TEMEL İLK YARDIM Vahide Özçelik Uzm. Hemşire.

... konulu sunumlar: "TEMEL İLK YARDIM Vahide Özçelik Uzm. Hemşire."— Sunum transkripti:

1 TEMEL İLK YARDIM Vahide Özçelik Uzm. Hemşire

2 Genel İlk Yardım Bilgileri
Hasta/Yaralının ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi Temel Yaşam Desteği Kanamalarda İlk Yardım Yaralanmalarda İlk Yardım Yanık, Donma ve Sıcak Çarpmalarında İlk Yardım Kırık, Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım Zehirlenmelerde İlk Yardım Hayvan Isırmalarında İlk Yardım Göz, Kulak ve Buruna Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım Boğulmalarda İlk Yardım Hasta/ Yaralı Taşıma Teknikleri

3 Genel İlkyardım Bilgileri
Bir kaza ya da hayatı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da kazazedenin durumunun kötüleşmesini önlemek için ilaç kullanılmadan olay yerindeki malzemelerden yararlanarak yapılan uygulamalara ilkyardım denir. Belirli bir eğitim almış ve insan vücuduna müdahale etme alanında yasalarla yetkilendirilmiş kişilerce yapılan, ilaçlı müdahalelere acil tedavi denir.

4 İlkyardım kavramı ile acil tedavi karıştırılmamalıdır
İlkyardım kavramı ile acil tedavi karıştırılmamalıdır. İlkyardım eğitimi almış olmak bir kişiyi sağlık personeli yapmaz.

5 İşyerlerinde Trafikte Evlerde sık rastladığımız *sakatlanma *yaralanma *hatta ölümle sonuçlanan kazalarda bireysel toplumsal zararları en aza indirmek dışında sosyal bir varlık olmanın bir gereği olarak, ilkyardım eğitimi almak ve uygulamak özel bir anlam ve önem taşımaktadır.

6

7 İlkyardımın Temel Uygulamaları;
İlkyardımın bir insanlık görevi olduğuna inanın. Hiçbir zaman kendi can güvenliğinizi tehlikeye atmayın. Çevrenizdeki sağlık kuruluşlarını tanıyın. İtfaiye 110 Beyaz Masa 153 Polis İmdat 155 Jandarma156 Doğalgaz arıza 187 Büyükşehir Belediyesi Sağlık Koruma M

8 Olayları hızla değerlendirin.
Çevrenizdekileri organize ederek, katkıda bulunmalarını sağlayın; kazayı 112’ye haber verin. Sağlık görevlilerine, bilgi aktarımını tam ve doğru yapın. Kazazedeyi yatıştırın ve güven verin. Kazazedeye müdahale edebilecek bir sağlık görevlisi varsa onun yardımcısı konumuna geçin. Acil Servisi aradığınızda; Adınızı, soyadınızı Bulunduğunuz yerin adresini Acil yardıma gereksinimi olan yaralı/ yaralıların sağlık durumunu belirtiniz.

9 İlkyardımın Temel ilkeleri (6 T Kuralı)
Tehlike: Kazazedeyi tehlikeli bölgeden uzaklaştırmak. Tanı: Solunum, dolaşım, kanama, şok ve ağır yaralanma gibi 5 önemli durumu tanımak. Tedavi (ilaçsız): Yapılan tanıya göre ilkyardım uygulamak. Telekominikasyon: Kazayı haber vermek. Alo 112 Triaj (Ayırma): Yaralılara öncelik sırasına göre ilk yardım uygulamak. Taşıma: Yaralıları uygun pozisyonda taşıma.

10 İlkyardımcının müdahale ile ilgili yapması gerekenler nelerdir?
Hasta/yaralıların durumunu değerlendirmek (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekleri belirlemek, Hasta/yaralıların korku ve endişelerini gidermek, Hasta/yaralılara müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek, Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek için kendi kişisel olanakları ile gerekli müdahalelerde bulunmak, Kırıklara yerinde müdahale etmek, r

11 İlkyardımcının müdahale ile ilgili yapması gerekenler nelerdir?
Hasta/yaralayı sıcak tutmak, Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek, Hasta/yaralıları hareket ettirmeden müdahale yapmak, Hasta/yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112), Ancak, hasta/yaralının hayati tehlikede olmadığı sürece ağır yaralı bir kişi asla yerinden kıpırdatılmamalıdır, r

12 İlkyardımcının özellikleri nasıl olmalıdır?
İnsan vücudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmalı Önce kendi can güvenliğini korumalı Sakin olmalı Kendine güvenli ve pratik olmalı Eldeki olanakları değerlendirebilmeli Olayı anında ve doğru olarak haber vermeli (112) Çevredeki kişileri organize edebilmeli ve yararlanabilmeli İyi bir iletişim becerisine sahip olmalı

13 İlkyardımın öncelikli amaçları nelerdir?
Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak Hasta / yaralının durumunun. kötüleşmesini önlemek İyileşmeyi kolaylaştırmak

14 İlkyardım uygulamalarının öncelik sırasıyla üç temel amacı vardır; 1-) Yaşamı kurtarmak ve sürdürülmesini sağlamak 2-) Durumun kötüleşmesini önlemek, 3-) Olanaklar ölçüsünde iyileşmeyi kolaylaştırmak. Yaşamı korumak ve sürdürülmesini sağlamak için ilkyardımcı; İlkyardımın ABC'sini uygular A-)Solunum yolunu açar; B-) Solunumu sağlar, C-) Dolaşımı sağlar

15 Bir insanın soluk yollarında bir tıkanma olması, kendiliğinden soluk alıp vermenin bozulması, kalbinin durup damarlarındaki kan akışının kesilmesi dakikalar içinde ölüme neden olacaktır. Bu nedenle, yaşamın devamın sağlayacak bu üç girişim ilkyardımın ilk ve en önemli maddeleridir. Bu nedenle ilkyardımın ABC ‘si olarak adlandırılır. İlkyardımın ikinci ve üçüncü amacına ulaşmak üzere ilkyardımcı; Kanamayı durdurur, Gerekli sargıları yapar, Kırık ve çıkıkları hareketsiz hale getirir, Kazazedeyi durumuna uygun pozisyona getirir.

16 İlkyardımcı Olarak Kaza Yerine Ulaştığınızda  Neler Yapmalısınız ? *
Kazazedeler arasında isen önce kendini değerlendir. Sakin ol. Kendi vücudunu kontrol et. Gerekiyorsa kendine ilkyardım uygula. Ortamı değerlendir. Devam eden riskleri ortadan kaldır. Kendini tanıt, etraftakileri sakinleştir. Sağlam kişileri yardım ve güvenlik için organize et. Kazazedeleri değerlendir. Tüm kazazedeleri hızla kontrol et Öncelikli olanları belirle

17 Öncelikli kazazede ile işbirliği sağla
Öncelikli kazazede ile işbirliği sağla. Kazazede ile tanış, güven ver, sakinleştir. ve rahatlat Yatmasını ya da oturmasını sağla, gereksiz hareket ettirme. Gereken ilkyardım müdahalelerini yap. ABC‘yi sağla Kanamayı durdur, kırık veya çıkıklı bölgeyi hareketsizleştir, sargıları yap, pozisyon ver. Koru ve Naklet Kazazedenin ısı kaybetmesini önle, kımıldatma, yedirme, içirme, yanında git, sağlıkçılara bilgi ver  

18 Vücut Sistemleri ile İlgili Yaşamsal Bulgular
Bilinç Durumu: Normal bir kişi kendisine yöneltilen tüm uyarılara cevap verir. Hasta/yaralının bilinç düzeyi yaralanmanın türü ve ağırlık derecesinin göstergesidir.

19 Solunum Sıklığı Kişinin bir dakika süresince yaptığı nefes alma verme sayısıdır. Normal solunum sıklığı dakikada dir. Hasta/yaralının solunumunu değerlendirmede: Solunum sıklığı, Solunumun ritmi, Solunum derinliği

20 Nabız Kalp atımlarının damar duvarına yaptığı basıncın vücudun belli belli bölgelerinden elle hissedilmesi.

21 Nabız Vücutta nabız alınabilen noktalar: Şah Damarı, Ön kol damarı
Bacak damarı Kol Damarı

22

23 Nabız Normal nabız değeri dinlenme halinde yetişkin bir kişide dakikada arasıdır. altı yavaş nabız, 100 üzerindeki nabız hızlı, Küçük çocuklarda Dolaşımın değerlendirilmesi çocuk ve yetişkinde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından, 3 parmakla, 5 saniye süre ile değerlendirilir.

24 Vücut Isısı Koltuk altı normal ısı değeri 36,5 C
Vücut ısısının normal değerinin üzerine çıkması ateş olarak ifade edilir. 41-42 C üstündeki ve 34,5 c altındaki ısı değerleri tehlikeye işaret eder. 31,0 altı ölümcüldür.

25 Kan Basıncı Kalbin kasılma ( Büyük Tansiyon) ve gevşeme ( Küçük Tansiyon) anında damar duvarına yaptığı basınçtır. Kalbin kanı pompalama gücünü gösterir. Normal kan basıncı değeri: Büyük tansiyon için mm/Hg, Küçük tansiyon için mm/Hg dir.

26 0LAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

27 Olay yerini değerlendirmenin amacı
Tekrar kaza olması riskini ortadan kaldırmak, Olay yerindeki hasta ve yaralıların sayısı ve türlerini belirlemek, Yapılacak müdahaleleri planlamak.

28

29 MAĞDURUN SOL BACAĞI HANGİ POZİSYONDA?

30 A-DÜZ POZİSYONDA B-BÜKÜK C-KADININ ALTINDA D-KALDIRIMDAN AŞAĞI SARKMIŞ

31 ETRAFDAKİ KİŞİLERDEN KAÇI HASTA/YARALIYA BAKIYOR?

32 A-1 B-2 C-4 D-3

33 ORTAMDA KAÇ KİŞİ VAR?

34 A-6 B-9 C-8 D-7

35 DEMEK Kİ; DİKKATİ YÜKSEK TUTMALI, HIZLI DÜŞÜNMELİ, ÇABUK GÖRMELİ,
DOĞRU KARAR VERMELİYİZ

36 ACİL MÜDAHALEYE BAŞLAMADAN ÖNCE;
TEKRAR KAZA OLMASI RİSKİNİ ORTADAN KALDIRMALISINIZ.

37 KENDİNİZİ GÜVEN ALTINA ALAMAZSANIZ
İLKYARDIM UYGULAYAMAZSINIZ.

38 ASLA KENDİNİZİ TEHLİKEYE ATMAYIN.

39

40 GÜVENLİK AYAĞINIZA TAKILABİLECEK ŞEYLERİ ORTADAN KALDIRIN,
TRAFİĞE ENGEL OLACAK ARAÇLARI ÇEKTİRİN, KESİCİ ALETLERİ ORTADAN KALDIRIN, KALABAĞI DAĞITIN (ORTAMDAN) UZAKLAŞTIRIN, ORTAMDAKİ ÇALIŞMAYI DURDURUN.

41 Hasta/ Yaralının ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi
En acil durum ne? Kaç kazazede var? Yaralanma şekli ne? Travma mı, nefes yolu tıkanması..... En ciddi yaralanan kim? Sorularına yanıt bulun. Hasta; Hava Yolu Nefes Alma Dolaşım (Nabız: Radial Arter ve Karotis) Şuur Düzeyi

42 Triyaj Seçmek, ayırmak, seçim yapmak anlamına gelen Fransızca bir kelimedir. Hasta ve yaralıların yaralanma tiplerine, o andaki durumlarına göre sınıflandırılıp, hastaneye yatırma, tedavi ve tahliye konularında öncelik derecelerinin saptanmasıdır. Triaj en ileri tıbbi görmüş kişi tarafından yönetilmesi gereken sürekli bir işlemdir.

43 HASTANIN DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILIR ?
Hastanın belirlemesini yapmak için: Cevap vermesini kontrol et Cevap yok (Şuursuz) AAS (112)’yi arayın Hava yolunu kontrol et Nefes alışı ve dolaşımı kontrol et. Gerekli ise kanamayı kontrol et. Şoka karşı koru

44 Cevap veriyor (Şuuru yerinde)
Yardım için izin al Gerekli ise kanamayı kontrol et Tepeden tırnağa kontrol Eğer uygunsa ilk yardım yap Şoka karşı koru Eğer gerekli ise AAS (112)’yi ara

45 Ne zaman ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)'yi aramalıyım?
AAS (112)'yi ara eğer hasta; Şuurunu kaybetmiş veya şuurunu kaybediyor ise Göğüste ağrı veya basınç varsa Nefes almada zorluk çekiyorsa Şiddetli biçimde kanaması varsa Karında ağrı veya basınç varsa Kanama geçiriyor veya kusuyorsa Konuşmada bozukluk, şiddetli baş ağrısı veya felç Kafasından, boynundan veya sırtından yaralanmış ise Mümkün olabilecek kemik kırılması varsa

46 zehirlenmiş ise düzensiz soluyorsa Nefes aldığında şiddetli nefes alıyorsa, hırıltı çıkarıyor ise veya yüksek seviyede gürültü çıkartıyorsa Kısa nefes, baş dönmesi sayıklama varsa göğüs arısı, veya aşırı derecede sızlama hissi varsa görünüşte kızarıklık, morarma veya solgunluk varsa AAS (112)’yi ARAYIN

47 Hasta/yaralının ikinci değerlendirilmesi
İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar. İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir.

48 Görüşerek bilgi edinme
Kendini tanıtır, Hasta / yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder, Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar, Hasta / yaralının endişelerini gidererek rahatlatır, Olayın mahiyeti, koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.

49 Baştan aşağı kontrol yapılır
Bilinç düzeyi, anlama, algılama Solunum sayısı, ritmi, derinliği Nabız sayısı, ritmi, şiddeti Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi

50 Hasta yaralının ikinci değerlendirmesi
Baş: Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir.

51 Hasta yaralının ikinci değerlendirmesi
Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı edilmemelidir.

52 Hasta yaralının ikinci değerlendirmesi
Göğüs kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak h/y nın sırtı da kontrol edilmelidir.

53 Hasta yaralının ikinci değerlendirmesi
Karın boşluğu: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve yumuşaklığı değerlendirilmelidir Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmelidir.

54 Hasta yaralının ikinci değerlendirmesi
Ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır.

55 Hasta yaralının ikinci değerlendirmesi
Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir

56

57 TEMEL YAŞAM DESTEĞİ (KALP-AKCİĞER CANLANDIRMASI)
Kalp-akciğer canlandırması kalbi ve/veya solunumu durmuş bir kişinin tekrar yaşama şansının olması için mutlak suretle gerekli bir işlemdir. Vücut oksijensiz kalmaya başladıktan 4 dk sonra beyin ölümü başlayacaktır ve beyin hücreleri tekrar iyileşmediği için hastanın yaşama şansı kalmayacaktır. Unutulmamalı ki ilkyardımcıdan asıl beklenen hastanın kalbini ve solunumunu tekrar çalıştırmak değil, acil tıbbi tedavi gelene kadar hastada oksijen sirkülasyonunu sağlayarak beyin ölümünün oluşmasını engellemesidir. Bu ilkyardımın adı CPR (Yapay Solunum ve Kalp Masajı) adını alır. Bu TEMEL YAŞAM DESTEĞİ’dir. Kalbi ve solunumu durmuş bir hastaya 4 dk içersinde müdahale edilmez ise gelecek ambulans ekibinin veya hastane acil servisinin hastaya yapacağı çok fazla bir şey kalmamaktadır. Bu gibi durumlarda ilk yardımcının önemi çok büyüktür.

58 Cevap verip vermediğini belirleyin.
TEMEL YAŞAM DESTEĞİ - YETİŞKİN YETİŞKİNLER İÇİN YAPAY SOLUNUM & CPR UYGULAMA REHBERİ 1. Saptama : Cevap verip vermediğini belirleyin. Omzuna yavaşça dokunun veya hafifçe sallayın "İyi misiniz? " diye bağırın.

59 EĞER CEVAP YOKSA.... Yardım istiyorum diye seslen!!!!!!
2. ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)’yi arayın. Acil Servisi aradığınızda; Adınızı, soyadınızı Bulunduğunuz yerin adresini Acil yardıma gereksinimi olan yaralı/ yaralıların sağlık durumunu belirtiniz. 3. A=Nefes borusunu açın Bir elinizi hastanın alnına koyun. Diğer elinizi çenenin kemiğine yerleştirin ve ağzı kapatmadan kafayı arkaya doğru eğin. Çenenin altındaki yumuşak noktaya dokunmaktan kaçının. Oraya yapılacak herhangi bir basınç, dili yukarı doğru itip nefes borusunu tıkayabilir. Eğer boyun yaralanmasından şüpheleniyorsanız, kafayı arkaya eğmeden çeneyi kaldırmayı deneyin.

60

61 İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü h/y’nın ağzına yaklaştırarak BAK-DİNLE-HİSSET yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 10 saniye süre ile değerlendirir

62 Ağız içi kontrol edilmeli ve yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır.

63 ****Eğer hasta nefes almıyorsa İki kez yavaşça nefes verin
Nefes borusunu açık tutun Burnu parmağınızla sıkarak kapatın Derin bir şekilde nefes alın Dudaklarınızı hastanın ağzına yapıştırın veya yüz koruyucu kullanın. İki kez yavaşça nefes verin, her birini 1 ½ ile 2 saniye arasında sonlandırın. 3 sn de bir nefes verin. Her nefes verdikten sonra tekrar nefes alın (%21) Nefes verirken göğsün kalkışını izleyin (%4) Nefes verdikten sonra göğsün inmesini bekleyin.

64 Havanın geri gelip gelmediğini BAK-DİNLE-HİSSET yöntemi ile kontrol etme

65 Çocuk ve yetişkinlerde şah damarından 3 parmakla 5 saniye süre ile nabız almaya çalışılır. Bu süre içinde nabız alınmıyorsa 5 sn de karşı taraftan almaya çalışılır

66 UNUTMAYIN!!!!! HANGİ SİSTEM ÇALIŞMIYOR İSE ONU DESTEKLEMELİSİNİZ. Hastada nabız var fakat nefes alamıyorsa yapay solunum uygulanır. Eğer solunum ve nabız yok ise CPR (Yapay Solunum ve Kalp Masajı) uygulamalısınız.

67 iki el üst üste yerleştirilir.
Yetişkin oranı : Her 15 kompres de 2 kez nefes Başlangıç iki nefesi verdikten sonra, Sternumun alt ucunun iki parmak üzerine, iki el üst üste yerleştirilir. NABIZ VE SOLUNUM YOK 15 GÖĞÜS KOMPRESİ YAPIN 2 NEFES VERİN

68 Nabız yoksa dış kalp masajına geçilir Önce basınç noktası bulunur

69 Alttaki kaburgalar elle tespit edilir, eller kaydırılarak göğüs kemiğinin alt ucu belirlenir.

70 14-Her iki kaburganın birleştiği noktaya (sternum ucu) iki parmak konur ve üstüne diğer el topuğu yerleştirilerek bası noktası tespit edilir. 15-Bu elin üzerine diğer el yerleştirilir. Her iki el parmakları birbirine geçirilir ve hastaya temas etmemesine dikkat edilir. Eller sabit tutulmamalıdır.

71 Dirsekler ve omuz düz ve hasta/yaralının vücuduna dik tutulacak şekilde tutulmalıdır.

72 Kompres yaparken 1 & 2 & 3 & 4 & ....15 diye yüksek sesle sayın.
DÖRT DEVRE TAMAMLAYIN: 2 nefes ve arkasından bu nefesi dolaştırmak için 15 basınç uygulanmalıdır. (Yaklaşık 1 dakika) Dördüncü devreyi 2 nefesle bitirmelisiniz. Nabzı kontrol edin. Eğer hala nabız yok ise basınç ile başlayarak CPR'a devam edin. Hasta canlanana dek ve/veya ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) gelip devir alana dek devam edin.

73 2 KİŞİ İLE UYGULANAN CPR (Sadece yetişkinler için)
Yetişkin üzerinde CPR (kalp akciğer yardımı) yapacak iki kişi hazır ise aşağıdaki uygulama tedbirlerini takip edin: 1. Her zaman, cevap verilmediğini kontrol edin. Sonra ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) ile temas kurulduğundan emin olun. 2. Yardımı yapacak 1nci kişinin yapacakları: Nefes borusunu aç (Kafayı eğ veya çeneyi it) Bak, dinle ve nefesi hisset 2 kez yavaş nefes ver ( 1 ½ ile 2 saniye) Karotid (boyun) nabzı kontrol et.

74 EĞER NABIZ YOK İSE 3. Yardımı yapacak ikinci kişinin yapacakları: 5 göğüs basıncı (dakikada basınc)  ve takiben 1.nci yardımcı tarafından 1 yavaş nefes verilir. 1 dakikalık CPR’dan (kalp akciğer yardımı) sonra nabzı kontrol edin. EĞER HALA NABIZ YOK İSE 5:1 devrinde CPR'a (kalp akciğer yardımı) devam edin. 1 nefes ile her devir bittiğinde yardımcılar değişebilirler. İkinci yardımcı 5-10 saniye nefes almayı ve nabzı kontrol eder ve nabzın olup olmadığını belirler. Uygulamaya devam edilir.

75 ÇOCUKLAR İÇİN YAPAY SOLUNUM & CPR UYGULAMA REHBERİ
1. Şuurlu olup olmadığını belirle Hafifçe sallayın veya çocuğun omzuna yavaşça dokunun 2. Eğer çocuk cevap vermezse ACİL AMBULANS SERVİSİ (112)'yi arayın veya yerel acil numarayı arayın. NOT: Eğer çevrenizde aramayı yapacak başka biri yoksa, telefon açmanız 4 dakikadan fazla sürmeyecekse aramayı siz yapın. Aksi taktirde ilave yardım gelene kadar ABC’yi uygulamaya devam edin.

76 Bebekte bilinç kontrolü ayak tabanına hafifçe vurarak yapılır.

77 Bebekte baş-çene pozisyonu hafif verilir
Bebekte baş-çene pozisyonu hafif verilir.Başı daha fazla geriye atmak solunum yolunu tekrar daraltacaktır.

78 Solunum yoksa ağız dolusu nefes alarak ağız h/y bebeğin ağız ve burnunu içine alacak şekilde yerleştirilir. Peş peşe 2 defa üflenir.

79 Nabız kol arterinden 3 parmakla kontrol edilir.

80 Bebekte bası noktasını bulma
İki meme ucu arasındaki hayali çizginin göğüs kemiği ile kesiştiği orta noktaya işaret parmağı konur,onun altına orta parmak onun da altına yüzük parmağı konur ve işaret parmağı kaldırılır.

81 Dış kalp masajı 1 yaşın altındaki bebeklerde göğüs kemiği alt ucuna iki parmakla, göğüs kemiği 1-1,5 cm içe çökecek şekilde dakikada 100 bası olarak yapılır. (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar). Yapay solunum dakikada olacak şekilde uygulanır.Sadece ağızdaki hava üflenir.

82 NABIZ VAR FAKAT NEFES ALMIYOR - YAPAY SOLUNUM GEREKLİDİR
Her 3 saniyede bir nefes Verdiğiniz nefesin göğsü şişirdiğini görün 1 dakika sonra nabzı tekrar kontrol edin Her 2-3 dakikada nabzı kontrol edin Çocuk kendi kendine nefes almaya başlayana dek veya ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) gelip devir alana dek yapay solunuma devam edin.

83 Brachial ½" - 1" 1" - 1 ½" 1 ½" - 2" Sayım Yapay Solunum (0-1) Bebek
Her 3 saniyede 1 kez Dakikada 20 kez (1-8) Çocuk (8 & üstü) Her 5 saniyede 1 kez Dakikada 12 kez Nabız Yeri Brachial (Kol) Carotid (Boyun) Kompres (basınç) Şekli 2 Parmakla Bir elin altıyla İki elin altıyla Derinlik ½" - 1" 1" - 1 ½" 1 ½" - 2" Oran Kompres (basınç)/ Nefes oranı 100+ dakikada 5:1 100 dakikada dakikada 15:2 Çift kişi Sayım 1,2,3,4,5 1 & 2 & 3 & 4 & 5 1 & 2 & 3 & 4 & 5....&15

84

85 Hava yolu tıkanıklığı nedir?
Hava yolunun solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Tıkanma tam tıkanma yada kısmi tıkanma şeklinde olabilir.

86 Solunum yolu tıkanıklığı belirtileri nelerdir?
Tam tıkanma belirtileri: Nefes alamaz, Acı çeker, ellerini boynuna götürür, Konuşamaz, Rengi morarmıştır, Bu durumda Heimlich manevrası yapılır . Kısmi tıkanma belirtileri: Öksürür Nefes alabilir Konuşabilir Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşvik edilir.

87 Tam tıkanıklık olan kişilerde Heimlich manevrası nasıl uygulanır?
Bilinçli kişilerde Heimlich manevrası: Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir Arkadan sarılarak gövdesi kavranır, Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır, Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır, Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır, Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir, Tıbbi yardım istenir (112)

88

89 Bilinçsiz kişilerde Heimlich manevrası:
Hasta yere yatırılır.Yan pozisyonda sırtına 5 kez vurulur, Tıkanma açılmadığı taktirde hasta düz bir zeminde başı yana çevrilir, Hastanın bacakları üzerine ata biner şekilde oturulur, Bir elin topuğunu göbek ile göğüs kemiği arasına yerleştirilir. Diğer el üzerine konur, Göbeğin üzerinden kürek kemiklerine doğru eğik bir baskı uygulanır, Şah damarından nabız ve solunum değerlendirilir, İşleme yabancı cisim çıkıncaya kadar devam edilir,

90

91 BEBEKLERDE HEİMLİCH MANEVRASI
Bebek ilkyardımcının bir kolu üzerine ters olarak yatırılır Baş ve diğer parmaklarla boynundan sıkıca tutularak öne doğru eğilir Başı gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur 5 kez el bileğinin iç kısmıyla omuz arası bölgesinden çok hafif olmayacak şekilde vurulur.

92 BEBEKLERDE HEİMLİCH MANEVRASI
Diğer kolun üzerine sırtüstü başı elle kavranarak çevrilir Yabancı cisim çıkmış mı bakılır Çıkmadıysa başı gövdesinden aşağıda olacak şekilde tutulur 5 kez iki parmakla göğüs kemiğinin ait kısmından baskı uygulanır Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir Tıbbi yardım istenir (112)

93 KANAMALAR Kanın, normal olarak içinde bulunduğu kalp ve damarlardan dışarıya çıkmasına kanama denir. Sağlıklı ve yetişkin bir kişide 5-7 lt Bu miktarın ani olarak (üçte biri kadar 1,5-2 lt) eksilmesi hayati tehlike yaratır. Nedeni ve yeri ne olursa olsun, durmayan ya da durdurulamayan her kanama, şok, hatta ölüme yol açar. Kazalarda ölümlerin önemli bölümü bir kanamadan kaynaklanır. Kanama kontrolü bir ilkyardımcının en çok gereksinim duyacağı ve kullanacağı becerilerdendir.

94 Kanamaları zedelenmiş damar çeşidine göre üçe ayırabiliriz;
1.Kılcal damar kanamaları: Kılcal damarlar hücrelere ulaşan son damar uzantılarıdır. Çok ince olup içlerinde çok az kan bulunduğu için zedelenme, kesilmelerinde ancak sızıntı tarzında ve hafif bir kanama olur.Kendiliğinden sona erer. Hayati tehlike yaratmaz. 2.Toplardamar kanamaları: Toplardamarlar hücrelerden dönen kanı kalbe taşıyan, düşük basınçlı kan akımı olan damarlardır. Cilde yakın, yüzeysel toplardamarlar kol ve bacak, el, ayak sırtında rahatça seçilebilir. Toplardamar kesileriyle olan kanamalarda koyu renkli, taşma tarzında kan kaçışı görülür. Çoğu kez doğrudan baskı uygulayarak kontrol altına alınabilir. Genellikle yaşamı tehlikeye sokmaz. 3.Atardamar kanamaları: Atardamarlar kalbimizden yüksek basınçla pompalanan kanı hücrelere ileten, toplardamarların tersine kol ve bacakta derinde yol alan damarlardır. Atardamardan olan kanamalarda, açık renkli kanın, yara ağzından kalp atımına uyumlu şekilde fışkırarak çıktığı izlenir. Genellikle durdurulması daha zor olan, hayati tehlike yaratan kanamalardır.

95 Kanamaları konumu ve yönüne göre de ikiye ayrılır;
1. Kanın kaçışının gözle izlenebildiği kanamaya dış kanama adı verilir. 2. İç organlara ait damarlar, ya da vücut içinde kafa-göğüs-karın boşluklarında yerleşik damarların, bir darbe sonucu kanın vücut içindeki boşluklara akmasına iç kanama denir.

96 İÇ KANAMA Belirtileri Baygınlık hali Yüzde solukluk
Soğuk soğuk terleme Nabzın hızlı ancak yavaş atması Soluk alıp vermenin hızlanması ve hava açlığı Kulaklarda uğultu veya çınlama Huzursuzluk, aşırı susuzluk hissi

97 Kanamada ilkyardımcının amacı;
önce damardan kan kaçışını önlemek, sonra da kan hacmi azaldığı için şoka karşı önlem almaktır. Kanamaya müdahalede; en basit, risksiz, yöntemden daha etkili, ancak uygulaması daha zor, riskler taşıyan yönteme doğru bir sıra izlenir. Değişik yöntemlerle damarı sıkıştıran ilkyardımcı, sağlam pıhtı oluşuna kadar uygulamasını sürdürmelidir.

98 Kanamayı durdurmak için kullanılan ilkyardım yöntemleri sırayla;
Kanayan yer üzerine tampon (gazlı bez) koyup bastırın, sargı yapın, pıhtıları kaldırmayın. Kanla ıslanan bandaj sökülmez, üstten yenilenir. Kanayan damarın kalpten geliş yolu üzerindeki özel noktalara baskı yapmak, Kol veya bacak kanıyorsa kanayan bölgeyi mümkün olduğu kadar kalp seviyesinin üstünde tutun. soğuk uygulama yapın. Kanayan yaranın içinde yabancı cisim var ise (bıçak, tahta parçası vb.) çıkarmayın kırık kemik uçları gözüküyorsa içeriye ittirmeyin ve hareket ettirmeyin. İlk iki yöntemle kontrol edilemeyen özel durumlarda, turnike- boğucu sargı yapmaktır. Şoka karşı önlem alın.

99 Organ kopması birden fazla atardamar kanamasına yanı anda baskı uygulayamayacak tek ilkyardımcı olması, kazazedenin yanından ayrılma zorunluluğu, ilkyardımcının uzun sürecek yol boyunca baskı yapacak gücü olmaması durumunda, son çare olarak, boğucu sargı-turnike uygulanır. Kan dolaşımının tam olarak kesilmesi kalıcı doku hasarlarına neden olabileceği için istenmeyen bir uygulamadır. Her yüz kanamalı olaydan; % 90’ının yara yerine baskı yapılarak, % 9‘unun özel noktalara baskı ile kontrol altına alınabileceği, turnike-boğucu sargının çok az (%1) başvurulacak yöntemler olduğu unutulmamalıdır.

100 TURNİKE UYGULAMASI DİKKAT!!!
Uygulama omuz-dirsek ya da diz-kalça arasındaki tek kemikli bölgeye yapılır. Turnike bağı en az 8 cm genişliğinde esnemeyen malzemeden olmalı. Tel, lastik, ip vs. kesinlikle kullanmayın. Sadece organ kopmalarında ve diğer yöntemler ile durdurulamayan kanamalarda uygulayın. Uygulama Süresi En fazla 2 saat uygulanır.

101 Uygulama saatini not almayı unutmayınız
Uygulama Tekniği Turnike bağını iki defa sarıp düğüm üstte kalacak şekilde bir düğüm atın. Turnike çubuğunu (tahta kaşık, kalem vb.) düğümün üzerine koyun ve tekrar iki defa daha düğüm atın. Çubuğu kanama kesilinceye kadar bir yönde çevirin. Kanama durduktan sonra çubuğu sabitleyin. Uygulama saatini not almayı unutmayınız

102 Doğal deliklerden çıkan kanamalarda ilkyardım:
Burun kanaması: Hasta / yaralı sakinleştirin, endişeleri giderin, Oturtun, Başı hafifçe öne eğin, Burun kanatlarını 5 dakika süre ile sıkın, Doktora gitmesini sağlayın.

103

104 Kulak kanaması: Hafifse kulak temiz bir bezle temizleyin,
Kanama ciddi ise kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapayın, Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü yatırın, Bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırın, Kan Kusma, anüs, üreme organlarından gelen kanamalarda hasta/yaralılarda kanama örnekleri ile birlikte doktora sevk edilir.

105 ŞOK Dolaşımdaki kan miktarının azalması yada basıncının düşmesi sonucu, hücrelere yeterli oksijen taşınamaması nedeniyle ortaya çıkar. Müdahale edilmezse hücresel ölüm, organ ve sistem yetersizliğine neden olur ve kişi ölebilir.

106 ŞOK* Kanı vücuda pompalayan organ olan kalpte, bir sorun nedeniyle pompalama işlevi yeterli olmayabilir yada tamamen durabilir. Bu nedenle kan basıncı düşer (örn. Elektrik çarpması, kalbi besleyen damarlarda yetersizlik, aşırı kan kaybı, kan şekerinin çok düşmesi vs.) Vücutta dolaşan kan miktarında azalma olabilir. ( örneğin iç ve dış kanamalarda aşırı kan kaybı) Kanın plazma adı verilen sıvı kısmının kaybedildiği durumlar. (örn.yanıklar) Kan uzun süre ayakta kalma, korku, ağrı, acı, heyecan, alerjik olaylar gibi nedenlerle dolaşımdan çekilebilir.

107 ŞOKUN EVRELERİ; EVRE: (Kompanse) Vücudun tolere edebildiği şoktur ve anksiyete dışında bir belirti vermez. EVRE: (Dekompanse) Organlarda hipoksi (oksijensizlik) gelişir. Bilinç bozulmuştur. Nabız hızlı ve zayıftır. Deri terli ve soğuktur. EVRE: (İrreversible) Geriye dönüşüm söz konusu değildir. Tedaviye 2. evreden önce başlanılması yaşamı güvence altına alacaktır.

108 Şokun Sınıflandırılması; Üç Tip
Hipovolemik Şok: Kan ve sıvı kaybı sonucu oluşur. Kanaması hemen durdurulmalı. Kardiyojenik Şok: Kalbin pompalama gücünün yetersizliği sonucu oluşur. Kalp krizinde görülür. Vazojenik Şok: Kan volümü yeterli olmasına rağmen damarlar genişlediği için damar yeterince dolamaz. Dolaşım bozulur. Mikroorganizmaların Sinirsel uyaran İlaçların, yiyeceklerin ve böcek sokmaların neden olması ile ortaya çıkar

109 Şok belirtileri: - Soğuk, soluk, nemli deri,
- Eller ve ayaklarda soğuma, his kaybı, - Nabız sayısında artma, nabzın zayıflaması, - Solunumun sayıca artması, ancak yüzeyselleşmesi, - Göz kararması, halsizlik, - Bulantı, kusma, - Huzursuzluk, - Aşırı susuzluk hissi, ağzın kurumasıdır.

110 ŞOK İlkyardım Beyin, kalp ve akciğer gibi yaşamsal organlara kan sevkini arttırmak için hastaya şok pozisyonu verin. (Sırt üstü yatar pozisyonda ayakları 30 cm kadar yukarı kaldırın) Hastanın üzerini battaniye veya çarşaf ile örtünüz. 112 ye haber verilir.

111 Şok pozisyonu nasıl verilir?
Hasta / yaralı düz olarak sırt üstü yatırılır, Bacaklarını 30 cm kadar yukarı altına destek konur (Çarşaf, battaniye yastık, kıvrılmış giysi vb.), Üzeri örtülerek ısıtılır, Yardım gelinceye kadar hasta / yaralının yanında kalınmalıdır, Belli aralıklarla (2-3 dk) bir yaşam bulguları değerlendirilmelidir.

112

113 ŞOK Yapılmaması Gerekenler Rasgele hareket ettirmeyin
Yiyecek ve içecek bir şey vermeyin Sıcak su termofor, şişeyle kazazedeyi ısıtmaya çalışmayın Sigara içirmeyin

114 Yara nedir? Bir travma sonucu deri yada mukozanın bütünlüğünün bozulmasıdır. Aynı zamanda kan damarları, adale, sinir vb. yapılar etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon riski artar.

115 Kaç çeşit yara vardır? Kesik yaralar:
Bıçak, çakı, cam gibi kesici aletlerle oluşur. Genellikle basit yaralardır. Derinlikleri kolay belirlenir. Ezikli yaralar: Etkenin şiddetli olarak çarpması ile oluşan yaralardır. Taş yumruk, sopa vb etkenlerle oluşur. Yara kenarları eziktir. Çok fazla kanama olmaz ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet vardır.

116 Delici yaralar: Uzun ve sivri aletlerle oluşan yaralardır. Yüzey üzerinde derinlik hakimdir. Aldatıcı olabilir tetanos tehlikesi vardır. Parçalı yaralar: Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir. Doku ile ilgili tüm organ, saçlı deride zarar görebilir. Enfekte yaralar: Mikrop kapma ihtimali olan yaralardır. Enfeksiyon riski yüksek yaralar şunlardır:

117 Yaraların ortak belirtileri nelerdir?
Kanama Yara kenarının ayrılması

118 Yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?
Yaşam bulguları değerlendirilir. Yara değerlendirilir: -Oluş şekli - Süresi - Yabancı cisim varlığı - Kanama vb. Kanama durdurulur, Üzeri kapatılır, Sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır, Tetanos konusunda uyarıda bulunulur.

119 Ciddi yaralanmalar nelerdir?
Kenarları birleşmeyen veya 2-3 cm olan yaralar Kanaması durdurulamayan yaralar Kas veya kemiğin göründüğü yaralar Delici aletlerle oluşan yaralar Yabancı cisim saplanmış olan yaralar İnsan veya hayvan ısırıkları Görünürde iz bırakma ihtimali olan yaralar

120 Ciddi yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?
. Yaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz. . Yarada kanama varsa durdurulur. . Yara içi kurcalanmamalıdır. . Yara nemli temiz bir bezle örtülür. . Yara üzerine bandaj uygulanır. aranır.

121 Delici göğüs yaralanmalarında ne gibi sorunlar görülebilir?
Göğsün içine giren cisim akciğer zarı ve akciğeri yaralar. Bunun sonucunda şu belirtiler görülebilir: Yoğun ağrı Solunum zorluğu Morarma Kan tükürme Açık pnomotoraks (Göğüsteki yarada nefes alıyor görüntüsü)

122 Göğüs/ Toraks Yaralanmaları
Toraksın delici ve kesici aletlerle, silahla ve yabancı bir cismin saplanmasıyla, patlama veya ezilme ile oluşan yaralamalardır. Hemotoraks ve Pnömotoraks gelişir. Yaralanmanın çeşidi belirlenir. Bilinç kontrolü yapılır, Hava yolu açık tutulur. Açık toraks yaraları kuru bir örüyle örtülür. (Enfeksiyon) Hava geçişi varsa plastik poşet naylon vb. sarılmış bir bezle veya alüminyum folya v.b ile kapatılır.

123 Kanama baskılanır ama kosta kırığı varsa dikkat edilir, çok bastırılmadan tespit edilir ve kazazede hareketsiz olması sağlanır. Batmış herhangi bir delici ve bıçak çıkarılmaz tespit edilir. Kazazedenin bilinci açık ise yarı oturur pozisyonda oturtulur. Ağızdan hiçbir şey verilmez, Açık pnomotoraksta şok ihtimali çok yüksektir. Bu nedenle şok önlemleri alınmalıdır, Tıbbi yardım istenir (112).

124 Delici karın yaralanmalarında ne gibi sorunlar olabilir?
Karın bölgesindeki organlar zarar görebilir. İç ve dış kanama ve buna bağlı şok oluşabilir, Karın tahta gibi sert ve çok ağrılı ise durum ciddidir, Bağırsaklar dışarı çıkabilir.

125 Delici karın yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hasta/ yaralının bilinç kontrolü yapılır. Hasta / yaralının yaşam bulguları kontrol edilir. Dışarı çıkan organlar içeri sokulmaya çalışılmaz, üzerine geniş ve nemli temiz bir bez örtülür. Bilinç yerinde ise sırt üstü pozisyonda bacaklar bükülmüş olarak yatırılır, ısı kaybını önlemek için üzeri örtülür. Ağızdan hiçbir şey verilmez. Yaşam bulguları sık sık izlenir. Tıbbi yardım istenir (112).

126 Yaralanmalar* Yaralanma vücudun herhangi bir enerji (ısı,elektrik veya kinetik) ile aniden karşılaşması sonucu hasar görmesidir. Travmaya bağlı yaralanma tipleri; Künt yaralanmalar Delici ve kesici yaralanmalar Ezilme yaralanmaları Patlamaya bağlı yaralanmalar Termal yaralanmalar

127 Yaralanma Nedenleri Büyük motorlu araç kazaları Motorsiklet kazaları
Yaya kazaları Patlama yaralanmaları Yüksek bir yerden düşme Spor ve iş kazaları Yıkıntı altında kalma

128 Kafatası ve omurga yaralanmaları neden önemlidir?
Darbenin şiddetine bağlı olarak kafatası boşluğunda yer alan merkezi sinir sistemi etkilenebilir. Bel kemiğindeki yaralanmalarda omurgada ani sıkışma yada ayrılma meydana gelebilir. Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek bazı olumsuz sonuçlar oluşabilir. Trafik kazalarında ölümlerin % 80 ni kafa beyin yaralanmalarından olmaktadır

129 Kafa Travmaları Kafa yaralanmaları künt (kapalı) veya delici, kesici (açık) olmak üzere iki şekilde olur. Kapalı baş yaralanmaları Akselerasyon; Kafaya sert bir cismin çarpması Deselerasyon; Kafanın sert bir cisme çarpması Deformasyon; Kafatasının bütünlüğünün ve şeklinin bozulması Beyin dokusunda ezik ve yırtıklar oluşabilir, damarların zedelenmesine bağlı kanamalar olabilir.

130 Açık Kafa Yaralanmaları;
Delici ve kesici cisimlerle yaralanmadır, beraberinde linear ve çökme kırığı oluşur. Kanama sıkı olmayan bir bandajla kapatılır. Burun ve kulaktan kan geliyorsa gazlı bez ile kapatılmalı. Ağız ve boğazdaki kanama ve aşırı mukus üst solunum yolunu tıkayabilir bu nedenle hava yolu açık tutulmalıdır. Pupillalar dilate, kan basıncı yüksek,düzensiz solunum ve solunum kaslarının paralizisi olabilir.

131

132 Kafatası ve omurga yaralanmalarında belirtiler nelerdir?
Bilinç düzeyinde değişmeler, hafıza değişiklikleri yada hafıza kaybı Başta, boyunda ve sırtta ağrı Vücudun herhangi bir yerinde tam yada kısmi hareket kaybı Başta yada bel kemiğinde şekil bozukluğu Burun ve kulaktan beyin omurilik sıvısı ve kan gelmesi Baş, boyun ve sırtta dış kanama Sarsıntı Denge kaybı Kulak ve göz çevresinde morluk

133 Kafatası yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Bilinç kontrolü yapılır, ABC değerlendirilir, Hemen tıbbi yardım istenir, Bilinci açıksa hareket etmemesi sağlanır, Servikal omurgayı yaralanmadan koru (boyunluk tak, hareket ettirme) Her hangi bir tehlike söz konusu ise düz pozisyonda sürüklenir, Baş-boyun-gövde ekseni bozulmamalıdır, Asla yalnız bırakılmamalıdır.

134 Omurga Yaralanmaları;
Motorlu araç kazaları, yüksekten düşme, dalma, futbol, kayak sporları ile ateşli silah yaralanmaları sonucu ve elektrik çarpması ile oluşan yaralanmalardır. Ağrı, uyuşukluk,karıncalanma ve solunum paralizisi ( S2- S3) ve güçsüzlük şikayetleri varsa boyun tespit edilmeli ve asla hareket ettirilmemeli ve düz sırtüstü yatırılmalıdır. Bilinci kapalı hasta tespit edilmeli, solunum paralizisi olabileceğinden hastanın sık sık solunumu kontrol edilmelidir. ABC kontrolü yapıldıktan sonra 112 aranır.

135 Göze yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Toz gibi küçük madde ise; Göz ışığa doğru çevrilir ve alt göz kapağı içine bakılır, Gerekirse üst göz kapağı açık tutulur, Nemli temiz bir bezle çıkarılmaya çalışılır, Hastaya gözünü kırpıştırması söylenir, Göz ovulmamalıdır, Çıkmıyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

136 Batmış yada metal cisim kaçmışsa;
Gerekmedikçe hasta kımıldatılmaz, Göze hiçbir şekilde dokunulmaz, Tıbbi yardım istenir, Hastanın göz uzmanlık dalı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

137 Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmemelidir, Su değdirilmemelidir, Tıbbi yardım istenmelidir (112).

138 Buruna yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atılması sağlanmalıdır, Çıkmazsa tıbbi yardım istenmelidir (112).

139 YANIK Organizmanın termal, kimyasal, elektrik ya da radyoaktif etkenlerle hasara uğramasıdır. Soba,ütü,kaynamış su ve yağ ile asit ve bazik özellikteki sıvılarla, elektrik çarpması ve karbon monoksit gazı ile yanabilir. Çeşitleri; Isı Kimyasal Elektrik Soğuk yanığı

140 Yanığın Ciddiyetini; Derinlik (1.,2. ve 3. derece)
Yüzey miktarı (Dokuzlar Kuralı) Kritik alanların yanması (eller, ayaklar,yüz ve jenital bölge) Enfeksiyon riski Solunum yoluyla görülen zarar Hastanın yaşı, Diğer yaralanmalar ve hastalıklar etkiler.

141 Yanan yer mikroplara açıktır ve bu mikrop kanda yayılabilir.
Yanan kişi sıvı ve mineral kaybeder. Çocuk ve yaşlılarda risk yüksektir. Yanan bölge kalp seviyesinden yüksekte tutulur.

142 Yanık sınıflandırmaları :
1.nci Derece/Sathi Güneş yanığı,hafif parlama Derinin üst katı yanmıştır. Deri kızarır, şişer ve ağrı vardır günde iyileşir. 2.nci Derece/Kısmi Ciddi güneş yanığı, sıcak sıvılar, alev parlaması Derinin üst katları yanmıştır. Deri kızarır ve kabarcıklar oluşur. Su keselerini patlatmak sakıncalıdır. Genellikle bu yanık çok ağrılıdır. 10 gün- 3 haftada iyileşir, iz kalır.

143 Kimyasal maddeler, elektrik, alev ve sıcak metaller
3.ncü Derece/Tam Kimyasal maddeler, elektrik, alev ve sıcak metaller Alt tabakalarla (yağ,kas,kemik, ve sinirler) birlikte tüm deri tabakası yanmıştır. Tutuşmuş kazazedenin kaçması önlenir. Üzerine bir örtü atılarak ya da yuvarlanarak söndürülür. Kuru ve tam beyaz görünümlüdür. Kabarcıklar oluşmuştur. . Hayati tehlike yaratacak sıvı kayıpları ve iltihaplanmalar mümkündür. Bu tür yanıklar oldukça ağrılı olabileceği gibi, sinirlerin ölmesinden dolayı ağrısız da olabilir. İyileşme aylar ya da yıllar alabilir. Deri grefti gerekir.

144 Isı Yanıklarında (Alev, aşırı ısı, radyasyon veya güneş yanığı) İlk Yardım:
1.inci derece yanık A. Yanan kısmı soğutun. Soğuk suya daldırın veya soğuk bez koyun. B. Temiz kuru bir bezle kapatın C. Yanık yerini kalp seviyesinin üzerine kaldırın

145 2.inci derece yanık İlk Yardım
 A. Yanan kısmı soğutun. Soğuk suya daldırın veya soğuk bez koyun B. Temiz kuru bir bezle kapatın C. Yanık yerini kalp seviyesinin üzerine kaldırın D. Şoka karşı koruyun (gerekiyorsa)

146 3.üncü derece yanık İlk Yardım
A. Derhal AAS (112)’yi arayın. (Su Uygulaması Yapmayın) B. Temiz kuru bir bezle kapatın C. Yanık yerini kalp seviyesinin üzerine kaldırın D. Şoka karşı koruyun

147 Yanıklarda ilk yapılacak işlemler
yanık bölgenin ağrı geçene ve sonra 10 dakika kadar soğuk suda tutulmasıdır. Yaralının üzerinde yüzük, bilezik, saat, künye varsa çıkarılır. Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır. Yanık bölge üzeri ıslak, temiz bir bezle örtülür. Su toplamış yerler patlatılmaz. Yanık üzerine hiçbir madde (ilaç dahil) sürülmemelidir. Bilinç açık ise ağızdan sulu gıdalar ve su verilir. Şoka karşı uygun pozisyonda tutulur. İkinci ve üçüncü derece yanıklar var ise kişi nakledilir.

148 Kimyasal Yanık Deri ile teması halinde yanık yapacak 25 binden fazla kimyasal madde vardır. Kimyasal maddelerin çoğu likit şeklinde asit ve baz özelliktedir.Kimyasal yanıklar acil yardım gerektirir! Kimyasal madde yanığı olan hastaya genel ilk yardım: Kimyasal madde içenler kusturulmaz!!!!! Yanık alanı hafifçe akan bir su ile asitlerde en az 20 dakika, bazlarda 1-2 saat yıkayın. Sert basınçlı akan sudan kaçının. Yıkama sırasında kimyasal bulaşan elbiseyi ve takıları çıkarın. Yıkama tamamlandıktan sonra yanık alan kuru ve steril/temiz örtüyle örtülür. ACİL AMBULANS SERVİSİ (112) ile ve/veya zehirlenme merkezi ile temas kurun Göze bulaşmışsa- gözü aşağı doğru yıkayın.

149 Elektrik Yanması Elektrik yanığında hasarın miktarı ciltteki görüntüsünden çok fazladır.Yanıkla birlikte kalp durması ve omurilik yaralamaları olabilir. Elektrik yanıklarında hasta iki tane yara izine sahip olabilir (giriş ve çıkış) Elektrik yanığı olan hastaya genel ilk yardım: Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır. Hasta yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir. Akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir. Nefes almayı, dolaşımı kontrol edin (ABC), gerekli kardiak yardımını yapın (eğer gerekli ise) Gerekmiyorsa hastayı kımıldatmayınız ( Elektrik yanmalarında omurilik yaralanması olabilir) Yanığı kuru steril gazlı bez ile kapatın Tıbbi yardım çağırın.

150 SICAK ÇARPMASI* Güneşte fazla kalma sonucu yüksek derece ısı ve neme bağlı olarak vücut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar. Güneş çarpması olarak da bilinir. Belirtileri: Adale krampları Güçsüzlük, yorgunluk Baş dönmesi Davranış bozukluğu, sinirlilik Solgun ve sıcak deri Bol terleme (daha sonra azalır) Vücut sıcaklığı 40 derece ya da üzerinde olabilir. Mide krampları, kusma, bulantı Bilinç kaybı, hayal görme Hızlı nabız Aşırı susuzluk hissi ve ağrılar vardır.

151 Sıcak çarpmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hasta serin ve havadar bir yere alınır, Giysiler çıkarılır, Su serpme, ıslak havlu ve hava akımı kullanılarak(yelpaze, vantilatör vb.) serinletilir, Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir, Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa yarı oturur pozisyon verilir. Su ve tuz kaybını gidermek için su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı yada soda içirilir

152 Donuklar şu şekilde derecelendirilir. Birinci derece:
DONMALAR* Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur. Donuklar şu şekilde derecelendirilir. Birinci derece: En hafif şeklidir. Erken müdahale edilirse hızla iyileşir. Deride solukluk, soğukluk hissi Uyuşukluk, halsizlik Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme

153 İkinci derece: Üçüncü derece:
Soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir Zarar gören bölgede gerginlik hissi Ödem, şişkinlik, ağrı, içi su dolu kabarcıklar (bül). Donmuş kısımlarda duyu kaybı vardır. Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür Üçüncü derece: Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır. Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur.

154 Donukta ilkyardım nasıl olmalıdır?
Kazazede yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir, Kazazedenin ıslak giysileri çıkartılıp kuruması sağlanır. Sakinleştirilir, Donmuş bölgeler temas, sürtünme, doğrudan ısıdan korunmalı, yüksekte tutularak bir battaniye ile sarılır, Kesin istirahat ettirilir hareket ettirilmez, Isıtma işlemi yavaş ve aşamalı olarak yapılmalıdır. Ilık su bu amaçla kullanılabilir. Kazazedeye ılık içecekler ve şekerli sıvı gıdalar verilebilir. Su toplamış bölgeler patlatılmaz üstü örtülür, Karla ovuşturmak, masaj yapmak, kumaş parçaları sürterek ısıtmaya çalışmak, sıcak odaya ya da sıcak suya sokmak, bandaj yapmak, cilde ilaçlar sürmek, alkol ya da sigara vermek sakıncalıdır. . Tıbbi yardım istenir (112).

155 KIRIKLAR* Kemik bütünlüğünün çarpma ya da düşme sonucu ortadan kalkmasına kırık denir. Kırık kemik parçaları cildi delerek dışarıya çıkmış ise buna açık kırık, cilt sağlam ise kapalı kırık olarak tanımlanır. Kırıklar, büyük kemik kırıklarında görülebilen iç kanamalar dışında, hayatı doğrudan tehdit etmeyen olaylardır.

156 KIRIK Nedenleri Trafik kazaları Spor kazaları Düşmeler
Ateşli silah yaralanmaları Sert cisim darbesi, sert düzeye vurmak vb.

157 Bununla birlikte, hatalı yaklaşımlar sonucu bir boyun ya da omurga kırığı olan kazazede felç kalabilir, kol yada bacak kemiği kırık bir kazazedede kol ve bacak damarları ve sinirleri kesilip durum ağırlaşabilir, yerine takma çabası içine girilen omuz çıkığı ameliyatla dahi düzelemeyecek hale gelebilir. Kırık, çıkık, burkulma gibi kemik ve eklemi ilgilendiren olaylarda ilkyardımcının temel hedefi; sorunlu vücut uzantısı ya da bölümünü hareketsiz hale getirerek, kazazedenin durumunun kötüleşmesini önlemek, ağrısız ve güvenli bir şekilde naklini sağlamaktır.

158 KIRIKTAN NE ZAMAN ŞÜPHELENİRİZ?
- Düşme, üzerine düşme, çarpma tarif edilmesi - Sorunlu bölgede hareketle ya da temasla çok şiddetlenen ağrı - İlgili vücut bölümünde şekil bozukluğu, simetrinin kaybolması - Kırılma sırası ya da sonrasında kırık sürtünme sesinin duyulmuş olması - Kırık bölgesinde şişlik, morarma , - Kol ya da bacakta kısalma - Eklem olmayan bir yerde, eklem varmış gibi açılaşma olması - Deriyi parçalamış kırık kemik ucunun dışarıdan görülmesi - Hareket kısıtlılığı ya da hiç hareket ettirememe - İlgili bölgede hissetmede azalma, uyuşma, karıncalanma - Dolaşımda aksama sonucu soğuma

159 Kırığı olan kazazedeye ilkyardım uygularken;
- Kırık olduğuna kanaat getirilmiş bir kazazede kesinlikle yerinden oynatılmamalıdır. Kırık bölgenin hareket ettirilmesi sonucu kırık parçanın keskin kenarı etrafındaki bir damar ya da siniri kesebilir, kas dokusunu zedeleyebilir. - Kazazedenin oturması ya da sağa sola kımıldamasına izin verilmez, kırık şüpheli bölge hareketsizleştirilmeden taşıma yapılmaz. - Kaza ortamında hayatı tehdit eden bir zararlı etkenin bulunmadığı her durumda kırığa müdahale bulunduğu ortamda yapılır. - Kırık açık kırık şeklinde ve kopuk kemik parçaları görünüyorsa parçalara dokunulmaz. - Kırıklı uzvun bileğinden nabız ve bölgede kanama olup olmadığı kontrol edilmelidir.

160 - Açık kırıklarda görünen kemik parçasını içeri sokmaya, kemik uçlarım birleştirmeye, kol ya da bacakta bozulmuş şekli düzeltmeye çalışmamak gerekir. - Kırıkla beraber kanama-şok belirtileri varsa öncelikle bunlara müdahale edilir. - Boyun kırıklarında hatalı taşıma ve gereksiz hareketler omurilik zedelenmesi sonucu tüm vücutta felçle sonuçlanabilir. Boynun desteklenmesi ve hareketsizleştirme hayati önem taşır. - Başa gelen darbeden sonra burun ve kulaktan su gelmesi; gözlük şeklinde morarma, bayılma, uyku hali, nabız ve solunum zayıflaması, gözbebeklerinde büyüklük farkı, püskürür tarz kusma, kafa kemiklerinde çökme şeklinde şekil bozukluğu varsa; kafatasında kırıkla beraber beyinde de sıkıntı var denektir. Acilen kazazedenin nakli gerekir.

161 Sorunlu bölgenin tespit edilmesi ağrıyı azaltacak, kırık uçlarının çevre dokuları zedelemesini önleyerek, kırık uçların birbirinden ayrılması ya da deriden dışarı çıkmasına engel olacaktır. Böylece iyileşme de daha kolay olacaktır. - Tespit işlemi, kırık kemikleri ilgilendiren iki eklemin sert-uzun bir cismin yardımıyla hareketsiz hale getirilmesidir. Bu amaçla kullanılacak standart malzemenin bulunmadığı yerlerde ilkyardımcı pratik çözümler aramalıdır. Bir dal parçası, katlanmış gazeteler, karton kutular, baston ya da şemsiye atelle tespitte, kazak-ceket gömlek vb. eşyalar askı ile tespitte, kemer, kravat, gömlek kolu gibi eşyalar sargı olarak kullanılabilir. Hiçbir malzeme bulunamaz ise kazazedenin sağlam bacağı kırık bacağa atel olabilir

162 BURKULMALAR* Bükülme ve gerilme nedeniyle eklemin kısmen, geçici olarak çıkması sonucu, eklem bağlarının gerilmesi veya yırtılmasına burkulma denir. Ağrı, hassasiyet Şişlik, morluk Hareket kısıtlılığı görülür.

163 BURKULMA İlkyardım Yaralıyı hareket ettirmeyin Soğuk uygulama yapın
Burkulma ayak bileğindeyse, altına 2-3 yastık koyarak ayağı yükseltin Bölgeye masaj yapmayın, hareket ettirmeyin, tespit edin. Varsa, elastik bandaj uygulayarak şişliği önlemeye çalışın. Yaralanma burkulma gibi görünse de çıkık veya kırık olabileceğini unutmayın. Mutlaka hastaneye gidin.

164 ÇIKIK Bir eklemi oluşturan parçaların yer değiştirmesiyle normal eklem ilişkisinin bozulmasına çıkık denir. Çıkıkta eklem bağları ve eklem kapsülü yaralanması olur. Nedenleri kırık ile aynıdır Belirtileri Ağrı Şişlik, morluk Hareket kısıtlılığı Şekil bozukluğu İlkyardım Çıkık kemiği yerine yerleştirmeye çalışmayın Bulunduğu pozisyonda sabitleyin Bölgeyi mümkünse kalp seviyesinin üzerine kaldırın.

165 Kırık çıkık ve burkulmalarda tespit nasıl olmalıdır?
Tespit için ilkyardımcı elde olan malzemeleri kullanır. Bunlar üçgen sargı, rulo sargı, battaniye, hırka, eşarp, kravat, vb. tahta, karton vb. malzemeler olabilir. Tespit sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? Tespit yapılırken yaralı bölge sabit tutulmalıdır, Yara varsa üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır, Tespit edilecek bölge önce yumuşak malzeme ile kaplanmalıdır, Yaralı bölge nasıl bulunduysa öyle tespit edilmelidir, düzeltilmeye çalışılmamalıdır, Tespit kırık, çıkık. ve burkulmanın üstündeki ve altında kalan eklemleri de içerecek şekilde yapılmalıdır.

166

167

168

169

170

171

172 Bilinç kaybı ve Bilinç Bulanıklığı nedir?
Beynin normal faaliyetlerindeki bir aksama nedeni ile uyku halinden başlayarak, hiçbir uyarıya cevap vermeme haline kadar giden bilincin kısmen yada tamamen kaybedilmesidir. Bayılma (senkop): Kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır. Beyne giden kan akışının azalması sonucu oluşur. Koma: Yutkunma, öksürük vs reflekslerin (tepki) ve dıştan gelen uyarılara karşı tepkinin azalması yada yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç kaybıdır.

173 Bilinç kaybı nedenleri nelerdir?
Bayılma nedenleri: Korku, aşırı heyecan Sıcak, yorgunluk Kapalı ortam, kirli hava Aniden ayağa kalkma Acıya tepki Yetersiz besin alımı, açlık Koma nedenleri: Düşme veya şiddetli darbe sonrası Özellikle kafa travmaları Zehirlenme Aşırı alkol, uyuşturucu kullanımı Şeker hastalığı Havale vb. hastalıklar

174 Bilinç bozukluğu belirtileri nelerdir?
Bayılma ( Senkop) Belirtileri: Baş dönmesi, baygınlık, yere düşme Bacaklarda uyuşma Bilinçte bulanıklık Yüzde solgunluk Üşüme terleme Hızlı ve zayıf nabız Koma belirtileri: Yutkunma, öksürük vb tepkilerin kaybolması Sesli ve ağrılı dürtülere tepki yokluğu İdrar ve gaita kaçırma

175 Bilinç bozukluğu durumunda ilkyardım nasıl olmalıdır?
Kişi başının döneceğini hissederse; Sırt üstü yatırılır. Ayakları 30 cm. kaldırılır, Sıkan giysiler gevşetilir, Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesi sağlanır Eğer kişi bayıldıysa; Sırt üstü yatırılarak ayakları 30 cm kaldırılır, Solunum yolu açıklığı kontrol edilir ve korunu,r Kusma varsa yan pozisyonda tutulur, Solunum kontrol edilir , Etraftaki meraklılar uzaklaştırılır.

176 Koma Nedenleri: - Ağır kafa darbeleri (kafada darbe izleri, nedensiz püskürür tarz kusma) - Beyin kanamaları ve inme (cebinden tansiyon ilacı çıkabilir, yüz ve vücut simetrisi bozuktur) - Beyin tümörleri (düzensiz, şiddetli baş ağrıları ve çeşitli belirtiler) - Beyin zarının iltihabı hastalıkları (yüksek ateş, ciltte döküntüler) - İlaç zehirlenmesi (etrafta boş ilaç şişesi ya da enjektör, kusmukta ilaç) - Aşırı alkol alımı (nefesinde alkol kokusu) - Karaciğer yetmezliği (ince, bitkin bir vücut, bazen şişmiş bir karın) - Üre birikimi (cilt renginde değişiklik, zihinsel sorunlar, halsizlik) - Şeker hastalığı (nefesi meyve kokar, kalp hızlı, cilt kuru ve sıcaktır, karın ağrısı kusma

177 BİLİNÇ KAYBI (KOMA) Yapılması Gerekenler
Baş boyun yaralanması yoksa, çenesini kaldırıp başını arkaya iterek hastanın hava yolunu açın. Önemli yara, bere için hastaya dikkatlice bakın. Kanama, kırık-çıkık varsa önlem alınız. Komaya neden olabilecek şeyleri araştırın (İğne yerleri, hastalık belirten kart, bileklik,ilkyardım künyesi, vb.) Hasta / yaralıya koma pozisyonu verilir Bir an önce ambulans çağırınız. Yapılmaması gerekenler Omurga kırığı ve benzere problemi olan kazazedeyi kesinlikle hareket ettirmeyin Kazazedeyi yalnız bırakmayın Ağızdan yiyecek içecek bir şey vermeyin

178 Koma pozisyonu (yarı-yüzükoyun-yan pozisyon) nasıl verilir?
Sesli veya omzundan hafif sarsarak, uyarı verilerek bilinç kontrol edilir, Sıkan giysiler gevşetilir, Ağız içinde yabancı cisim olup olmadığı kontrol edilir, Bak-dinle-hisset yöntemi ile solunum kontrol edilir, Şah damarından nabız kontrol edilir,

179 Hasta/yaralının döndürüleceği tarafa diz çökülür,
Hasta/yaralının karşı tarafta kalan kolu karnının üzerine konur, Karşı taraftaki bacağı dik açı yapacak şekilde kıvrılır, İlkyardımcıya yakın kolu kalça altına sıkıştırılır, Karşı taraf omuz ve kalçasından tutularak bir hamlede çevrilir, Tıbbi yardım (112) gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur, 3-5 dakika ara ile solunum ve nabız kontrol edilir.

180 Havale nedenleri nelerdir?
Havale nedir? Vücudun adale yapısında kontrol edilemeyen kasılmalardır. Sinir merkezindeki bir tahriş (irritasyon) yüzünden beyinde elektriksel boşalmalar sonucu oluşur. Beyin hücrelerinin yüksek ısıda normal çalışmayıp kontrolsüz emirler iletmesi sonucu bilinç kapanıp, titreme-kasılmalar ortaya çıkar. Havale nedenleri nelerdir? Beyinde yaralanma Beyinde enfeksiyon Bazı hastalıklar Yüksek ateş Nedenlerine göre havale çeşitleri nelerdir? Ateş nedeniyle oluşan havaleler Sara krizi (epilepsi)

181 Ateş nedeniyle oluşan havale nedir?
Herhangi bir ateşli hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38°C'nin üstüne çıkmasıyla oluşur. Genellikle 6 ay-6 yaş arasındaki çocuklarda rastlanır. Ateşli havalede ilkyardım nasıl olmalıdır? Öncelikle hasta ıslak havlu ya da çarşafa sarılır. Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında bir küvete sokulur . Tıbbi yardım istenir (112).

182 Sara krizi (epilepsi) nedir?
Kronik bir hastalıktır. Doğum sırasında yada daha sonra herhangi bir nedenle beyin zedelenmesi oluşan kişilerde gelişir. Sara krizinin belirtileri nelerdir? Hastada var olmayan koku alma, adale kasılması vb. ön haberci denilen belirtiler olur. Bazen hasta bağırır, şiddetli ve ani bir şekilde bilincini kaybederek yığılır. Yoğun ve genel adale kasılması görülür saniye kadar nefesi kesilir. İdrar kaçırma, çenenin kilitlenmesi, ağızdan köpüklü tükürük akar.

183 Dokularda ve yüzde morarma gözlenir.
Ardından kısa ve genel adale kasılması, sesli nefes alma, aşırı tükürük salgılanması, altına kaçırma görülür. Hasta dilini ısırabilir, Başını yere çarpıp yaralayabilir. Aşırı kontrolsüz hareketler gözlenir. Son aşamada hasta uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan habersiz, uykulu hali vardır.

184 Sara krizinde ilkyardım nasıl olmalıdır?
Olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır (Örneğin kişi yol ortasında kriz geçiriyorsa olay yerindeki trafik akışı kesilmelidir). Kriz, kendi sürecini tamamlamaya bırakılmalıdır. Hasta bağlanmaya çalışılmamalıdır Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmamalıdır Yabancı herhangi bir madde kullanılmamalıdır Kendisini yaralamamasına dikkat edilir Başın altına,yumuşak bir materyal konulur Yaranabileceği şeyler etraftan kaldırılır Sıkan giysiler gevşetilir Kusma karşısında tetikte olunmalıdır Düşme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir Tıbbi yardım istenir (112).

185

186

187 Kan şekeri düşüklüğü nedir?
Herhangi bir nedenle vücutta glikoz eksildiği zaman ortaya çıkan belirtilerdir. Kan şekeri düşmesi nedenleri nelerdir? Şeker hastalığı tedavisine bağlı Uzun egzersizler Uzun süre aç kalma Barsak ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası

188 Kan şekeri aniden düştüğünde hangi belirtiler görülür?
Korku Terleme Hızlı nabız Titreme Aniden acıkma Yorgunluk Bulantı Sinirlilik

189 Kan şekeri düşüklüğü yavaş ve uzun sürede oluşursa hangi belirtiler görülür?
Baş ağrısı Görme bozukluğu Uyuşukluk Zayıflık Konuşma güçlüğü Kafa karışıklığı Sarsıntı ve şuur kaybı

190 Kan şekeri düşmesinde ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hastanın ABC si değerlendirilir , Hastanın bilinci yerinde ve kusmuyorsa ağızdan şeker, şekerli içecekler verilir , 15-20 dakikada belirtiler geçmiyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi için yardım çağırılır , Belirtiler fazla şekerden meydana gelmiş ise fazla şekerin bir zararı olmaz , Hastanın bilinci yerinde değilse koma pozisyonu verilerek yardım çağırılır.

191 Göğüste kuvvetli ağrı nedenleri nelerdir?
Göğüste kuvvetli ağrı nedenleri arasında en sık kalp spazmı (angina pektoris) ve kalp krizi (miyokart enfarktüsü) görülür. Her ikisi de kalp kasının belli bir yerine gönderilen kanın azalması sonucu oluşur.

192 Göğüste kuvvetli ağrı belirtileri nelerdir?
Kalp Spazmı (Angine pektoris) belirtileri: Sıkıntı veya nefes darlığı Ağrı hissi; Genellikle göğüs ortasında başlar kollara, boyuna, sırta ve çeneye doğru ilerler. Sıklıkla fiziksel zorlama, heyecan, üzüntü yada fazla yemek yeme sonucu ortaya çıkar. Kısa sürelidir ve istirahat le durur. İstirahat halindeyken görülmesi ciddi bir durumu gösterir.

193 Kalp Krizi Belirti ve Bulguları
Göğüs Ağrısı; göğüs yada mide boşluğunun herhangi bir yerinde, sıklıkla kravat bölgesinde görülür. (Basınç ve ağrı, sıkışma tarzında, sternumun arkasında başlar omuza, boyuna, alt çeneye ve sol kola yayılır, 2 dk dan uzun sürer) Terleme Bulantı ve kusma Sık ve yüzeyel solunum Halsizlik

194 Göğüste kuvvetli ağrı durumunda ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hastanın yaşam bulgulan kontrol edilir. Hasta hemen dinlenmeye alınır, sakinleştirilir. Yan oturur pozisyon verilir. Kullandığı ilaçları varsa almasına yardım edilir. Yardım istenerek (112) sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır. Yol boyunca yaşam bulguları izlenir.

195 ZEHİRLENMELER Kimyasal etkileri ile sindirildiğinde, solunduğunda veya vücuda emildiğinde zarar veren ve fonksiyonunu bozan maddelere zehir denir. Oluş şekilleri: Sindirim yolu ile Solunum yolu ile Deri yolu ile Tüm zehirlenmelerde Zehir Danışma Merkezi’nin numaralı hattını arayın

196 Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?
Sindirim sistemi bozuklukları: Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal Sinir sistemi bozuklukları: Bilinç kaybı, havale, rahatsızlık hissi, hareketlerde uyumsuzluk Solunum sistemi bozuklukları: Nefes darlığı, morarma, solunum durması Dolaşım sistemi bozuklukları: Nabız bozukluğu, kalp durması

197 Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir?
Zehirlenme yolları üç grupta toplanır: Sindirim yoluyla: En sık rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alınan zehirler genellikle ev yada bahçede kullanılan kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, ilaç ve aşırı alkoldür. Belirtileri Bulantı, kusma, karın ağrısı ishal Göz bebeklerinin aşırı büyümesi veya küçülmesi Terleme, aşırı tükürük salgısı Solunum zorluğu Kasılmalar Ateşin artması

198 Belirtileri Solunum yoluyla:
Zehirli maddenin solunum yolu ile alınmasıyla oluşur. Genellikle karbonmonoksit (tüp kaçakları, şofben, bütan gaz sobaları), lağım çukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, havuz hijyeni için kullanılan klor, yapıştırıcılar, boyalar ev temizleyicileri vb. maddelerle oluşur. Belirtileri Solunum sıkıntısı CO zehirlenmesinde cilt vişne renginde Gözlerde ve genizde yanma Bitkinlik baş dönmesi

199 Cilt yoluyla: Zehirli madde vücuda direk deri aracılığı ile girer. Bu yolla zehirlenme böcek sokmaları, hayvan ısırmaları. İlaç enjeksiyonu yada sarmaşık, zirai ilaçlar gibi zehirli maddelerin deriden emilmesi ile olur. Belirtileri Olan yerde ağrı, şişlik, kızarma, ödem, morarma, bül oluşması, yanık olşabilir Vücutta solunum sıkıntısı, kasılmalar

200 Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım nasıl olmalıdır?
Bilinç kontrolü yapılmalıdır, Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanmalıdır. Zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır, Yaşam bulguları değerlendirilir, Kusma, bulantı, ishal vb. belirtiler değerlendirilir,

201 Kusturulmaya çalışılmaz, özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmamalıdır, Bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir, üstü örtülür, 112 aranarak bildirilir, Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir : -Zehirli maddenin türü nedir? -İlaç yada uyuşturucu alıyor mu? -Hasta saat kaçta bulundu? -Evde ne tip ilaçlar var?

202 Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hasta temiz havaya çıkarılır yada cam ve kapı açılarak ortam havalandırılır, Yaşamsal belirtiler değerlendirilir (ABC), Yarı oturur pozisyonda tutulur, Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir, Tıbbi yardım istenir (112),

203 İlkyardımcı müdahale sırasında kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır,
Solunumu korumak için maske veya ıslak bez kullanmalıdır, Elektrik düğmeleri ve diğer elektrikli aletler ve ışıklandırma cihazları kullanılmamalıdır, Yoğun duman varsa hastayı dışarı çıkarmak için ip kullanılmalıdır, Derhal itfaiyeye haber verilmelidir (110).

204 Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?
Yaşam bulguları değerlendirilir, Ellerin zehirli madde ile teması önlenmelidir, Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır, 15-20 dakika boyunca deri bol suyla yıkanmalıdır, Tıbbi yardım istenir (112).

205 Zehirlenmeye neden olan maddeler şöyle sıralanabilir:
Alkol Belirtiler: Konuşma güçlüğü, baş dönmesi, bilinç kaybı. Tedavi: Mide yıkanması, kan dolaşımını arttırıcı kafein gibi maddelerin verilmesi, yapay solunum. Arsenik Belirtiler: Titreme, kramp, bilinç kaybı, sancı, kusma ve ishal. Tedavi: Hayvansal kömür, acı tuz, mide yıkanması. Asitler Belirtiler: Parşömen kağıdım andıran asit kabukları oluşur ve bu kabukların kendilerine özgü renkleri vardır. Sülfürik asit: Önce beyaz, sonra siyah. Azot asit: Sarı. Tuzruhu (kezzap): Beyaz. Pikrin asiti: Kirli kahverengi. Eter kireci: Beyaz halkayla çevreli urlar. Karbolik asit: Beyaz, sonra kahverengi, yüzeysel kabuk oluşumu. Lizol: Yüzeysel kahverengi kabuk oluşumu. Asit oksalat Belirtiler: Kanlı kusmuk, nabız yavaşlaması, solunum güçlüğü, vücutta şişme. Tedavi:Bol miktarda yumurta akı karıştırılmış süt.

206 Zehirlenmelerde genel ilkyardım kuralları nelerdir?
Zehirlenmeye neden olan maddeyi uzaklaştırmak (Kirli madde vücuttan ne kadar çabuk uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda emilir). Hayati fonksiyonların devamının sağlanması Sağlık kuruluşuna bildirme (112)

207 Hayvan ısırmaları neden önemlidir?
Hayvanların ağzında daima mikrop vardır. Kedi, köpek vb. hayvanların dişleri sivri ve keskindir. Isırmaları halinde derin dokuları etkiler ve mikroplar derin dokulara kadar ulaşabilir.

208 Kedi, köpek ısırmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanmalıdır, Yaranın üstü temiz bir bezle kapatılmalıdır, Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır, Derhal tıbbi yardım sağlanmalı (112) ve hasta kuduz aşısı için uyarılmalıdır. Isıran köpek yakalanmalıdır.

209

210 Arı sokmalarının belirtileri nelerdir?
Belirtiler kısa sürer. Acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler olur. Birkaç yerden soktuysa alerjik bünyeli kişilerde tehlikeli olabilir. Arı sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır? Yaralı bölge yıkanır Derinin üzerinden görülüyorsa annın iğnesi çıkarılır Soğuk uygulama yapılır (soğuk su ve sirke). Amonyak kullanılmamalıdır Eğer ağızdan sokmuşsa, solunumu güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi olanlar için tıbbi yardım istenir

211

212 Akrep sokmalarının belirtileri nelerdir?
Kuvvetli bir lokal reaksiyon, Ağrı, Ödem, İltihaplanma olur, kızarır, morarır, Adale krampları, titreme ve karıncalanma, Huzursuzluk, havale gözlenebilir.

213 Akrep sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez Yatar pozisyonda tutulur Yaraya soğuk uygulama yapılır Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.

214

215 Yılan sokmalarının belirtileri nelerdir?
Lokal ve genel belirtiler verir : Bölgede morluk, iltihaplanma (1-2 hafta sürer) Kusma, karın arısı, ishal gibi sindirim bozuklukları Aşırı susuzluk Şok,kanama Psikolojik bozukluklar Kalpte ritim bozukluğu Baş ağrısı ve solunum düzensizliği

216 Yılan sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır, Yara su ile yıkanır, Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük, bilezik vb.) çıkarılır, Yasa baş ve boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır,

217 Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır (Turnike uygulanmaz), Soğuk uygulama yapılır, Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz (yara emilmez), Yaşamsal bulgular izlenir, Tıbbi yardım istenir (112).

218

219 Deniz canlıları sokmasında belirtiler nelerdir?
Çok ciddi değildir. Lokal ve genel belirtiler görülür: Kızarma Şişme İltihaplanma Sıkıntı hissi Huzursuzluk Havale Baş ağrısı

220

221 Deniz canlıları sokmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Yaralı bölge hareket ettirilmez. Deniz kestanesi dikenlerinin batması durumunda, deriyi yumuşak su ile yumuşatılır. Dikenler daha sonra kolayca çıkacaktır. Etkilenen bölge ovulmamalıdır.

222 Boğulma nedir? Boğulma nedenleri nelerdir?
Boğulma, vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir. Boğulma nedenleri nelerdir? Bayılma ve bilinç kaybı sonucu dilin geriye kayması Nefes borusuna sıvı dolması Asılma Akciğerlerin zedelenmesi Gazla zehirlenme Suda boğulma

223 Boğulmalarda genel belirtiler nelerdir?
Nefes almada güçlük Gürültülü hızlı ve derin soluma Ağızda balgam toplanması ve köpüklenme Yüzde, dudaklarda ve tırnaklarda morluk Sıkıntı basması Cevaplarda isabetsizlik, kararsızlık Bayılma

224 Boğulmalarda genel ilkyardım işlemleri ne olmalıdır?
Boğulma nedeni ortadan kaldırılır, Bilinç kontrolü yapılır, ABC değerlendirilir, Temel yaşam desteği sağlanır, Derhal tıbbi yardım istenir (112), Yaşam bulguları izlenir.

225 SUDA BOĞULMA* Havuz ya da denizde çırpınmakta olan kişiye suda kurtarma almamış kişilerin, yüzme bilseler dahi yaklaşmaması gerekir. Bir tekne ile yaklaşmak mümkün değil ise, ipe bağlı bir can simidi ya da tahta parçası, çırpınan kişiye yardım amacı ile atılabilir. Uzun bir sırık ya da ip ile kişiye ulaşmak denenebilir. Bunlar yapılamıyorsa, çırpınmaların bitmesi beklenir . Tekneye ya da sahile çıkarılan kazazedenin ABC’si kontrol edilir. Normal solunum ve dolaşım sağlandıktan sonra bilincin durumuna göre pozisyon verilir. Üzeri örtülerek nakledilir.

226 Hasta/ yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir?
Hasta / yaralı taşınmasında ilkyardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır. Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak için aşağıdaki kurallara uygun davranmalıdır. Hasta / yaralıya yakın mesafede çalışılmalıdır. Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalıdır. Sırtın gerginliğini korumak için dizler ve kalçalar bükülmelidir (Omurilik yaralanmaları riskini azaltır).

227

228 Yerden destek alacak şekilde her iki ayağı da kullanarak biri diğerinden biraz öne yerleştirilmelidir. Kalkarken, ağırlığı kalça kaslarına vererek dizler en uygun biçimde doğrultulmalıdır. Baş her zaman düz tutulmalı homojen ve düzgün bir şekilde hareket ettirilmelidir. Yavaş ve düzgün adımlarla yürümek gerekir. Adımlar omuzdan daha geniş olmamalıdır. Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup kalçayı kasmak gerekir.

229 Omuzlar, leğen kemiği ve omurilik hizasında tutulmalıdır.
Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalıdır. Hasta / yaralı mümkün olduğunca az hareket ettirilmelidir. Hasta / yaralılar Baş-boyun-gövde ekseni esas alınarak en ar altı destek noktasından kavranmalıdır. Hasta yaralı taşımak mükemmel bir ekip çalışması gerektirir. Tüm hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi olmalı ve hareketler için komut vermelidir (Dikkat, kaldırıyoruz vb.).

230 ACİL TAŞIMA TEKNİKLERİ NELERDİR?
Genel bir kural olarak, hasta/yaralının yeri değiştirilmemeli ve dokunulmamalıdır. Olağanüstü bir tehlike söz konusuysa, taşıdığı her türlü riske rağmen acil taşıma zorunludur. En kısa sürede yaralılar güvenli bir yere taşınmalıdır.

231 Hasta / yaralının sürüklenmesi:
Oldukça faydalı bir yöntemdir. Özellikle, iri yarı kişilerin taşınması gerektiğinde veya dar, basık ve geçiş güçlüğü olan bir yerden çıkarmalarda herhangi bir yaralanmaya neden olmamak için seçilebilecek bir yöntemdir. İlkyardımcının fiziksel kapasitesi göz önünde bulundurulmalıdır. Mümkünse battaniye kullanılmalıdır. Sürükleme yöntemleri nelerdir? Ayak bileklerinden sürükleme Koltuk altından tutarak sürükleme

232

233 Araç içindeki yaralıyı taşıma (RENTEK manevrası)
Kaza geçirmiş yaralı bir kişiyi eğer bir tehlike söz konusu ise omuriliğine zarar vermeden çıkarmada kullanılır. Bu uygulama solunum durması; yangın tehlikesi vb olağanüstü durumlarda uygulanacaktır. Öncelikle hasta/yaralının ayaklarının pedalların arasına sıkışmamış olduğundan emin olunmalıdır ve varsa emniyet kemeri çıkartılmalıdır.

234 İlkyardımcı ; Yaralıya yan taraftan yanaşır. Bir eliyle yaralının kolunu, diğer eliyle de çenesini kavrayarak boyun tespiti yapar. Yaralının baş-boyun-gövde eksenini mümkün olduğunca hareket ettirmeden bütün halinde araçtan dışarı çeker. Yaralı dışarı alındıktan sonra yavaşça yere veya sedyeye konur.