemleri için akademik başarı ve başarısızlıkları, zayıf ve kuvvetli yanları, sınıf dışı ve okul dışı etkinlikleri vb.) 6-      Zihinsel özellikleri. ( Genel yetenekleri, özel yetenekleri, kabiliyetleri, vb.)

171 7- Bazı kişilik özellikleri
7-      Bazı kişilik özellikleri. ( ilgileri, sevip sevmediği dersler ve etkinlikler, işlere karşı ilgisi, duygusal ve heyecansal özellileri, güdülenme durumu, değerler sistemi, inançları, vb) 8-      Eğitsel ve mesleki planları ve amaçları. ( Yöneldiği alanlar ve okullar, iş ve meslekler, iş tecrübesi, evlenme planları, genel olarak yaşam için çabaları, istekleri, vb.) Yukarıdaki listede genel olarak önemli görülen bilgi toplama alanları belirtilmiş; her alan içinde kapsanacak boyutlar sadece bir fikir versin diye örneklerle gösterilmiştir.

172 BİLGİ TOPLAMA VE YAYMA HİZMETLERİ
Bilgi toplama ve yayma hizmetlerinin esas amacı okullarda öğrencilerin eğitsel ve mesleki alanlarda kendilerine en uygun ve gerçekçi seçimleri yaparak onların eğitsel ve mesleki yönelmelerine yardımcı olmaktır. Bu amaca erişmek için, bilgi toplama ve yayma hizmetlerinde, öğrencilerin ihtiyaç durabilecekleri her türlü eğitsel ve mesleki bilgiyi toplamak; bu bilgileri sınıflayıp özetleyerek en uygun biçimde düzene koymak; bu bilgileri yine en uygun yaklaşımlar içinde öğrencilerle paylaşarak onların eğitsel ve meslek yönelmelerine yardım etmek gerekir.

173 Bunların yapılması için, kuşkusuz, eğitsel ve mesleki bilgilerin yanı sıra kişisel bilgilerin de çok önemli ve gerekli olduğu; hatta, öğrenciler hakkında yeterli kilsel bilgi toplanmadan onları eğitsel ve mesleki bilgilerden yararlandırma olanağının bulunmadığı açıktır.

174 Bilgilerin toplanması :
Bilgi toplama ve yayma hizmetlerinin etkililiği her şeyden önce öğrencilerin ihtiyaç duyabilecekleri eğitsel ve mesleki bilgilerin toplanıp el altında bulundurulmasına bağlıdır. Bunun için, öğrencilerin çeşitli alanlara yönelmelerinde ihtiyaç duyabilecekleri her türlü eğitsel ve mesleki bilginin toplanması gerekir.

175 Okul içinde öğrencilere açık olan tüm fırsat ve olanaklar hakkında tanıtıcı bilgileri toplayıp zamanında öğrencilerle paylaşmanın onların eğitsel ve mesleki gelişimleri bakımından büyük önemi bulunmaktadır.

176 Öğrencilerle paylaşmak üzere toplanacak bilgilerin önemli bir kısmı ise okul dışında, öğrencilerin yada mezunların girebilecekleri üst okullar, iş ve mesleklerle ilgilidir. Okul dışındaki diğer okullar, iş ve meslekler hakkında toplanacak bilgiler hem daha çok çeşitlidir hem de bu bilgilerin toplanması okul içinden toplanacak bilgilere oranla daha zordur. Öğrencilerin girebilecekleri okullar orta öğretim düzeyinde en çok olmak üzere çeşitlilik gösterir.

177 Orta öğretimde genel, mesleki ve teknik okullar; yüksek öğretimde yüksek okullar ve üniversiteler vardır. Her düzeyde bunların programları, bölümleri süreleri, giriş koşulları, vb. büyük farklılıklar gösterir. İş ve meslekleri durumu daha karışıktır. Öğrencileri yada mezunları ilgilendiren yarı zamanlı geçici işler veya hizmetler vardır. Öte yandan yaşam boyu sürecek çok çeşitli meslekler bulunmaktadır. Bütün bunların nitelikleri ve gerektirdiği koşullar hakkında tanıtıcı bilgilere ihtiyaç vardır.

178 ü Okul dışında eğitsel ve mesleki bilgilerin toplanmasında başvurulabilecek bilgi toplama yollarından bazıları şöyle sıralanabilir : ü      Mektuplar göndererek doğrudan doğruya ilgili okul ve kurumlardan yazılı dokumanlar isteme. ü      Anket, soru listesi, envanter, vb. formları göndererek tanıtıcı bilgiler toplama. ü      Yayınevleri, kamu kuruluşları, endüstiyel kurumlar ve diğer özel kuruluşların tanıtıcı broşürlerinden yararlanma.

179 ü      İlgili gazete ve dergi sayfaları toplama.
ü      Burs, kredi, yarışma sınavı ve açık liselerle ilgili çeşitli ilanlardan yararlanma. ü      Radyo ve televizyon programlarından yararlanma. ü      Kalkınma planı, resmi gazete ve Tebliğler Dergisi gibi resmi dokümanları inceleme ve buralarda yer alan yasa, yönetmelik, genelge, karar ve yeni düzenlemelerden yararlanma.

180 ü      Okulları, iş yerlerini ve çevredeki çeşitli kurumları ziyaret ederek bilgi toplama.
ü      Çevrede yapılan türlü incelemelerden ve istatistiksel bilgilerden yararlanma. ü      Çevredeki diğer ilgili kişilerden yararlanma.

181 Bilgilerin Paylaşılması :
Toplanan ve bir düzene konulan bilgilerin mutlaka öğrencilere verilmesi ve onlarla paylaşılması gerekir. Toplanan bilgilerin yine öğrencilerin yararına kullanılmak üzere yöneticiler, uzmanlar, öğretmenler ve velilerle de paylaşılması sağlanmalıdır. Öğrenciler ve ilgili personelle paylaşılmayan bilgilerin, yeterince toplanmış ve belirli bir düzene konmuş olsa bile, hiçbir değeri yoktur.

182 Okul ve cevre koşullarına göre değişebileceği akılda tutularak, bilgilerin öğrencilerle ve ilgili diğer personelle paylaşılmasında genel olarak bazı teknikler ya da yöntemler sıralanabilir. Bunlar, yerine göre bireysel olarak uygulandığı gibi, gerektiğinde grup çalışmaları olarak ta sürdürülebilir. Teknik ayrıntılara inmeksizin, bu konuda yani eğitsel ve mesleki bilgilerin paylaşılmasında şu yöntemlerden yararlanılabilir :

183 1.      Eğitsel ve mesleki bilgilerin paylaşılması ve yorumlanması amacı ile öğürencilerle bireysel ve grupla rehberlik yapma. 2.      Mesleki ve eğitsel bilgileri ilgili derslerde bir ders konusu ya da ünitesi gibi ele alıp öğretmenler ya da sınıf öğretmenleri tarafından öğrencilere aktarma ve onlarla paylaşma. 3.      Bilgileri öğrenciler ve diğer personelle paylaşma amacı ile okul gazetesi, haber bültenleri ve duyuru tahtaları hasırlama.

184 4.      Okulda meslek-günleri ve meslek-geceleri düzenleme.
5.      Çeşitli yollardan sağlanan ve geliştirilen film, teyp, CD ve resimleri uygun araçlarla dinletme yada gösterme. 6.      Eğitsel ve mesleki durumlarla ilgili grup tartışmaları düzenleme

185 7.      Toplanan bilgi ve ilgili dokümanları sınıflarda, salonlarda ve kütüphanelerde sergileme.
8.      Okul içinden, üst okullardan, çeşitli iş ve mesleklerden konuşmacılar davet ederek okulda konferanslar verme. Eğitsel ve mesleki konularda bilgi verici konularda kitap ve diğer yazılı kaynakları toplama ve bunların öğrenciler tarafından okunmasını sağlama.

186 10.      Öğrencilerle birlikte ilgili okullara ve iş yerlerine geziler düzenleme.
11.      Sınıflarda rehberlik saatlerinde eğitsel ve mesleki konular ve sorunlar üzerinde öğrencilerle grup rehberliği çalışmaları yapma. 12.      İlgili derslerle bağlantılı olarak, eğitsel ve mesleki konularda öğrencilere inceleme ve araştırma ödev ve projeleri verme.

187 Eğitsel ve mesleki bilgilerin paylaşılmasında burada sıralanan yöntemler daha da çoğaltılabileceği gibi, elde bulunan olanaklara göre bunlardan sadece bir kısmı da benimsenebilir. Ayrıca, bu yöntemlerin büyük bir kısmın da öğrenci yönetici, öğretmen ve veliler bir arada bulunabilir; uygulamalardan aynı ölçüde birlikte yararlanabilirler.

188 YERLEŞTİRME HİZMETLERİ
Rehberlikte yerleştirme hizmetleri, kendi ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli okul-içi programlar, üst okullar, iş ve mesleklere yönelen öğrencilerin buralara yerleşmeleri için gerekli olan yardım çalışmalarını kapsar. Öğrencilerin okul içinde bir program,ders, kurs yada bir bölüme yerleştirilmeleri; bir eğitimsel kol, sosyal veya kültürel bir etkinliğe yerleştirilmeleri; yarı zamanlı ve yaz ayları için kısa süreli ya da yaşam boyu sürecek bir işe yerleştirilmeleri ile ilgili çalışmalar yerleştirme hizmetleri arasında yer alır. Buna yerleştirme hizmetleri , rehberlikte bilgi toplama ve yayama hizmetleri ile çok yakından ilgili olup, adeta bu hizmetlerin bir sonucu niteliğindedir.

189 Yerleştirme hizmetleri hizmetin verildiği yere göre, a) okul içi yerleştirme b) okul-dışı yerleştirme olarak iki grup altında toplanabilir. Ayrıca hizmetlerin niteliği esas alınarak a) eğitsel yerleştirme, b) mesleki yerleştirme, c) sosyal yerleştirme gibi bir sınıflama da yapılabilir. Yerleştirme hizmetlerinin verildiği yere yada hizmetin niteliğine göre gruplanması bu hizmetlerin daha iyi anlaşılmasına olanak sağladığı gibi, hizmetlerin yürütülmesinde personel arasında yapılacak işbölümüne de bazı kolaylıklar getirebilir.

190 Yerleştirme hizmetleri ile, kendi yetenek, ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda gelişebilmeleri için bireylere verilecek yardımın yararları kuşkusuz çok büyüktür. Okullarda yerleştirme hizmetlerinin gerçekçi olması ve öncelikli uygulamalara dönük olarak düzenlenmesi için gerekli olan sağlam bilgilerin toplaması ve bunlar üzerinde gerekli incelemelerin yapılması zorunludur.

191 İZLEME HİZMETLERİ Psikolojik danışma rehberlikte izleme hizmetleri çeşitli okul içi programlara, eğitsel kol ve sosyal etkinliklere, başka okullara, geçici işlere, okulu bitirerek sürekli bir iş ve mesleğe yerleştirilen öğrenciler ile psikolojik danışma yardımı alan öğrencilerin bulundukları ortamlarda uyum ve elişim durumları hakkında sürekli bilgi edinmek için yapılan çalışmaları içerir. İzleme hizmetleri olmadan psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri alan öğrencilerin yeni ortamlara nasıl uyum ve gelişim gösterdiği hakkında fazla bir şey söylenemez.

192 Psikolojik danışma ve rehberlikte izleme hizmetleri öğrencilerin uyum ve gelişim durumlarını görmek ve buna göre uygulamalarda gerekli yenilikleri yapmak amacı ile tüm öğrencilere dönük olarak düzenlenmeli; hem okula devam eden öğrencileri hem de okulu bitirerek bir başka okula ya da işe giren öğrencileri kapsamalıdır. Okula devam eden öğrencileri izleme ile okulu bitirenleri izleme aynı derecede önemsenmeli; izleme hizmetleri hiçbir zaman sadece “mezunları izleme” biçiminde anlaşılmamalıdır.

193 ALIŞTIRMA – ORYANTASYON HİZMETLERİ
Rehberlikte alıştırma-oryantasyon hizmetleri öğrencilere okulu ve okulda bulunan olanakları tanımak amacı ile düzenlenen çalışmaları kapsar. Okullarda alıştırma-oryantasyon hizmetlerinde ne tür çalışmalar ve uygulamalara yer verilebileceği şöyle sıralanabilir.

194 1.      Okulun kısa bir tarihçesi ile tanıtılması
2.      Okulun bina ve diğer fiziksel olanaklarının tanıtılması 3.      Okulda bulunan eğitim programının tanıtılması 4.      Program dışı eğitsel, sosyal ve kültürel etkinliklerin tanıtılması 5.      Okulda rehberlik servisinin, hizmetlerini ve diğer kişilik hizmetlerinin tanıtılması 6.      Okulda uygulanan kuralların tanıtılması 

195 MÜŞAVİRLİK ( KONSÜLTASYON) HİZMETLERİ
Psikolojik danışma ve rehberlikte müşavirlik hizmetlerinin amacı, okuldaki yönetici ve öğretmenlerin daha yeterli ve ortak bir rehberlik anlayışına sahip olması ve böylece okuldaki çalışmalarda bu anlayışın esas alınması ve tüm olanakların bu anlayışa uygun bir biçimde kullanılmasını sağlamaktır. Buna göre müşavirlik hizmetleri doğrudan doğruya öğrencilere yönelik olmayan, ancak öğrencilere verilen rehberlik hizmetlerinin etkililiğini arttırmaya yardım eden bir hizmettir. Bu hizmetler rehberlikte “ Konsültasyon hizmetleri” olarak da bilinmektedir.

196 Uzman personelin bir yandan okuldaki öğrencilere rehberlik yardımı verirken diğer yandan birlikte çalıştıkları yönetici ve öğretmenlerde yeterli ve ortak bir rehberlik anlayışı kazandırmaya çaba göstermeleri gerekir.

197 Ülkemizde okullarda rehberlik ve psikolojik danışma anlayış ve uygulamalarının çok uzun bir geçmişi ve geleneği bulunmadığından, müşavirlik hizmetlerine duyulan ihtiyaç daha fazladır. Gerek okullarda rehberlik ile ilgili uzman personelin azlığı, gerekse yönetici ve öğretmenlerin sahip oldukları rehberlik anlayışları önemli farklılıkların ve yetersizliklerin bulunması ülkemiz için PDR’de müşavirlik hizmetlerinin önemle ele alınmasını gerekmektedir.

198 Müşavirlik hizmetleriyle kazandırılmaya çalışılan ortak ve yeterli anlayışlar PDR hizmetlerinde gerekli olan birlikte çalışma, karşılıklı yardımlaşma, uygulamaları birlikte programlama ve yürütme, iş başında birlikte yaparak öğrenmenin doğal bir sonucu olarak düşünülmelidir.

199 Okullarda genellikle uzman personelden beklenen, ortak ve yeterli bir anlayış kazandırmayı amaçlayan müşavirlik hizmetleri çeşitli çalışmalar içerir. Buna göre sadece bir fikir vermesi bakımından, okullarda müşavirlik hizmetleri içinde sayılabilecek çalışmalardan bazıları şunlardır.

200 ü      Sınıfların öğrenme ve psikolojik sağlığa daha uygun ortamlar haline getirilmesi için öğretmenlerle yardımlaşma. ü      Öğretmenlerden beklenen sınıf-içi rehberlik uygulamalarında öğretmenlerle yardımlaşma. ü      Öğrencilerini daha çok tanımak isteyen ve bu amaçla bazı psikolojik danışma ve rehberlik geliştirip uygulamak isteyen öğretmenlere yardım etme.

201 ü      Öğrenme ve çalışma güçlükleri, özel ihtiyaçları ve problemleri olan öğrencileri tanımak ve bunlara yarım etmek isteyen öğretmenlerle iş birliği yapma. ü      Eğitsel kol çalışmalarını programlama ve sürdürmede kol sorumlusu öğretmenlerle yardımlaşma. ü      Sınıf öğretmenleri ile iş birliği yapma. ü      Okulda rehberlik saatlerinde uygulanacak rehberlik programını hazırlamada ve uygulamada yönetici, sınıf-öğretmeni ve diğer öğretmenlerle yardımlaşma.

202 ü      Okulda düzenlenecek çeşitli toplantılarda okuldaki rehberlik hizmetleri hakkında tanıtıcı bilgilere yer verme ve bu hizmetlerden yararlanma yollarını açıklama. ü      Okuldaki tüm olanakları rehberlik hizmetlerine daha uygun olarak kullanılmasında okul müdürü ve diğer yöneticilerle anlayış ve işbirliği sağlama. ü      Okul eğitim programının ve günlük çalışma planlarının öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve gelişmelerine daha uygun hale getirilmesi için müdür ve diğer yöneticilerle yardımlaşma.

203 ü      Rehberlik hizmetleri ile ilgili genel açıklama, bülten, araştırma, inceleme raporu, değerlendirme raporu, istatistiksel bilgi ve grafik gibi dokümanları hazırlama ve bunları uygun yaklaşımlar içinde yönetici ve öğretmenlerle paylaşma. ü      PDR ile ilgili elde bulunan kitap, dergi ve benzeri yazılı dokümanları incelemek ve okumak üzere yönetici, öğretmen ve diğer ilgili personelin yararına sunma vb.

204 Müşavirlik (konsültasyon) hizmetlerinden etkili ve yararlı sonuçlar alabilmek için, uzman personelin gerekli çabayı göstermesi kadar, bu hizmetlerden yararlanarak ortak ve yeterli bir anlayış kazanması ve bu anlayışla çalışmalara katılması beklenen personelin gönüllü ve istekli olması da önemlidir. Bu gönüllülüğü ve istekliliği sağlamanın en uygun yolu ise insancıl ilişkilere dayanan karşılıklı işbirliğidir.

205 Bu işbirliğinde ortak anlayış, saygı, güven, inanç ve dürüstlüğün yanı sıra tüm PDR hizmetlerinde gerçek uygulamaların ortaya konulması ve bu hizmetlerle erişilebilecek sonuçların gerçekleştirilmesi en büyük desteği sağlayacaktır. İyi ve yeterli uygulamalar, kuşkusuz, PDR alanına karşı olumlu tutum, anlayış ve inançların gelişmesine ve yerleşmesine önemli katkılar getirecektir.

206 ÇEVRE VE VELİ İLE İLİŞKİLER
Çevre ve veli ile kurulacak yakın ilişkiler okuldaki rehberlik hizmetlerinin etkililiğini arttırır. Bu bakımdan, son yıllarda rehberlikte çevre ve veli ile ilişkiler konusunda düzenlenen çalışmalar ayrı bir hizmet grubu olarak önemle ele alınmakta ve sürdürülmektedir.

207 Rehberlik hizmetlerinde ve bu hizmetlerin hemen hemen her aşamasında velilerle ilişki kurulması ve işbirliğinin sağlanmasının gereği ve önemi üzerinde sık sık durulmaktadır. Buna göre, her fırsatta okuldaki PDR hizmetleri, eğitim programı ve öğrencilerin yetenek, ilgi, başarı ve gelişim durumları hakkında velilere açıklamalarda bulunmak gerekir. Bu açıklamalar çeşitli PDR tekniklerinden, toplantılardan ve okul aile ilişkileri içinde yer alan türlü fırsatlardan yararlanarak sürekli bir biçimde yapılabilir.

208 Okullardaki hizmetleri tanıtmada, veliler ve çevredeki diğer ilgili kişi ve kurumlarla yakın ilişkiler kurmada okul müdürlerinin ilgi ve desteği çok önemidir. Okul müdürleri bir yandan çevre ve velilerle kurulacak yakın ilişkilerde etkin rol alabilirler ve bu ilişkileri doğrudan doğruya kurup sürdürebilirler. Öte yandan, okul müdürleri çevre ve veli ile kurulacak yakın ilişkiler için okulundaki diğer yönetici, uzman ve öğretmenleri teşvik edebilir ve bu ilişkiler için onlara bazı fırsatlar, kolaylıklar ve olanaklar sağlayabilirler.

209 Çevrede PDR yardımı veren diğer kuruluşların tanınması ve bunlarla yakın ilişkilerin kurulması, okulun, gerektiğinde PDR yardımı almak üzere bu kurumlara öğrenci gönderilmesi içinde zorunludur. PDR de bir etik kural olarak, çeşitli nedenlerden dolayı gerekli görüldüğü yada okulda sağlanan psikolojik yardımın etkili olmadığı durumlarda bireylerin psikolojik danışma ve rehberlik alması için, kendi istekleri ile, başka uzman ve kuruluşlara yönlendirilmesi esastır.

210 Buna göre gerektirdiğinde psikolojik danışma ve rehberlik yardımı almaları için okuldaki bazı öğrenciler çevredeki yetkili kişi veya kurumlara gönderilmelidir. Genellikle resmi işlemlerle sürdürülen bu tür öğrenci gönderme hizmetlerinde kurumlar ve kişiler arası iyi ilişkilerin ve yakın işbirliğinin olumlu etkisi her zaman gözlemlenmektedir.

211 İLGİ İLE DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM