Www.dahaiyiyargi.org Daha İyi Yargı için Uyuşmazlıklarda Dürüstlük İlkesi Tam ve Doğru İfşa - İbraz Av. Mehmet Gün.

... konulu sunumlar: "Www.dahaiyiyargi.org Daha İyi Yargı için Uyuşmazlıklarda Dürüstlük İlkesi Tam ve Doğru İfşa - İbraz Av. Mehmet Gün."— Sunum transkripti:

1 Daha İyi Yargı için Uyuşmazlıklarda Dürüstlük İlkesi Tam ve Doğru İfşa - İbraz Av. Mehmet Gün

2 25.000 US$ GSMH için : Yargı Reformu

3 Türkiye’de Yargı Reformu’nun
en önemli konusu: Uyuşmazlık Çözümünde Dürüstlük (Bütünlük) İlkesinin Hayata Geçirilmesi : Tam ve Doğru İfşa ve İbraz

4 Uyuşmazlık Çözümünde Dürüstlük – Tam ve Doğru İfşa ve İbraz’ın önemi : Blöf mü Adalet mi?
Born, Rutledge, Int’l Civil Litigation in the US Courts, 5 th Edition, s : “ [m]odern instruments of discovery … make a trial less a game of blind man’s bluff and more a fair contest with the basic issues and the facts disclosed to the fullest practicable extent’ …” Türkçe meali : “……….. modern ibraz ve ifşa yöntemleri, … vakıaların ve delillerin mümkün olduğu kadar en tam şekilde çıkartılması ile yargılamayı kör adamın blöfü olmaktan çıkarıp daha adil bir yarışma haline getirir….”.

5 Adalet için Dürüstlüğün Önemi : Türk Hukukçular
Pekcanıtez, Atalay, Özekes, HMK, 2012: “Taraflarca getirilme ilkesine göre, mahkeme sadece taraflarca getirilen vakıalara göre karar verecektir. Taraflardan birisi gerçek olmayan bir vakıayı ileri sürmüşse, bu durumda hüküm gerçek duruma aykırı olabilir. (s.345/son) Bir hak için mücadele her şeyin geçerli olması anlamına gelmez. (s.344/4)” Taraflar yargılamada kendi menfaatlerine uygun olarak neleri ileri sürüp sürmeyecekleri konusunda serbesttir. Ancak ileri sürdükleri hususların doğru olması, beyan ve açıklamalarının gerçeğe aykırı olmaması gerekir. Ancak gerek kendilerine, gerek karşı tarafa ilişkin hususlarda yaptıkları açıklamalarda mahkemeyi yanıltmamaları gerekir.(s. 344/1)

6 Uyuşmazlıkların Çözümünde Gerçeklerin Tam ve Doğru İfşa’sı Sağlanmaz ise:
Dürüstlük İlkesi Gerçekleştirilemez. Gerçek ortaya çıkarılamaz. Doğrular açıklanmaz gizlenir, çoğunlukla çarpıtılır. Gerçeğe aykırı açıklama yapılabilir, Mahkemeye yalan söylenebilir! Taraflar işlerine geleni cımbızlayarak açıklarlar. Uyuşmazlıklar etkin ve adil olarak çözülemez. Yargı’nın etkinliği sağlanamaz! Yargı ve Yargı’ya başvurma hakkı suiistimal edilir.

7 Uyuşmazlıkta Dürüstlüğü Sağlamamanın Topluma ve Yargı’ya Maliyeti :
Sadece iyi niyet dürüstlüğü sağlamaz. “Felakete giden yol iyi niyet taşları ile örülüdür!” Taraf açıklamalarında dürüstlüğü sağlayacak mekanizma, aykırılığı caydıracak ciddi yaptırımlar olmaz ise : İspat edemeyen davayı kaybeder! Ama diğerine eza eder! İspat edilinceye kadar hakim kimseye inanmaz! Hakim inanmazsa kimse kimseye inanmaz, itimat etmez. İtimat edilmeyen ülkede her uyuşmazlık mahkemeye gider. İnsanlar kavgacı olur uyuşmaz ve uzlaşmaz. Yargı Türkiye’deki gibi felç olur! İşini yapamaz…

8 Uyuşmazlık Çözümü Aşamaları : İfşa ve İspat Yargılamanın 3’te 2’si!
1. İfşa : Uyuşmazlık konusu olayların açıklanması [Tarafların mahkemeye beyanları] 2. İspat : Uyuşmazlık konusu olayların ispat edilmesi [Delillerin ortaya çıkarılması] 3. Yargılama : Olayların, delillerin ve çözümün tartışılması 4. Karar : Uyuşmazlığın mahkemece çözülmesi 5. Temyiz : Çözümün üst mahkemece denetlenmesi 6. İcra : Kararın icra edilmesi - kabul ettirilmesi

9 1. İfşa : Uyuşmazlık konusu olayların açıklanması [Tarafların mahkemeye beyanları] İFŞADA DÜRÜSTLÜK…

10 Uyuşmazlık Çözümünde Temel İlke : Taraflar İfşa eder, hakim (sadece) dinler!
Taraflarca getirilme ilkesi MADDE 25- (1) Kanunda öngörülen istisnalar dışında, hâkim, iki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate alamaz ve onları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamaz. (2) Kanunla belirtilen durumlar dışında, hâkim, kendiliğinden delil toplayamaz. Hâkimin davayı aydınlatma ödevi MADDE 31- (1) Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir.

11 Taraf Açıklamalarında Dürüstlük Nereye Kadar?
Dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü MADDE 29- (1) Taraflar, dürüstlük kuralına uygun davranmak zorundadırlar. (2) Taraflar, davanın dayanağı olan vakıalara ilişkin açıklamalarını gerçeğe uygun bir biçimde yapmakla yükümlüdürler. Pekcanıtez, Atalay, Özekes, HMK, 2012 (s.344): “Taraflar doğal olarak sadece kendi lehine olan vakıa ve delilleri mahkemeye sunacak, aleyhine olanlar hakkında susacaklardır.” “Doğruyu söyleme ödevi tarafın kendisi aleyhine olan vakıaları da mahkemeye getirmesini kapsamaz.”

12 Dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü : Gerçekten var mı?
SÖZDE : Dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü MADDE 29- (1) Taraflar, dürüstlük kuralına uygun davranmak zorundadırlar. (2) Taraflar, davanın dayanağı olan vakıalara ilişkin açıklamalarını gerçeğe uygun bir biçimde yapmakla yükümlüdürler. İŞİN ASLI : Sadece açıklananların doğruluğu isteniyor. Açıklamaların doğruluğunu sağlayan mekanizma yok! Sadece iyi niyet! –Gerçeğe aykırı beyanın yaptırımı yok! Gizlenen, çarpıtılan ya da cımbızlanan gerçekler? Hakime yalan söylemek savunma hakkı… Polise yalan beyanda bulunmak ise suç!

13 Polise yalan beyan suç! Hakime yalan beyan : savunma hakkı!
TCK m. 206(1) resmi belge düzenleyen kamu görevlisine yalan/gerçeğe aykırı beyan suç, ancak, resmi bir belge olan ilam düzenleyecek olan hakim’e (memur), gerçeğe aykırı beyanda bulunmak savunma hakkının kullanılması… Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan MADDE (1) Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Keşfe katlanma zorunluluğu MADDE 291- (1) Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar. (2) Keşif yapılmasına taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse ispat yükü kendisine düşen taraf ise bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. Şu kadar ki, hâkim duruma ve karşı koyma sebebine göre bu hükmü uygulamayabilir. (3) Keşif, üçüncü kişi için uygun olan zamanda yapılır. Keşif zamanı ve yeri üçüncü kişiye bildirilir. Gecikmesinde zarar umulan hâllerde bildirim yapılmaksızın keşif icra edilir. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi karşı koymanın sebep olduğu giderlere ve beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. Ancak, üçüncü kişi tanıklıktan çekinme sebeplerine dayanarak keşfe katlanma yükümlülüğünden kaçınabilir. Soybağı tespiti için inceleme MADDE 292- (1) Uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şartıyla, herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir. (2) Üçüncü kişi tanıklıktan çekinme hakkı bulunduğunu ileri sürerek bu yükümlülükten kaçınamaz.

14 2. İspat : Uyuşmazlık konusu olayların ispat edilmesi [Delillerin ortaya çıkarılması] DELİLLERİN İBRAZINDA DÜRÜSTLÜK…

15 Türk Hukukunda İspat Yükü – İspat İlkesi :
TÜRK MEDENİ KANUNU - No – 22 Kasım 2001 D. İspat kuralları I. İspat yükü MADDE 6.- Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU – No Ocak 2011 İspat Yükü MADDE (1) İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir. Tarafların belgeleri ibrazı zorunluluğu MADDE 219- (1) Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadırlar. Elektronik belgeler ise belgenin çıktısı alınarak ve talep edildiğinde incelemeye elverişli şekilde elektronik ortama kaydedilerek mahkemeye ibraz edilir. (2) Ticari defterler gibi devamlı kullanılan belgelerin sadece ilgili kısımlarının onaylı örnekleri mahkemeye ibraz edilebilir. Tarafın belgeyi ibraz etmemesi MADDE 220- (1) İbrazı istenen belgenin, ileri sürülen hususun ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği ve karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar ettiği veya ileri sürülen talep üzerine sükut ettiği yahut belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşıldığı veya başka bir belgede ikrar olunduğu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. (2) Mahkemece, ibrazı istenen belgenin elinde bulunduğunu inkâr eden tarafa, böyle bir belgenin elinde bulunmadığına, özenle aradığı hâlde bulamadığına ve nerede olduğunu da bilmediğine ilişkin yemin teklif edilir. (3) Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da belgenin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir.

16 İspat Yükü Nasıl Yerine Getirilir?
Tarafların belgeleri ibrazı zorunluluğu MADDE 219- (1) Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadırlar. Tarafın belgeyi ibraz etmemesi: MADDE 220 -(1) İbrazı istenen belgenin, ileri sürülen hususun ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği ve karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar ettiği veya ileri sürülen talep üzerine sükut ettiği yahut belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşıldığı veya başka bir belgede ikrar olunduğu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. (2) Mahkemece, ibrazı istenen belgenin elinde bulunduğunu inkâr eden tarafa, böyle bir belgenin elinde bulunmadığına, özenle aradığı hâlde bulamadığına ve nerede olduğunu da bilmediğine ilişkin yemin teklif edilir. (3) Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da belgenin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir. Tarafların belgeleri ibrazı zorunluluğu MADDE 219- (1) Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadırlar. Elektronik belgeler ise belgenin çıktısı alınarak ve talep edildiğinde incelemeye elverişli şekilde elektronik ortama kaydedilerek mahkemeye ibraz edilir. (2) Ticari defterler gibi devamlı kullanılan belgelerin sadece ilgili kısımlarının onaylı örnekleri mahkemeye ibraz edilebilir. Tarafın belgeyi ibraz etmemesi MADDE 220- (1) İbrazı istenen belgenin, ileri sürülen hususun ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği ve karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar ettiği veya ileri sürülen talep üzerine sükut ettiği yahut belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşıldığı veya başka bir belgede ikrar olunduğu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. (2) Mahkemece, ibrazı istenen belgenin elinde bulunduğunu inkâr eden tarafa, böyle bir belgenin elinde bulunmadığına, özenle aradığı hâlde bulamadığına ve nerede olduğunu da bilmediğine ilişkin yemin teklif edilir. (3) Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da belgenin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir.

17 Taraflar gerçekten ibraz etmek zorundadırlar” mı
Tarafların belgeleri ibrazı zorunluluğu MADDE 219- (1) Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadırlar. Tarafın belgeyi ibraz etmemesi: MADDE 220 -(1) İbrazı istenen belgenin, ileri sürülen hususun ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği ve karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar ettiği veya ileri sürülen talep üzerine sükut ettiği yahut belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşıldığı veya başka bir belgede ikrar olunduğu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. (2) Mahkemece, ibrazı istenen belgenin elinde bulunduğunu inkâr eden tarafa, böyle bir belgenin elinde bulunmadığına, özenle aradığı hâlde bulamadığına ve nerede olduğunu da bilmediğine ilişkin yemin teklif edilir. (3) Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da belgenin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir. Tarafların belgeleri ibrazı zorunluluğu MADDE 219- (1) Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadırlar. Elektronik belgeler ise belgenin çıktısı alınarak ve talep edildiğinde incelemeye elverişli şekilde elektronik ortama kaydedilerek mahkemeye ibraz edilir. (2) Ticari defterler gibi devamlı kullanılan belgelerin sadece ilgili kısımlarının onaylı örnekleri mahkemeye ibraz edilebilir. Tarafın belgeyi ibraz etmemesi MADDE 220- (1) İbrazı istenen belgenin, ileri sürülen hususun ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği ve karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar ettiği veya ileri sürülen talep üzerine sükut ettiği yahut belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşıldığı veya başka bir belgede ikrar olunduğu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. (2) Mahkemece, ibrazı istenen belgenin elinde bulunduğunu inkâr eden tarafa, böyle bir belgenin elinde bulunmadığına, özenle aradığı hâlde bulamadığına ve nerede olduğunu da bilmediğine ilişkin yemin teklif edilir. (3) Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da belgenin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir.

18 Gerçek: Taraflar Delil İbrazına Zorlanamaz!
HMK m. 219 ve 220 hükümleri Ölü / Uygulanamaz! Tarafın belgeyi ibraz etmemesi: MADDE 220 -(1) İbrazı istenen belge ispatı için zorunlu olacak, İbrazı isteğinin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirilecek, karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar edecek, veya ileri sürülen talep üzerine sükut edecek, belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşılacak, Bu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. MADDE 220 -(2) (6) belgenin elinde bulunduğunu inkâr ederse yemin teklif edilecek. MADDE 220 -(3) taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve mazeret göstermez ise, inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir. Tarafların belgeleri ibrazı zorunluluğu MADDE 219- (1) Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadırlar. Elektronik belgeler ise belgenin çıktısı alınarak ve talep edildiğinde incelemeye elverişli şekilde elektronik ortama kaydedilerek mahkemeye ibraz edilir. (2) Ticari defterler gibi devamlı kullanılan belgelerin sadece ilgili kısımlarının onaylı örnekleri mahkemeye ibraz edilebilir. Tarafın belgeyi ibraz etmemesi MADDE 220- (1) İbrazı istenen belgenin, ileri sürülen hususun ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği ve karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar ettiği veya ileri sürülen talep üzerine sükut ettiği yahut belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşıldığı veya başka bir belgede ikrar olunduğu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. (2) Mahkemece, ibrazı istenen belgenin elinde bulunduğunu inkâr eden tarafa, böyle bir belgenin elinde bulunmadığına, özenle aradığı hâlde bulamadığına ve nerede olduğunu da bilmediğine ilişkin yemin teklif edilir. (3) Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da belgenin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir.

19 SONUÇ : Taraflar işlerine gelen delili ibraz eder!
Delilleri tam olarak ortaya çıkaran mekanizma yok! “Kimse kendi aleyhine delil göstermeye zorlanamaz” Delili kontrol eden davayı ve hakimi kontrol eder! Taraflar iddiasını – ifşa ettiği vakıayı ispata yeterli delil ibraz eder gerisini saklar! Örnek: BDDK öncesi banka uygulamaları… Tarafların belgeleri ibrazı zorunluluğu MADDE 219- (1) Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadırlar. Elektronik belgeler ise belgenin çıktısı alınarak ve talep edildiğinde incelemeye elverişli şekilde elektronik ortama kaydedilerek mahkemeye ibraz edilir. (2) Ticari defterler gibi devamlı kullanılan belgelerin sadece ilgili kısımlarının onaylı örnekleri mahkemeye ibraz edilebilir. Tarafın belgeyi ibraz etmemesi MADDE 220- (1) İbrazı istenen belgenin, ileri sürülen hususun ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği ve karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar ettiği veya ileri sürülen talep üzerine sükut ettiği yahut belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşıldığı veya başka bir belgede ikrar olunduğu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. (2) Mahkemece, ibrazı istenen belgenin elinde bulunduğunu inkâr eden tarafa, böyle bir belgenin elinde bulunmadığına, özenle aradığı hâlde bulamadığına ve nerede olduğunu da bilmediğine ilişkin yemin teklif edilir. (3) Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da belgenin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir.

20 Hakimin Rolü : Ne Kadar? Nereye kadar?
Taraflar yalan söyler, gerçeği gizler ya da delili gizler ve ortaya çıkarmazsa : Hakim ne yapar – yapabilir?

21 Hakim Gerçeği Ortaya Çıkarabilir mi?
Hâkimin davayı aydınlatma ödevi MADDE 31- (1) Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Pekcanıtez, Atalay, Özekes, HMK, 2012 (s ): [B]u düzenleme ile doğru hüküm verilebilmesi ve maddi gerçeğin bulunabilmesi amaçlanmıştır. [H]akim, iddia ve savunmanın doğru ve tam olarak anlaşılmasını sağlayacak ve bu şekilde doğru olmayan bir kararın verilmesini önleyecektir. (s. 310, 311) [T]arafın hiç ileri sürmediği bir vakıanın, davayı aydınlatma ödevi çerçevesinde tarafça ileri sürülmesi veya getirilmesi istenemez. Davayı aydınlatma ödevi, [..], hakimin tarafların söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate alamayacağı ve onları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamayacağı belirtilerek sınırlandırılmıştır. Tarafın iddiaları veya savunması içinde hiç yer almayan bir vakıanın hakim tarafından yargılamaya sokulması, bu ödevin sınırları dışında kalır. (2) ve (3)

22 Türk Hukuk Yargılamasının Çirkin Gerçeği :
Dürüstlük ve Doğruluk SÖZDE! Açıklamalarda dürüst ve doğru olmak zorunlu değil! Tüm delilleri ortaya çıkaran bir mekanizma yok! Kimse kendi aleyhine delil göstermeye zorlanamaz! Her uyuşmazlık mahkemeye götürülebilir, Ancak taraflar uyuşmazlık konusunu işine geldiği gibi ifşa eder, İfşa ettiği ve işine geldiği kadar delil ibraz eder.

23 Türk Yargı Reformu’nun Altın Sorusu :
Yanlış ne, nerede? Türkiye’ye neye mal oluyor? Ne değişmeli? Örnek mi? İlke mi?

24 Türkiye – AB Ülkeleri Nüfus, GSMH (Üretkenlik) ve Yargı Bütçeler Karşılaştırması :
Türkiye, Almanya’dan sonra en yüksek nüfusa sahip. 5-6 yıl sonra Almanya’yı geçmemiz şaşırtıcı olmaz. GSMH’de ise en küçük! Türkiye GSMH ve Genel Bütçe’sinden Ortalamaya uygun miktarı Yargı’ya ayırıyor.

25 Türkiye için Tespitler :
Nüfusu Almanya’dan sonra en yüksek 2. Polonya’dan sonra GSMH’i en düşük 2. ülke. Kişi başı GSMH en düşük, Almanya en yüksek. Türkiye’de genel bütçede Yargı’nın payı ortalamaya yakın, Fransa’dan yüksek, UK’in 3 katı ve Almanya’nın 2/3’ü! Türkiye’de Yargı bütçesinin GSMH’e oranı ortalamaya yakın, UK’de en az, Almanya’da en yüksek! UK’in GSMH’den Yargı’ya ayırdığı pay : Almanya’nın ¼ ‘ü, Türkiye’nin 1/3’ü kadar!

26 Hakim, Avukat Sayı ve GSMH Karşılaştırması :
kiyişe Hakim sayısı ve Hakim/Avukat oranı ortalamaya uygun, kişiye avukat sayısı düşük.

27 Hakim ve Avukat Kaynakları Tespitleri :
kişiye düşen Hakim sayısı : Türkiye’de 10,5 . Fransa, İtalya ve İspanya gibi ortalamaya uygun. UK’da sadece 3,6! Almanya’da 24,5! Olağanüstü : UK’in 8 katı, Türkiye’nin 2,5 katı. Türkiye’de hakim + avukat toplamı göreceli olarak Almanya ve UK’dan az. Hakim/avukat dağılımı Türkiye, Almanya ve Fransa’da benzer. Hakim başına avukat sayısı Almanya, Türkiye, Fransa ve Hollanda’da benzer, aralarında en yükseği Türkiye1 hakime 9,1 avukat. UK olağanüstü yüksek 1 hakime 83 avukat; UK , Almanya (7,9) ve Fransa’nın (7,5) 10 katından fazla. kişiye düşen Avukat sayısı : Türkiye’de 97. Fransa’dan sonra en az! Almanya’da 190 ! ; UK’da 224! Olağanüstü! Türkiye’nin 2,5 katı. .

28 Yıllık Mal ve Hizmet Üretimi (GSMH) – Hukuk ve Ceza Uyuşmazlığı Üretimi :
Türkiye uyuşmazlık üretiminde açık ara önde! Mal ve hizmet üretiminde açık ara geride!

29 Hakimle Daha Ne Kadar Çok Çalışabilir. Çalışmalı mı
Hakimle Daha Ne Kadar Çok Çalışabilir? Çalışmalı mı? Hakim Başına Yıllık Karar Sayısı: Türk yargıçlar Alman, İngiliz, Fransız yargıçlardan daha fazla karar vermeye zorlanıyor. Hollandalı yargıç ile arasında pek bir fark yok denilebilir. İtalya’da ilginç bir durum var, ancak Polonya’yı ihmal etmek gerekiyor. Tür yargıç Alman yargıçın 3 katı fazla, İngiliz Yargıcın 15 katı fazla karar vermek durumunda. İlginç olan ise en az İngiliz yargıçların karar vermek zorunda olması ve İngiliz Yargıç’ın Alman Yargıç’ın neredeyse 4’te 1’i oranında karar vermek zorunda olması. Yılda 220 çalışma gününde 450 karar!... Almanya hakim/karar sayısını 24,5 hakimle azaltmış, 113! UK 3,5 hakimle Almanya’nın ¼’üne indirmiş, 33! BU İŞİN SIRRI NE, NEREDE?

30 Hukuk Uyuşmazlıklarının Ne Kadarını Mahkeme Çözüyor?
Dikkat edelim Türkiye mahkemeye intikal eden uyuşmazlıkların neredeyse tamamını mahkemede çözüyor. Hollanda, Fransa ve İtalya’da bize benziyor. Polonya’da da 8 Milyon 419 bin uyuşmazlıkın 8 Milyon 374 bini mahkemede çözülüyor. İspanya ise mahkeme dışı çözümü biraz ilerletmiş. Ertesi yıla devreden rakamları da dikkate alırsak mahkeme dışında çözüm yok gibi. Oysa Almanya mahkemedeki uyuşmazlıkların 3’te ikisini mahkemede çözüyor. Ama dikkat edin İngiltere çok büyük bir fark yaratmış: uyuşmazlıktan sadece ’i mahkemede çözülüyor…. Bundan çıkarılacak çok dersler olmalı… UK’da Mahkemeler davadan sadece ’i hakkında karar vermek durumunda! Diğerleri?

31 Hakim Başına Yeni Dava ve Uzlaşma Sayısı :
Bu tablo İngiltere’nin mahkemeye giden uyuşmazlıkların neredeyse tamamını uzlaşma ile sonuçlandırmayı başardığını, buna karşın Almanya’nın yarısını, Fransa, İtalya ve Hollanda’nın 3’te 2’ini yargıç kararına gerek olmadan çözebildiğini gösteriyor. Türkiye, Fransa, İtalya, İspanya, Polonya ve Hollanda’nın İngiltere’ye ve Almanya’ya göre çok geride kaldığını ve tarafları uzlaştırmada başarılı olamadığını kabul etmek lazım. Almanya’nın İngiltere’ye göre 4 katı fazla yargıç istihdam ederek ½ oranına yaklaştığını dikkate alırsak bu konuda İngiltere’den ders alınması gerektiğini kabul etmek lazım. Hakim başına en fazla dava açılan İngiltere Nasıl bu kadar çok uzlaşma sağlıyor?

32 UK Yargısının Olağanüstü Başarısı :
UK 1,5 Milyar Euro bütçe ile kişiye 3,5 hakim çalıştırıyor. Almanya UK’in 6 katı bütçe, 8 katı hakim (24,5) çalıştırıyor! UK’da mahkemeler davaların sadece % 3’ünü çözmek zorunda. Almanya’da ise % 62’ini çözmek zorunda. Türkiye, Fransa ve İtalya’da % 98’ini çözmek zorunda. UK’da mahkemeler uyuşmazlıkların % 97’inde tarafları uzlaştırıyor! Almanya, ancak % 38’inde tarafları uzlaştırabilmiş! Türkiye, Fransa ve İtalya tarafları uzlaştıramıyor. UK Yargısı kesinlikle taraf uzlaşma iklimine sahip! Almanya uzlaşma oranını artırmaya çalışıyor. Türkiye uzlaştırmayı bilmiyor! Türkiye, Almanya’dan sonra en yüksek nüfusa sahip. 5-6 yıl sonra Almanya’yı geçmemiz şaşırtıcı olmaz. Ancak bununla ne kadar övünebiliriz?

33 FARK Nerede, Neden? Uyuşmazlıklarda:
Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü SÖZDE, aslında ÖZDE YOK! Uyuşmazlık konusunun tam ve doğru açıklanmasını - ifşa’sını sağlayacak mekanizma YOK! Uyuşmazlıkta delillerin mahkemeye ibrazı zorunlu değil! Yargıyı yanıltma ve adaletin gerçekleştirilmesini zorlaştırma SUÇ DEĞİL savunma hakkı!

34 Tam ve Doğru İfşa’nın Yargı Performansına Etkisinin Karşılaştırmalı Analizi Sonuçları - TELFA – 2013: Yargı kararlarının yüksek kalitede olmasını sağlar ve yüksek seviyede tatmin edici hale getirir. Böylelikle Yargı’nın etkinliğini artırır. Yargılama giderlerinin etkin olarak giderilmesi ile birleştiğinde sulh ve uzlaşmayı teşvik eder ve uyuşmazlıklarda tarafların sulh olarak uzlaşmasını önemli derecede artırır. Tam ve Doğru İfşa yargı sistemleri, diğerlerine göre uyuşmazlıkların çok daha erken aşamalarda ve daha etkin olarak çözülmesini sağlar. Uyuşmazlığın giderildiği nokta ve zaman itibariyle tam ve doğru ifşa ülkelerinde uyuşmazlığı çözmenin maliyeti diğerlerinden çok fark göstermez. Kapsamlı bir ticari uyuşmazlığın (dava) çözümü İngiltere’de yaklaşık 9 ay iken Türkiye’de bu süre 4 yılı bulur. Tam ve doğru ifşa ülkelerinde uyuşmazlık uzlaşma ile tamamen sona ererken, diğerlerinde mahkeme uyuşmazlık çözüm kararı yeni uyuşmazlıklar üretir.

35 Yargılama Memnuniyet Anketi TELFA (AB üyeleri arasında):
Aynı hukuk sistemindeki İsviçre ve Hollanda’da oluyorsa Türkiye’de neden olmasın!

36 yazılarınız ve önerilerinizle katkılarınız
Uyuşmazlık Çözümünde Tam ve Doğru İfşa hakkında daha fazla bilgi, yazılarınız ve önerilerinizle katkılarınız için:

37 Teşekkürler Mehmet Gün

38 Discovery Hypocricy – Delillerin Ortaya Çıkartılmasında İki Yüzlülük :
Soybağı tespiti için inceleme MADDE 292- (1) …. herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. ……. uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir. Keşfe katlanma zorunluluğu MADDE 291- (1) Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar. (2) ……. taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse …. bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. [1] (3) ….. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi …. giderlere ve disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. [1] yargılamada üçüncü kişideki delil 0 dolayısıyla gerçek zorla da olsa mutlaka ortaya çıkartılıyor; ancak, taraflardaki delil ise çıkartılmıyor varsayımsal hareket ediliyor. Varsayımlar ise zaten işlemiyor HMK 219 ve 220’de olduğu gibi. Delillerin çoğu ve çıkartılmayan deliller zaten tarafın elinde oluyor, çıkartılamadığı için de gerçek ortaya çıkartılamıyor. Taraflar ellerindeki delilleri çıkartmaya zorlanamıyor ve varsayımlarla gerçeği bulmaya çalışılıyor, buna karşın, kişiler vücutlarından kan veya doku alınmaya zorlanabiliyorlar. Demek ki kişileri bir şeyi ortaya çıkartmaya zorlamak mümkün ve hukuka uygun!... Farklı ve çelişkili standartlar bir çok yerde var: TCK m. 206(1) resmi belge düzenleyen kamu görevlisine yalan/gerçeğe aykırı beyan suç, ancak, resmi bir belge olan ilam düzenleyecek olan hakim’e (memur), gerçeğe aykırı beyanda bulunmak savunma hakkının kullanılması… Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan MADDE (1) Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Keşfe katlanma zorunluluğu MADDE 291- (1) Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar. (2) Keşif yapılmasına taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse ispat yükü kendisine düşen taraf ise bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. Şu kadar ki, hâkim duruma ve karşı koyma sebebine göre bu hükmü uygulamayabilir. (3) Keşif, üçüncü kişi için uygun olan zamanda yapılır. Keşif zamanı ve yeri üçüncü kişiye bildirilir. Gecikmesinde zarar umulan hâllerde bildirim yapılmaksızın keşif icra edilir. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi karşı koymanın sebep olduğu giderlere ve beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. Ancak, üçüncü kişi tanıklıktan çekinme sebeplerine dayanarak keşfe katlanma yükümlülüğünden kaçınabilir. Soybağı tespiti için inceleme MADDE 292- (1) Uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şartıyla, herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir. (2) Üçüncü kişi tanıklıktan çekinme hakkı bulunduğunu ileri sürerek bu yükümlülükten kaçınamaz.

39 Discovery Hypocricy – Delillerin Ortaya Çıkartılmasında İki Yüzlülük (2):
Keşfe katlanma zorunluluğu MADDE 291- (1) Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar. (2) ……. taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse …. bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. [1] (3) ….. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi …. giderlere ve disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. [1] yargılamada üçüncü kişideki delil 0 dolayısıyla gerçek zorla da olsa mutlaka ortaya çıkartılıyor; ancak, taraflardaki delil ise çıkartılmıyor varsayımsal hareket ediliyor. Varsayımlar ise zaten işlemiyor HMK 219 ve 220’de olduğu gibi. Delillerin çoğu ve çıkartılmayan deliller zaten tarafın elinde oluyor, çıkartılamadığı için de gerçek ortaya çıkartılamıyor. Taraflar ellerindeki delilleri çıkartmaya zorlanamıyor ve varsayımlarla gerçeği bulmaya çalışılıyor, buna karşın, kişiler vücutlarından kan veya doku alınmaya zorlanabiliyorlar. Demek ki kişileri bir şeyi ortaya çıkartmaya zorlamak mümkün ve hukuka uygun!... Farklı ve çelişkili standartlar bir çok yerde var: TCK m. 206(1) resmi belge düzenleyen kamu görevlisine yalan/gerçeğe aykırı beyan suç, ancak, resmi bir belge olan ilam düzenleyecek olan hakim’e (memur), gerçeğe aykırı beyanda bulunmak savunma hakkının kullanılması… Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan MADDE (1) Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Keşfe katlanma zorunluluğu MADDE 291- (1) Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar. (2) Keşif yapılmasına taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse ispat yükü kendisine düşen taraf ise bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. Şu kadar ki, hâkim duruma ve karşı koyma sebebine göre bu hükmü uygulamayabilir. (3) Keşif, üçüncü kişi için uygun olan zamanda yapılır. Keşif zamanı ve yeri üçüncü kişiye bildirilir. Gecikmesinde zarar umulan hâllerde bildirim yapılmaksızın keşif icra edilir. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi karşı koymanın sebep olduğu giderlere ve beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. Ancak, üçüncü kişi tanıklıktan çekinme sebeplerine dayanarak keşfe katlanma yükümlülüğünden kaçınabilir. Soybağı tespiti için inceleme MADDE 292- (1) Uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şartıyla, herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir. (2) Üçüncü kişi tanıklıktan çekinme hakkı bulunduğunu ileri sürerek bu yükümlülükten kaçınamaz.

40 Discovery Hypocricy – Delillerin Ortaya Çıkartılmasında İki Yüzlülük (3):
Yabancılar bastırınca bal gibi oluyor! TRIPS m. 39(1) The judicial authorities shall have the authority, evidence relevant to substantion of its claims lies in the control of the opponing party to order that this evidence be produced by the opposing party…. TRIPs’e uyabilmek için Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları İle ilgili yasalarda aleyhe olan Delilleri İbraz ettirme yetkisi. FSEK m. 76, 77 “ mahkeme, … diğer tarafa bir işin yapılmasını veya yapılmamasını,işin yapıldığı yerin kapatılmasını veya açılmasını emredebileceği gibi … Emre muhalefetin .. cezai neticeleri doğuracağı… Marka KHK m. 65 “Marke sahibi .. Uğramış olduğu zararın miktarının belirlenmesi için tazminat yükümlüsünden markanın kullanılması ile ilgili belgeleri vermesini talep edebilir.” Aynı şekilde Patent KHK m. 139, Tasarım KHK m. 51 [1] yargılamada üçüncü kişideki delil 0 dolayısıyla gerçek zorla da olsa mutlaka ortaya çıkartılıyor; ancak, taraflardaki delil ise çıkartılmıyor varsayımsal hareket ediliyor. Varsayımlar ise zaten işlemiyor HMK 219 ve 220’de olduğu gibi. Delillerin çoğu ve çıkartılmayan deliller zaten tarafın elinde oluyor, çıkartılamadığı için de gerçek ortaya çıkartılamıyor. Taraflar ellerindeki delilleri çıkartmaya zorlanamıyor ve varsayımlarla gerçeği bulmaya çalışılıyor, buna karşın, kişiler vücutlarından kan veya doku alınmaya zorlanabiliyorlar. Demek ki kişileri bir şeyi ortaya çıkartmaya zorlamak mümkün ve hukuka uygun!... Farklı ve çelişkili standartlar bir çok yerde var: TCK m. 206(1) resmi belge düzenleyen kamu görevlisine yalan/gerçeğe aykırı beyan suç, ancak, resmi bir belge olan ilam düzenleyecek olan hakim’e (memur), gerçeğe aykırı beyanda bulunmak savunma hakkının kullanılması… Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan MADDE (1) Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Keşfe katlanma zorunluluğu MADDE 291- (1) Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar. (2) Keşif yapılmasına taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse ispat yükü kendisine düşen taraf ise bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. Şu kadar ki, hâkim duruma ve karşı koyma sebebine göre bu hükmü uygulamayabilir. (3) Keşif, üçüncü kişi için uygun olan zamanda yapılır. Keşif zamanı ve yeri üçüncü kişiye bildirilir. Gecikmesinde zarar umulan hâllerde bildirim yapılmaksızın keşif icra edilir. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi karşı koymanın sebep olduğu giderlere ve beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. Ancak, üçüncü kişi tanıklıktan çekinme sebeplerine dayanarak keşfe katlanma yükümlülüğünden kaçınabilir. Soybağı tespiti için inceleme MADDE 292- (1) Uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şartıyla, herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir. (2) Üçüncü kişi tanıklıktan çekinme hakkı bulunduğunu ileri sürerek bu yükümlülükten kaçınamaz.

41 Discovery Hypocricy – Delillerin Ortaya Çıkartılmasında İki Yüzlülük (4):
TCK m. 206(1) Resmi belge düzenleyen kamu görevlisine yalan beyanda bulunmak suç, TCK. M. 206(1) yalan beyanlı dilekçe vermek savunma hakkı!... Pekcanıtez, Atalay, Özekes, HMK, 2012 (s.344): “Taraflar doğal olarak sadece kendi lehine olan vakıa ve delilleri mahkemeye sunacak, aleyhine olanlar hakkında susacaklardır.” “Doğruyu söyleme ödevi tarafın kendisi aleyhine olan vakıaları da mahkemeye getirmesini kapsamaz.” [1] yargılamada üçüncü kişideki delil 0 dolayısıyla gerçek zorla da olsa mutlaka ortaya çıkartılıyor; ancak, taraflardaki delil ise çıkartılmıyor varsayımsal hareket ediliyor. Varsayımlar ise zaten işlemiyor HMK 219 ve 220’de olduğu gibi. Delillerin çoğu ve çıkartılmayan deliller zaten tarafın elinde oluyor, çıkartılamadığı için de gerçek ortaya çıkartılamıyor. Taraflar ellerindeki delilleri çıkartmaya zorlanamıyor ve varsayımlarla gerçeği bulmaya çalışılıyor, buna karşın, kişiler vücutlarından kan veya doku alınmaya zorlanabiliyorlar. Demek ki kişileri bir şeyi ortaya çıkartmaya zorlamak mümkün ve hukuka uygun!... Farklı ve çelişkili standartlar bir çok yerde var: TCK m. 206(1) resmi belge düzenleyen kamu görevlisine yalan/gerçeğe aykırı beyan suç, ancak, resmi bir belge olan ilam düzenleyecek olan hakim’e (memur), gerçeğe aykırı beyanda bulunmak savunma hakkının kullanılması… Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan MADDE (1) Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Keşfe katlanma zorunluluğu MADDE 291- (1) Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar. (2) Keşif yapılmasına taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse ispat yükü kendisine düşen taraf ise bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. Şu kadar ki, hâkim duruma ve karşı koyma sebebine göre bu hükmü uygulamayabilir. (3) Keşif, üçüncü kişi için uygun olan zamanda yapılır. Keşif zamanı ve yeri üçüncü kişiye bildirilir. Gecikmesinde zarar umulan hâllerde bildirim yapılmaksızın keşif icra edilir. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi karşı koymanın sebep olduğu giderlere ve beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. Ancak, üçüncü kişi tanıklıktan çekinme sebeplerine dayanarak keşfe katlanma yükümlülüğünden kaçınabilir. Soybağı tespiti için inceleme MADDE 292- (1) Uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şartıyla, herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir. (2) Üçüncü kişi tanıklıktan çekinme hakkı bulunduğunu ileri sürerek bu yükümlülükten kaçınamaz.

42 Temel Hususlarda Karşılaştırma :
Türk Hukuk Yargılaması UK Hukuk Yargılaması Gönüllü Olaylardan işine gelenini ifşa Zorunlu Olayları tam ve doğru ifşa Sadece iddiayı kanıtlayacak kadar delil ibrazı (cımbızlama) İlgili bütün delillerin ibrazı zorunlu Kısmi Gerçek Tarafların açıkladığı kadar Tüm Gerçek Taraflarca açıklanmak zorunda Gereksiz ve zaman kaybı Duruşmada olayların canlandırılması Zorunlu ve şart : Vakıaların yeniden canlandırılması Mahkeme bilirkişileri Vakıaları değerlendirir, uyuşmazlık Ve farklılıkları giderir. Hakimler Vakıaları değerlendirir ve uyuşmazlığı giderir. Hakimlerin sorunu: Vicdanları (bütünlük/dürüstlük) ve çarpıtılmış gerçekler arasında kalmak. Hakimler tarafların ve avukatlarının beyanlarına itibar edebilir, tarafları uzlaşmaya yönlendirir.