Ahlaki Muhakeme ve Bilişsel Sinirbilim

... konulu sunumlar: "Ahlaki Muhakeme ve Bilişsel Sinirbilim"— Sunum transkripti:

1 Ahlaki Muhakeme ve Bilişsel Sinirbilim
J D. Greene MS. Gazzaniga, The Cognitive Neurosciences, 4. Basım, 68, S

2 Ahlaki Muhakeme Piaget Kohlberg
Piaget, J. (1932). The Moral Judgment of the Child. London: Kegan Paul, Trench, Trubner and Co Kohlberg Kohlberg, Lawrence; T. Lickona, ed. (1976). "Moral stages and moralization: The cognitive-developmental approach". Moral Development and Behavior: Theory, Research and Social Issues. Holt, NY: Rinehart and Winston.

3 Ahlak; -Bilişsel bir yeti -Bilinçli ve sarih -Çeşitlilik, farklılık?

4 Evrimsel Psikoloji ve Duygular..
Ahlaki muhakemede sezginin rolü ile ilgili çalışmalar ‘sıcak’ ve ‘soğuk’ sistemler nasıl etkileşim halindeler?

5 1990’lar İkili sistem teorileri Biliş Duygular AHLAK

6 Rasyonalist Açıklama

7 Ahlaki muhakemeye ilişkin felsefi modeller
Three toy models of the sources of our moral judgements. Hauser M D Soc Cogn Affect Neurosci 2006;1: © The Author (2006). Published by Oxford University Press. For Permissions, please

8 Greene; ‘utilitarian’ ve ‘deontological’ yargılar İkili sistem teorisi
Toplumcu-faydaci bireyci kontrollü-bilişsel sezgisel-duygusal Nörogörüntüleme çalışmaları: zihinsel duruma atıf Nöroekonomi çalışmaları: dayanışma, güven ve adalet

9 Ahlak ile ilgili bir network:
Lezyon Çalışmaları Fonksiyonel ve yapısal nörogörüntüleme çalışmaları Hastalıklar (PD/APD)

10 Nörobilim Çalışmaları:
VMPFC : sosyal olayları, ahlaki ve duygusal değerlerle ilişkilendirir, sonuçları değerlendirir; ToM faaliyetleri, empati, niyetlere ilişkin yargılamalar OFC/VL : sosyal açıdan caydırıcı tepkileri, sonuca göre tepkiyi düzenler, otomatik tepkileri inhibe eder. Amygdala: tehdide verilen yanıtı düzenler, caydırıcı sosyal öğrenmede rol alır. DLPFC : muhakeme edilmiş analizleri uygular ve daha öncekileri baskılayabilir. anterior insula+posterior superior temporal sulcus (pSTS)+ anterior cingulate gyrus+ the inferior parietal lobules + temporoparietal junctions+ ventral striatum and mesolimbik ödül sistemi+ precuneus +posterior cingulate. subcortical limbic + anterior temporal lob hasarları da ahlaki davranışta bozulmalara yol açabilir.

11 Nörobilim çalışmaları:
Beyin hasarlı hastalar: Damasio; Somatik İşaretleyici Hipotezi Yetişkin’de VMPFC hasarı Erken dönem VMPFC hasarı  edinilmiş sosyopati ‘gelenek öncesi dönem’ sağ VMPFC hasarı  empati X sosyal kuralların ihlali karşısında kayıtsızlık X affektif ToM X

12 PF Cx hasarında: Duygusal içerikli resimlere verilen otonom yanıtlarda bozulma Utanç, suçluluk, empati gibi duyguları hissetmeme

13 Nörobilim çalışmaları:
Sosyopati/ APD araçsal X reaktif agresyon Prefrontal cx azalmış hacim (Raine,1994) ‘ahlaki kurallar’ X ‘ konvansiyonel kurallar’ (Blair,1995) Frontotemporal hiperaktivite (Raine et al.,1994) Amigdala disfonksiyonu VLPFC ve OF/MLC gelişimi (Yang et al., 2006) APD DLPFC anomalisi; PD X , empati? Radovan Karaciç

14

15 Nörogörüntüleme Çalışmaları

16 Nöral Devre: Ahlakla ilişkili uyaran karşısında aktivasyon?
(Moll et al., 2001; Moll et al., 2002a; Moll et al., 2002b) Duygusal işlemleme + ToM Default network (-/ amigdala ) Self-referential processing Episodic memory Prospection Mind-wandering Olayların şimdi ve buradanın dışında zihinsel temsiller halinde değerlendirilmesi

17 İkili sistem teorisi Kişisel ve kişisel olmayan ikilemler

18 Kişisel ve kişisel olmayan ikilemler MFG & PCG & STS / DLPFC & PL

19 Kişisel ikilemler  duygu mPFC, PCC, amigdala
Kişisel olmayan ikilemler  çalışma belleği, bilişsel kontrol DLPFC Greene et al., 2001, 2004

20 Ahlaki ikilemde çatışmanın zorluk derecesi (Koenings et al. 2007)
-RT - Çatışmadan sorumlu bölgede aktivasyon (ACC) -zorluk arttıkça DLPFCx aktivasyonu -FTD – köprü ikilemi -bilişsel yük, RT -sezgiciler,akılcılar -çalışma belleği kapasitesi -uykusuzluk

21 a- kişisel  default network b- kişisel olmayan c- çatışmanın yüksek olduğu ikilemler d- toplumcu/faydaci kararlara yönelince

22 İkili sistem teorisini destekleyen çalışmalar
Greene, J.D., Lowenberg, K., Nystrom, L.E., Darley, J.M., and Cohen, J.D. (2009c) Duty vs. the greater good: dissociable neural bases of deontological and utilitarian moral judgment in the context of keeping and breaking promises  Zararın sosyal bağlamı, fiziksel değil Greene, J.D., Lowenberg, K., Nystrom, L.E., and Cohen, J.D. (2009b) Neural dissociation between affective and cognitive moral disapproval DLPFC Greene, J.D., Nystrom, L.E., Engell, A.D., Darley, J.M., Cohen, J.D. (2004)  The neural bases of cognitive conflict and control in moral judgment. Neuron, Vol. 44,  BA46, BA10 Glenn, A.L., Raine, A., Schug, R.A. (2009). The neural correlates of moral decision-making in psychopathy. Molecular Psychiatry, 14, 5–6 Amigdala aktivitesi / psikopati / kişisel ikilemler  deontolojik yanit-emosyon ilişkisi

23

24 ToM Berthoz et al. (2006) Amigdala PCC ACC DLPFC TPC
Young et al., 2007 niyetXsonuç  ACC ve DLPFC

25 ToM Young & Saxe (2008) mPFC failin inancının değerliği
TPJ ve Precuneus entegrasyonu TMS  sağ TMJ  çocuksu

26 Nöroekonomi Prisoner’s dilemma Ultimatum game
Dayanışma / ödül (nucleus accumbens, caudat çekirdeği, VMPFC, OFC, rostral ACC) Ultimatum game  Adaletsiz teklif/ insula aktivasyonu/ otonom yanıt İnsula aktivasyonu insan>bilgisayar

27 Nöroekonomi Diğerlerinin ahlaki konumunu değerlendirirken;
- Adil oyuncuya bakarken: insula,amigdala - Adil oyunucunun acısını izlerken: Frontoinsular cx ve ACC Güven / Saygınlık caudate nuc.

28

29 Aksi yönde bulgular; Damasio A. R. (1994). Descartes' error: Emotion, reason and the human brain, NY: Grosset/Putnam De Waal F. (1997). Bonobo: The Forgotten Ape. Berkeley: University of California Press. Bargh, J.A., & Chartrand, T. L. (1999). The unbearable automaticity of being. American Psychologist, 54, Nisbett, Richard, & Wilson, Timothy. (1977). Telling more than we can know: Verbal reports on mental processes. Psychological Review, 84

30 Sosyal Sezgisel Model Sosyal Sezgisel Model  Ahlaki Temeller Teorisi (Moral Foundations Theory) ‘doğuştan sahip olduğumuz psikolojik mekanizmalar’ Bunların kültürel öğrenme ile farklılaşması - Zarar Verme/İhtimam Gösterme (harm/care) - Adalet/ Karşılıklılık (fairness/reciprocity) - İçgrup/ Sadakat (in-group/loyalty) - Otorite/ Saygı (authority/respect) - Saflık/ Kutsallık (purity/sanctity)

31