Misyon, vizyon, strateji*

... konulu sunumlar: "Misyon, vizyon, strateji*"— Sunum transkripti:

1 Misyon, vizyon, strateji*
temel amaç(lar), yaklaşım ve eylem planı Şubat 2004

2 ..değerler...vizyon...misyon... strateji..
kurumun değerlerinin (etiğinin) belirlenmesi bunlardan yola çıkarak oluşturulan vizyon Değerler ve vizyonla bağlantılı olarak, temel amacın [misyon] tanımlanması Misyon ve vizyon temelinde stratejik planlama [uzun, orta ve yakın vadeli eylem planları] Şubat 2004

3 Değerler Kurum değerlerinin belirlenebilmesi için bazı sorular:
·        Temel inançlarımız nedir? ·        Ahlakî (etik) kurallarımız nedir? ·        Davranış kurallarımız nedir? ·        Özen gösterdiğimiz amaçlar nedir? ·        İdeallerimiz nedir? ·        Aldığımız kararların doğru veya yanlış olduğuna nasıl karar veririz? ·        Yaptığımız davranışların doğru veya yanlış olduğuna nasıl karar veririz? ·        Hangi kıstasları esas alırız? Şubat 2004

4 Değerler Değerleri oluştururken temel özelliklerin;
·      Niceliksel olmaktan çok nitelikselliği ·      Açık ve özlü biçimde ifade edilmelisi ·      Anlamlı, sürekli ve ulaşılabilir olmasına dikkat edilmelidir. Değerlerin yönetim kurulu, üye ve çalışanların yanısıra gönüllüler ve diğer STK ve resmi kurumlarla paylaşılması vizyonun oluşturulması ve sağlamlaştırılması için önemli bir adımdır. Şubat 2004

5 Vizyon STK’ların değer, ilke ve inançlarını ortaya koyması ve harekete geçmek isteğiyle “değişim” için gerekli bakış açısını oluşturması vizyonu belirler. Özet olarak: “bugün bulunulan ve gelecekte olmak istenilen yerin net ifadesi” Uzun vadede ulaşmak istediğimiz hedef için; stratejilerin, amaçların, motivasyonların, duyguların ve değerlerin yönlendireceği eğilimleri belirlemek önemlidir. Vizyon, sanki oradaymışız gibi ulaşmak istediğimiz durumu tanımlayan nitelikli bir hedef seçimidir. Şubat 2004

6 Vizyon Gelecek ile ilgili “tahminler”
Hayatın ve koşulların yönlendirmesine izin vererek ulaşacağınız durumu tanımlamak Bugünden ve yarından vazgeçmek Gerçekleşmesi imkansız hayaller Yalnızca fantezilerle ve düşlerle varolan duygu ve görüntüleri, davranışların çıkış noktası yapmak Bir macera arayışı, bir koyup üç alınacak bir kumar Vizyon değildir Şubat 2004

7 Vizyon Vizyon ifadesi gizli bir belge değildir.
Kurumun karakterini ve amaçlarını nakletmenin en önemli aracıdır. Üyeler, çalışanlar ve işbirliği içinde olan resmi ve diğer sivil toplum kuruluşları ile paylaşmak, kuruluşun tanınması, saygınlığının artırılması ve performansının güçlendirilmesi için gereklidir. Özellikle kuruluşunuzun ürünlerinde yazılı ve görsel mazlemelerde (dosyalar, web sitesi, basın bültenleri vb) vizyonunuzun yaygınlaştırılabilmesi ve tanınması için önemli araçlar olacaktır. Şubat 2004

8 Vizyon Vizyonu oluşturmak veya yeniden biçimlendirmek için bazı sorular: -         Organizasyonumuz neden var? -         Hangi işi / işleri yapmak üzere burdayız? -         Hangi değerler bize yön verecek? -         Başarımız nasıl olacak / neye benzeyecek? Şubat 2004

9 Vizyon Bunun sonucunda vizyonun dört temel oluşum aşaması ortaya çıkacaktır : -         Beklentilerin tespiti, -         İlke ve değerlerin saptanması, -         Misyon tanımının oluşturulması, -         Hedeflerin belirlenmesi Şubat 2004

10 Vizyon Unutulmaması gereken; vizyonun gerçekçi ve değişimlere cevap verebilir niteliklerini koruması gerektiğidir. Kolay anlaşılır olması, eyleme dönüklüğü, belirlenmiş değerler ile çatışmaması, ortak beklentilere cevap verebilmesi ve organizasyon içindeki yapılara hareket alanı tanımasına (üyeler, profesyonel ekip, yönetim kurulu, komisyonlar...) dikkat edilmelidir. Şubat 2004

11 Vizyon Kısacası, vizyon meydan okuyabilmeli, hedef koymalı, hedef birliği sağlamalı, hedeflere yönlendirmelidir ve grubu misyonu konusunda heveslendirmelidir. Vizyonu olmayan bir organizasyon, çalışmalarını yürütebilir ancak bir süre sonra çalışmalarındaki sorunlara yaratıcı ve yenilikçi çözüm bulmada zorlanacaklardır. Şubat 2004

12 Misyon Misyon; kurumun içindeki ve dışındaki herkese kim olduğunu, ne yaptığını, kime yaptığını, nasıl ve neden yaptığını belirleyen, bugün olduğu durumla birlikte gelecekte arzulananı yansıtan ve var oluş amacını belirleyen bir görev bildirgesidir Şubat 2004

13 Misyon Kurum misyonunun belirlenmesinde organizasyonun mevcut durumu, neyi-neden-nasıl ve kimin için yaptığını sorgulamalıdır. Ayrıca diğer kuruluşlardan benzer ve farklı özelliklerini belirlemeli bunu geleceK hedefi olan vizyon ile birleştirebilmelidir. Çalışmaların sonuçlarından kimlerin yararlanıcağının tesbiti çalışma alanını belirleme ve hedef grupları ortaya çıkaracaktır. Şubat 2004

14 Misyon Misyonun sınırları belirleme özelliği, neyin planlanıp neyin planlanmayacağını da ortaya koyar. Misyon güç ve kaynağını değerlerden almaktadır. Bu nedenle öncelikle değerlerin belirlenmesi gerekmektedir. Misyonun değişmesi, kurumun varoluş amacının değişmesi anlamına gelmektedir. Zaman içinde, iç ve dış koşullar sonucunda değişimler beklenmelidir. Ancak dönemsel incelemelerle yeniden değerlendirmeye tabi tutulması, ifade ve anlam düzeltmelerinin yapılması gerekir. Şubat 2004

15 Misyon Misyonu hazırlarken alanını dikkatli belirlemek gerekir. Dar tutulan misyon karakteri, sorunlar ve değişimler karşısında etkisiz, geniş tutulan ise vizyon ile uygunluk taşımayabilir. Ayrıca kuruluş zamanı geldiğinde görevinin ne zaman sona erdiğini anlayamaz Şubat 2004

16 ..değerler...vizyon...misyon..
Basit bir yöntem önerisi: Üyeler, yönetim kurulu ve çalışanların biraraya getirileceği bir toplantıda, katılımcıları üç gruba ayırıp yirmi dakika içinde aşağıdaki sorulara cevap vermesini sağlayın. Her grup cevaplarında beyin fırtınası tekniği ile cevaplamalıdır, yani akıllarına gelen ilk cevabı not etmelidirler. Katılımcılar sorulara benzetmelerle cevap vermekten kaçınmamalıdır. Sonuçlar grup temsilcileri tarafından derlenmeli, ortak bir metin haline getirilip tüm grup ile paylaşılmalıdır. Şubat 2004

17 Misyon Değerler · Temel inançlarımız nedir?
· Ahlakî kurallarımız, ilkelerimiz nedir? · Davranış kurallarımız nedir? · Özen gösterdiğimiz amaçlar nedir? · İdeallerimiz nedir? · Aldığımız kararların, yaptığımız davranışların doğru veya yanlış olduğuna nasıl karar veririz? · Hangi kıstasları esas alırız? Şubat 2004

18 Başardığımız şey nasıl olacak?
Misyon Vizyon ·  Kuruluşumuz neden var? ·  Hangi işi / işleri yapmak üzere burdayız? ·  Hangi değerler bize yön verecek? Başardığımız şey nasıl olacak? Neye benzeyecek? Şubat 2004

19 Misyon Misyon Bu gün ne durumdayız? Ne yapmaktayız? Görevimiz nedir?
Kim için yapmaktayız? Nasıl ve neden yapmaktayız? Neden varız? Asli yeterlilik alanımız ne? Bizi başka kurumlardan ayıran özellikler neler? Kurumun karakterini ne belirliyor? Gelecek için arzularımız nelerdir? Kurumun amacına ulaşması nasıl sağlanacak? Şubat 2004

20 “strateji” (strategem, stratego) gündelik hayat Şubat 2004

21 stratejik düşünme ve planlama
Vizyonunu, belirlediği değerler üstüne kuran bir STK, misyonu gereği belli değişimleri hedefler. Hazırlayacağı ve uygulamaya koyacağı stratejik plan çerçevesinde hedeflerine daha kolay ulaşacaktır Şubat 2004

22 stratejik düşünme ve planlama
Stratejik düşünme, şu an nerede olduğunuz (A), nereye gitmek istediğiniz (B) ve buraya en iyi nasıl gidebileceğinize karar verme sürecidir. Bu süreç hedefleri belirlemek için durum analizi yapmayı ve bu hedeflere ulaşmak için taktikler belirlemeyi (“strateji”cikler) içerir. Şubat 2004

23 Neden stratejik plan? 1. Üyeler, yönetim kurulu ve çalışanları birleştirir ve ortak bir amaç, ortaklaşa kararlaştırılan bir dizi aktiviteyi, zamanlama yapma ve kimin neden sorumlu olduğunu belirleme yoluyla birlikte daha etkin çalışmayı sağlar. 2. Etkinlik yapma konusundaki yeteneklerimizi, iş yükünü [sonuna dek götürülecek], elde etmeyi umduğumuz sonuçları belirlemede daha gerçekçi olmamızı sağlar. Şubat 2004

24 Neden stratejik plan? 3. Amaçlarımıza, çıkarlarımıza ve ulaşılabilir kaynaklara en uygun etkinlikleri seçmemize yardımcı olur. 4. Çalışmalarımızı değerlendirmek ve deneyimlerimizden ders almak için bir çerçeve sağlar. Şubat 2004

25 stratejik düşünme ve planlama
Stratejik planlamadaki hedef; kaliteli & nitelikli ürün ve hayallerinizi gerçekleştirmektedir. Şubat 2004

26 stratejik düşünme ve planlama
Stratejik planlama esasen şu sorulara yanıt verir: Biz doğru şeyi mi yapıyoruz? Şu anda nerede duruyoruz? Nereye gidiyoruz? Nasıl gideceğiz? Şubat 2004

27 stratejik düşünme ve planlama
-  Geçmiş deneyimlerimizi analiz ederek ders almamızı ve varılan durumu anlayarak faydalanmamızı sağlar -  En iyi yapabileceğimiz şeyin ne olduğunu ve bunu nasıl yapabileceğimizi belirlemeye yardımcı olur. - Net, ulaşılabilir ve ölçülebilir hedefler belirlemeye yardımcı olur Şubat 2004

28 Stratejik düşünme ve Planlama
- Kısıtlı kaynaklarımızı en iyi nasıl değerlendirebileceğini belirler. - Değişikliklere etkili bir biçimde tepki vermemize, yaklaşımlarımızda yaratıcı olmaya ve hedeflerimize ulaşmak için en etkili araçları seçmemize yardım eder. - Stratejik planlama, amaca uygun hedeflerin planlanması ve hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için harekete geçmektir. Şubat 2004

29 Stratejik Planlamanın Özellikleri
Şartlara uyum sağlayabilir. Uzun dönemli bir yaklaşımdır. Zorlukları belirleme, güçsüzlükleri en aza indirme, fırsatları yakalama ve tehditleri azaltmayı amaçlar. Değişimi hedefleyen dinamik bir yöntemdir. Sağduyuyu önemser. Görseldir, gerçekçidir. İyi işletme olanağı yaratır. Örgütün ne olduğu, ne yaptığı ve neden yağtığı sorunlarını cevaplar. Şubat 2004

30 Stratejik Planlamanın Özellikleri
İş planı çıkarmak ve yazmak Çabuk ve hızlı çözüm Hazır kalıp ve sabit planlama Gidişâtın değişeceği garantisi Mali sorunlara cevap arayan bir plan Uzmanlık gerektiren bir süreç DEĞİLDİR! Şubat 2004

31 Stratejik Planlama - HEDEFLER
kurumun uzun dönemdeki yönelimini ve başarmak istediklerini belirler STK’ların misyon angajmanlarının yönünü ortaya koyar (değerler - anlayış ve kavrayış; misyon – angajman) misyon ve değerlerden doğar strateji ve yaklaşımlara dönüşebilecek niteliktedir Şubat 2004

32 Stratejik Planlama - HEDEFLER
Bu kapsamda hedefler, vizyonun hayata geçirilmesi için, değerler ve misyonda ifadesini bulan arzuyu, bugünkü strateji ve yaklaşımlarla ilişkilendirmektedir. Şubat 2004

33 Stratejik Planlama - HEDEFLER
Hedefleri planlarken, genel anlamında yol gösteren, ne yapılması gerektiğini ortaya koyan ve çalışmaları yönlendiren ilkeler olan “politika”yı dikkate almak gerekir. Politikalar davranışlara ve etkinliklere yön vermek amacıyla oluşturulmakta ve çalışanların amaç ve yönlerini tayin etmelerini kolaylaştırmaktadır. Şubat 2004

34 Stratejik Plan: Ne Zaman? Nerede? Ne kadar Süreli?
Koşullarına bağlı olarak istenen herhangi bir zamanda yapılabilir. Eğer kuruluş uzun zamandır istikrarlı bir ilerleyiş gösteriyorsa yılda bir kez ve belli bir konuda stratejik planlama ile çalışmalarını etkin kılabilirler. Ancak genç STK’lar yapılanma aşamasında (görev dağılımı, etkinlik belirleme vb) – “henüz işin başındayken” iş planının tümü, pazarlama ve finans ve işletim planı ile gözönünde bulundurularak yapılmalıdır Şubat 2004

35 Stratejik Plan: Ne Zaman? Nerede? Ne kadar Süreli?
Yeni önemli bir işe girişmeden önce (gönüllülerle ilgilenecek bir birim oluşturulacak, kampanya ve lobi çalışması kurgulacak, vb.) Proje hazırlanması ve etkinlikler öncesinde ve etkinlik sırasında Yıllık plan hazırlarken Herhangi bir sorun veya önemli değişiklikle karşılaşıldığında Üye tabanını genişletme ve geliştirmeye kalkışılırken Medya ile ilişkilerin güçlendirilmesinde Şubat 2004

36 Stratejik Plan – Uzun Dönemli Plan
Uzun dönem planı, plan yapma için anlamı olan en uzun zaman aralığıdır. Stratejik planlama ile uzun dönemli planlama arasında en önemli fark “önemlilik derecesidir”. Şubat 2004

37 Stratejik Plan – Uzun Dönemli Plan
* Stratejik planlama da kritik nokta “karar vermek” önemlidir. * Herşeyi yapmak mümkün ve akıllıca olmayacağı için, bazı kararların ve eylemlerin diğerlerinden daha önemli (işe yarar) olduğunu farketmek * En temel veya önemli eylemlere karar verilebilmesidir (seçim yapmak) Şubat 2004

38 Stratejik Plan – Uzun Dönemli Plan
Sivil toplum örgütlerinde karar verme üyelerin seçtiği yönetim kurulu, üyeler, gönüllüler ve profesyonel ekibinde katılacağı stratejik planlama toplantılarında tartışılıp değerlendirilerek ortaklaşa hazırlandığında daha sonra ortaya çıkabilcek sorunları ve yanlış anlaşılmaları önleyecektir. Şubat 2004

39 Stratejik Planlama planlanan eylemin değişik aşamalarını gözönünde bulundurmak gerekir. Bunlar güçlülük , zayıflık , olanaklar , ve tehditler. “SWOT”, SMART Şubat 2004

40 Stratejik Planlama Kısa dönemli planlama etkindir (değişen çevre koşulları ve iç sebepler uzun dönemli planlamaya olumsuz etkileri) Bir yıl ve daha uzun dönemli planlanlamalarda, yılda en az bir kez gözden geçirme (karar vericiler - üç ayda bir gözden geçirme ve güncelleştirme, bir sonraki stratejik planı kurgulamaya yönelik değerlendirme; çalışmayı yürüten ekip – sık ve kısa değerlendirme toplantıları) Şubat 2004

41 Stratejik Planlama – Uzun/Orta/Kısa Dönemli Planlama
Aynı örgütün aynı dönem için birbiriyle ilişkili, süre olarak örtüşen veya çakışan, farklı düzeyde ve nitelikteki planları olabilir... Şubat 2004

42 Başarılı Stratejik Planlama
Eyleme dönüktür Değerler üzerine kurulu bir vizyonu takip eder Yönetim kurulu ve çalışanların katıldığı kapsamlı ve paylaşımcı bir süreçtir Topluma karşı hesap verebilirliği vardır. Örgütün doğasına uygun çalışma yöntemine yönelir Bilgiye önem verir Statükoyu açıkça sorgulama gücünü artırır Etkin yönetimin anahtarıdır Şubat 2004

43 stratejik planlama İstediğiniz geleceği yaratmak Mali bağımsızlık
Yeniden ilham almak Duruma hakim olmak Verimli başarı için plan yapın... Süregelen şeyin aynısını ve devamını Başkalarınca çizilen gelecek perspektifini Hırs ve ilham içermeyen Şöhreti planlamayın... *Not: Bu belge “İnsanca Yaşam Projesi” Sivil Toplum Kapasite Geliştirme Eğitimleri kapsamında hazırlanmıştır. Şubat 2004