PEDİATRİDE BAĞIŞIKLAMA GENEL İLKELER

... konulu sunumlar: "PEDİATRİDE BAĞIŞIKLAMA GENEL İLKELER"— Sunum transkripti:

1 PEDİATRİDE BAĞIŞIKLAMA GENEL İLKELER
Doç.Dr. Ahmet SOYSAL Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk İnfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı

2 Mayıs 1796, E. Jenner

3 BAĞIŞIKLAMA NEDİR? KAÇ ÇEŞİT BAĞIŞIKLAMA VARDIR?

4 AŞI NEDİR?

5 AŞILARIN SINIFLANDIRILMASI
Canlı-zayıflatılmış -viral -bakteriyel Ölü (İnaktive)

6 ÖLÜ AŞILAR 1. Tüm hücre (whole cell) - virüs -bakteri
2. Komponent (fraksiyonel) -protein tabanlı a. alt ünite (subunit) b. Toksoid - polisakkarid tabanlı a. saf b. konjuge

7 GENEL KURAL Aşı doğal infeksiyona ne kadar benzerse
Aşıya karşı bağışıklık yanıtı o kadar iyi olur

8 CANLI-ZAYIFLATILMIŞ AŞILAR
Vahşi virüs veya bakterinin zayıflatılmış şeklidir Etkin olabilmesi için vücutta çoğalması gerekir Bağışıklık yanıtı doğal infeksiyona benzer Genellikle tek dozda etkili

9 CANLI-ZAYIFLATILMIŞ AŞILAR
Ağır reaksiyon olasılığı vardır Dolaşımdaki antikorlarla etkileşirler Stabil değildirler

10 CANLI-ZAYIFLATILMIŞ AŞILAR
Viral Kızamık, kabakulak, kızamıkçık, suçiçeği, sarı humma, oral polio, rotavirus, influenza Bakteriyel BCG, oral tifo

11 ÖLÜ (inaktive) AŞILAR Vücutta çoğalamazlar
Dolaşan antikorlarla etkileşimi çok azdır Genellikle canlı aşılar kadar etkin değildirler Genellikle 3-5 doz gerektirirler Bağışıklık yanıtı çoğunlukla humoral Antikor düzeyi zamanla düşer

12 ÖLÜ AŞILAR Tüm hücre aşılar Viral Polio, hepatit A, kuduz, influenza
Bakteriyel Boğmaca, tifo, kolera, veba

13 ÖLÜ AŞILAR Komponent aşılar Alt ünite (subunit)
Hepatit B, influenza, asellüler boğmaca, tifo Vi, lyme Toksoid Difteri, tetanoz

14 POLİSAKKARİD AŞILAR Saf polisakkarid pnömokok meningokok Hib
Konjuge polisakkarid Pnömokok

15 SAF POLİSAKKARİD AŞILAR
2 Yaş altında bağışıklık uyaramaz Rapel yanıtı yoktur Oluşan antikorun fonksiyonel aktivitesi daha zayıftır İmmünojenisitesi konjugasyonla artar

16 DOZ ARALIĞI VE ZAMANLAMA
Kızamık aşısı ile antikor içeren ürün arasındaki süre Aynı anda uygulanmayan farklı aşılar arasındaki süre Aynı aşının rapel dozları arasındaki süre

17 ANTİKOR VE CANLI AŞILAR
GENEL KURAL İLK UYGULANAN AKSİYON Aşı Antikoru 2 hafta sonra ver Antikor Aşıyı >3 ay sonra ver

18 ANTİKOR İÇEREN ÜRÜNLER-KIZAMIK AŞISI
ÜRÜN AŞI ÖNCESİ SÜRE Yıkanmış ES 0 ay Hepatit A (IG) 3 ay Kızamık proflaksisi (IG) 5 ay Tam kan 6 ay İVİG ay

19 AYNI ANDA UYGULAMA GENEL KURAL HİÇ BİR AŞI İÇİN KONTRENDİKASYON YOK!

20 AYNI ANDA UYGULANMAYAN
AŞILAR ARASINDA SÜRE GENEL KURAL KOMBİNASYON EN KISA ARALIK İki canlı aşı 4 hafta* Diğer aşıların tümü Yok * 28 günden önce verilmişse son aşı tekrarlanır

21 CANLI-İNAKTİF ANTİJEN UYGULAMA ARALIĞI Antijen Kombinasyonu
Dozlar arasında önerilen minimum aralık ≥2 inaktif Yok; aynı anda veya herhangi bir aralıkta uygulanabilir İnaktif ve canlı ≥2 canlı parenteral* 4 hafta minimun aralık, veya aynı anda uygulanır. * Canlı oral aşılar (Ty21a tifo aşısı ve OPV) aynı anda veya inaktif/canlı aşıdan sonra herhangi bir zamanda uygulanabilir. MMWR Feb

22 ANTİKOR İÇEREN ÜRÜN + AŞI UYGULAMASI
Aynı anda uygulama Kombinasyon Dozlar arası minimum aralık Antikor içeren ürün Aynı anda farklı yerlerden + İnaktif antijen Herhangi bir aralıkla Antikor içeren ürün Aynı anda verilmez. + canlı antijen Aynı anda M M R V kaçınılmaz ise farklı yerlerden uygulanır, Rapel doz yapılır veya serokonversiyon bakılır. ACIP, AAFP Önerileri, MMWR 2002

23 PPD YANITININ İNTERFERENSİ (anerji)
PPD testi ve kızamık aşısı aynı anda uygulanırsa PPD yanıtı bozulmaz Kızamık aşısı yapılmışsa PPD testi 4 hafta ertelenmeli PPD testi kızamık aşısından önce yapılabilir Aktif TB: Kızamık aşısının tedavi başladıktan sonra yapılması uygundur ACIP, AAFP. MMWR 8 Feb 2002

24 DOZ ARALIĞI GENEL KURAL
Multi-doz aşılarda dozlar arasındaki sürenin artırılması aşının etkinliğini azaltmaz* Multi-doz aşılarda dozlar arasındaki sürenin azaltılması antikor yanıtını ve korunmayı azaltabilir *Ek rapel dozu veya serinin tekrarlanması gerekmez

25 KONTRENDİKASYON / İHTİYAT (PRECAUTION)
- Aşı yapılan çocukta ciddi yan etki olasılığını önemli derecede artıran durum İhtiyat - Aşı yapılan çocukta yan etki olasılığını veya şiddetini artıran durum - Aşının immünojenitesini azaltabilir

26 KONTRENDİKASYON / İHTİYAT (PRECAUTION)
DURUM CANLI ÖLÜ Komponente karşı allerji K K Ensefalopati K Gebelik K A İmmün supresyon K A Şiddetli hastalık İ İ Yakın zamanda kan ürünü İ A K: kontrendike; İ: ihtiyat; A: gerekiyorsa aşıla

27 İMMÜN SUPRESYON Hastalıklar - Konjenital immün yetmezlikler
- Lösemi/lenfoma - Yaygın kanser Kemoterapi - Alkilleyici ajanlar - Antimetabolitler - Radyasyon Kortikosteroidler - >20 mg/gün - >2 mg/kg/gün - Aerosol, topikal, günaşırı, kısa süreli hariç

28 HIV İLE İNFEKTE ÇOCUKTA AŞILAMA
AŞI ASEMPTOMATİK SEMPTOMATİK Suçiçeği Evet Hayır MMR Evet Hayır Diğer aşılar Evet Evet

29 KİT HASTALARINDA AŞILAMA
İnfluenza aşısı - KİT sonrası >6 ay ve her yıl Ölü aşılar (DTaP, Td, Hib, IPV, hepatit B, PPV) - Kİ T sonrası 12. Ay MMR - KİT sonrası 24. Ay (immünkompetan ise) Suçiçeği ve PCV7 önerilmez

30 YANLIŞ KONTRENDİKASYONLAR
Hafif hastalık Antibiyotik tedavisi Hasta ile temas veya nekahat dönemi Evde hamile bulunması Süt emzirme Prematüre doğum Aşı içinde olmayan maddelere karşı allerji İmmün supresyonla ilgisiz aile öyküsü PPD testi gerekliliği Birden fazla aşı yapılması gerekliliği

31 YANLIŞ KONTRENDİKASYONLAR
HAFİF HASTALIK Subfebril ateş ÜSYE AOM Hafif ishal

32 SORGULAMA Gıda veya ilaç allerjisi var mı? Çocuğunuz bugün iyi mi?
Son aşıdan sonra herhangi bir problem oldu mu? Bağışıklık sistemi ile ilgili problem var mı? Evde bağışıklık problemi olan var mı? Geçen sene içinde kan ürünü aldı mı? Gebelik var mı?

33 SÜREKLİ KONTRENDİKASYON
Aşı ya da içeriğine karşı önceki dozda ağır allerjik reaksiyon Boğmaca aşısı sonrası ensefalopati Progressif nörolojik hastalık (boğmaca aşısı için)

34 PREMATÜRE BEBEKLER - Gestasyon yaşı - Vücut ağırlığı
Rutin aşılama için engel değildir * ACIP ve AAFP MMWR, 2002;51:RR2

35 UYGULAMA YOLU Adjuvan içeren aşılar kas içine uygulanır
- SC/ID uygulanırsa lokal irritasyon, endurasyon, deride renk bozukluğu, enflamasyon, granulom Canlı aşılar SC uygulanır (BCG: ID)

36 UYGULAMA YOLU SC - İğne 45o açıyla uygulanır - <12 ay: uyluk
- >12 ay: triceps üst-dış kısmına IM - İğne 90o açıyla uygulanır - <12 ay: Uyluk anterolateral kısmına - >12 ay: deltoide - Kalçadan aşı yapılmaz siyatik yağ dokusu (Hep B, kuduz: azalmış immunojenite) ID - BCG: SC yapılırsa suboptimal immun yanıt

37

38

39 HEPATİT B AŞISI Annenin HBsAg durumu Bebeğe yapılacak uygulama
Pozitif İlk 12 saatte aşı* + HBIG Negatif Term Doğumda aşı Preterm 30 günlük olunca veya taburcu olurken Bilinmiyor İlk 12 saatte aşı, HBsAg Durumuna göre HBIG§ * Aşı sonrası serolojik takip, gerekirse ek doz Pretermlerde ilk doz hesaba katılmamalı § Pretermlerde aşı ile birlikte HBIG AAP, Pediatrics 2003

40 BCG AŞISI UYGULAMA 0-12 aylık bebek için ½ dizyem (0.05 mL) ID
> 1 yaş 1 dizyem (0.1 mL) ID 3-6 yaş arası çocuklara BCG aşı öncesi PPD yap > 6 yaş üstüne BCG aşısı önerilmez

41 DTaP-AŞISI 0.5 mL IM uygulanır 7 yaş üstüne uygulanmaz YAN ETKİ
Seizure: DBT doz/ 1 Hipotonik-hiporesponsif epizod: 1750 doz/1 40.5 üzerinde ateş: %0.3 ilk 48 saat Ağlama krizi: %1 in 48 hours for 3 hours or more KONTRENDİKASYON Aşıya allerjik reaksiyon Ensefelopati in 7 days

42 KKK-AŞISI

43 ROTAVİRÜS AŞISI

44 TRİVALAN-İNAKTİF İNFLUENZA AŞISI
6 ay- 35 ay mL IM > 36 ay mL IM 6 ay – 8 yaş ilk aşılama 2 doz > 9 yaş tek doz aşı

45 SAKLAMA OPV Kızamık Suçiçeği BCG Isı ve ışığa duyarlı D, T, P, IPV,
Hepatit A ve B Hib İnfluenza Dondurulmaya duyarlı

46 SAKLAMA Buz dolabı Jeneratöre bağlı olmalı
Sadece aşı için kullanılmalı Sık sık açılmamalı İç ısı 2-8oC arasında olmalı İç ısı dışarıdan gözlenebilmeli Aşılar kapak rafına konmamalı

47 SAKLAMA OPV Liyofilize ise dondurulabilir, Kızamık
Suçiçeği BCG Liyofilize ise dondurulabilir, Buzlukta saklanabilir Rafta ise en soğuk raf seçilmeli

48 ÇÖZÜLDÜKTEN SONRA BOZULMA SÜRESİ
AŞI SÜRE Suçiçeği 30 dk. BCG 4 st MMR 8 st. OPV st.* * Kümülatif süre; toplam 10 kez dondurulup çözülebilir