Hayvan Deneylerinde Alternatif Yöntemler

... konulu sunumlar: "Hayvan Deneylerinde Alternatif Yöntemler"— Sunum transkripti:

1 Hayvan Deneylerinde Alternatif Yöntemler
Doç.Dr.Atakan SEZER

2 Sunum Planı Giriş Hayvan deneyleri tanımı
Hayvan deneylerinde alternatifler “Üç R”

3 Ne için deney hayvanları kursuna katılıyorsunuz?

4 Araştırma yapmak

5 Yüksek lisans

6 Tez

7 Bilim

8 Akademik unvan almak, Yayın yapmak

9 Ticari

10 Neden deney, araştırma yapıyoruz?
İhtiyaç => araştırma => araştırıcı => deney ……..

11

12 Edward Jenner-1700 kendilerini veya aile üyelerini denek olarak kullanmışlardır.

13 Nazi Deneyleri

14 Nürnberg Kanunları Hastanın bilgilendirilmiş izni gereklidir.
Araştırma öncelikle hayvanlar üzerinde yapılmalıdır. Hastalara beklenen yararlarla beraber risk de açıklanmalıdır. Araştırmalar uzman bilim adamları tarafından yürütülmelidir. Fiziksel ve ruhsal acıdan kaçınılmalıdır. Ölüm veya benzeri yaralanmaların söz konusu olabileceği araştırmalar yapılmamalıdır.

15 HAYVAN DENEYLERİ Hayvan deneyi, bilimsel araştırma amaçlı olarak hayvanların kullanılmasını ifade eder. Gelişmiş ülkelerde deney hayvanlarının araştırma kullanım sahaları değerlendirildiğinde %22-60’ı ticari, %20-65’i akademik ve %13-30’u ise hükümet araştırmalardır.

16

17 Hayvan Deneyleri 1970’lerde Hollanda çocuk felci aşısı yapmak için yılda maymun kullanılmıştır. UK=> hayvan ABD=> 18–22 milyon kedi, maymun, köpek tavşan

18

19 Hayvanlar ile deney yapmalı mıyız?
Hayvan kullanımına karşıt yayınların %63’ü deney hayvanları hakkındadır. x Gıda olarak tüketilen hayvanlara oran %0.0003’ü

20 PETA

21

22

23

24 kullanılmalıXkullanılmamalı

25 Nobel Ödülü’nün 2/3’si hayvan deneylerine dayanan araştırmalar

26 Üzülme sakın aynı hastalıktan bende de vardı.
Sizinkiler üstesinde geldiler…

27 1996 => Doherty & Zinkernagel => Fare => Virüs ile enfekte olmuş hücrenin bağışıklık sistemi üzerinden keşfi 1997 => Prusiner => Hamster & fare => ‘Prion’ların keşfi ve tanımlanması 1998 => Furchgott, Ignarro & Murad => Tavşan => Kalp-damar sisteminde nitrik oksitin rolü 1999 2000 2001 2002 2004 => Axel & Buck => Fare => Koku reseptörleri ve koku alma sisteminin organizasyonunun aydınlatılması

28

29 İlerleme ve gelişme için hayvan deneyleri ön koşul olmuştur => % 97
Henüz tam bir alternatif olmadığından hayvan deneylerini kısıtlamak tıpta gelişmeyi kısıtlayacaktır => % 97

30 AŞI X FARKLI BAĞIŞIKLIK
AİDS, DM X DOKU KÜLTÜRÜ EŞİT ORTAM X STRES İNSANİ ÖLÜM X YAŞAM HAKKI İNSAN YAŞAMI X CANLI EŞİTTİR

31 Hayvan Deneylerinde Alternatifler
Zorunlu olmadıkça hayvanlar araştırma amacıyla kullanılmaması Eğer bir yaşama zarar verilecekse bunun haklı bir gerekçesinin olması Araştırmanın; bilime, insanlara ve /veya diğer canlılara katkı sağlaması Gerekli sayıda hayvan kullanılması, hayvan kullanımı dışında alternatifler Hayvan Deneylerinde Alternatifler

32 Mevzuat “Cruelty to Animals Act ” 1876, UK EU ‘da 2 mevzuat mevcut
the Convention for the Protection of Vertebrate Animals used for Experimental Purposes (Convention ETS 123), issued in 1986 by the Council of Europe (CoE; 2) the Directive for the Protection of Vertebrate Animals used for Experimental and other Scientific Purposes, Directive 86/609/EEC, issued in 1986 by the European Commission

33 3 R Replacement (Yerine Geçirme ) Reduction (Azaltma)
Refinement (Arındırma)

34 Replacement Filogenetik skalada yüksekte yer alan hayvan yerine daha aşağıda bulunan hayvanı kullanma anlamına gelir.

35

36 REPLACEMENT TEKNİKLERİ
Omurgalı hayvanları öldürdükten sonra elde edilecek hücre, dokular İnsandan çıkarılmış olan organ, doku çalışması, hücre ve doku kültürü, Matematik yöntemler, bilgisayar simülasyonları Amfibian Omurgasızlar Mikroorganizmalar Bitkiler Yumurtalar Sürüngenler

37 transplante edilmeyen verici organları,
postmortem materyal ve cerrahi girişimler esnasında uzaklaştırılan dokular araştırmalar için kullanılabilinir.

38

39 REDUCTION TEKNİKLERİ Deneyin kesin sonucuna ulaşmayı sağlayacak yeterlilikte en az sayıda hayvanın kullanılmasına “reduction veya azaltma teknikleri” denir.

40 Pilot çalışma uygulamaları
Kullanılacak hayvan türünün araştırmaya uygun olduğundan emin olmak için literatür çalışmaları İstatistik uzmanına denek sayısının yeterliliği için ön araştırma yapması istenebilir.

41 İstatistik çalışmaları nerede ve nasıl hayvan çalışması yapılacağı konusunda bilgi vermez ama alternatif metot geliştirmek için öneri sunar.

42 EU1995 de hayvan deneyleri sayısı için istatistik tutmak istemiş fakat 3 yıl üst üste başaramamış
1999 ‘da 1996 verileri çıkmış (11.5 milyon hayvan kullanımı)

43

44 REFINEMENT TEKNİKLERİ
Her deney hayvanından araştırma sonucunda elde edilecek veriler için kullanılan metotların “nazikleştirilmesi” için yapılan tüm işlemleri ifade eder.

45 Ağrı ve acıyı önlemeye ya da azaltmaya çalışmak,
Mümkün olan en erken dönemde deneye son vermek Ötenazi uygulanması gerekiyorsa en az strese sokacak yöntemi seçmek,

46 Deneyde gerekli girişimi uygulamadan önce eğitim almak,
Hayvanlarda kullanılan önemli girişim tekniklerini öğrenmek, Sıcakkanlı hayvanlardan soğukkanlı hayvanlara geçilmesi Hayvanlar daha iyi koşullarda tutulması ve hayvan teknisyenlerinin kontrolünde bulundurulmasını kapsar.

47 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu
Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Hayvan Hakları Ve Etik Kurul Uygulamaları İle İlgili Yasa Ve Kanunlar 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin icrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun 441 sayılı Tarım ve Köy işleri Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

48 16/05/2004 Tarihli Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar İçin Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi (UNESCO, Paris)

49 Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlarla Kullanılan Vertebralı Hayvanların Korunması Hakkındaki Avrupa Konvansiyonu (Avrupa Konseyi ETS 123) Laboratuvar Hayvanlarının Bakım ve Kullanılması Elkitabı (National Research Council, A.B.D.) Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlarla Kullanılan Hayvanların Korunması Hakkında Avrupa Direktifi (Avrupa Birliği 86/609/EEC)