ZİHİN ENGELLİLERE OYUN VE ŞARKI ÖĞRETİMİ

... konulu sunumlar: "ZİHİN ENGELLİLERE OYUN VE ŞARKI ÖĞRETİMİ"— Sunum transkripti:

1 ZİHİN ENGELLİLERE OYUN VE ŞARKI ÖĞRETİMİ
A. Özel Gereksinimli Çocuklar Ve Oyun B. Zihin Yetersizliğine Sahip Çocuklar Ve Oyun

2 A. ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLAR VE OYUN

3 Özel eğitime muhtaç çocukların eğitimi için; özel olarak yetiştirilmiş personel, geliştirilmiş eğitim programı, bu çocukların özür gruplarına ve özelliklerine uygun eğitim ortamı hazırlanması esastır.

4 Özel eğitime ihtiyacı olan çocukların hayatında da oyunun çok büyük önemi var. Çünkü özel gereksinimli çocuklar oyun etkinlikleri ile kavram ve zihinsel gelişimin yanı sıra birçok sosyal beceriyi de kazanabilmektedir.

5 Oyun etkinlikleri ile iletişim kurmayı, etkileşmeyi, arkadaş edinmeyi, beraber çalışmayı ve bireysel olarak güçlü ve zayıf yanları ile birbirlerini tamamlamayı öğrenmektedirler.

6 Oyunun Özel Gereksinimli Çocuklara Kazandırdıkları
Dikkatinin artmasını sağlar. Kavramları öğrenmesinde kolaylık sağlar Öz bakım becerilerini daha kolay öğrenir. El-göz koordinasyonu sağlar. Biriken enerjisini boşaltmasına yardımcı olur.

7 Oyunun Özel Gereksinimli Çocuklara Kazandırdıkları
Çocuğun özgüveni artar. El kas becerileri gelişir. Dil gelişimine katkıda bulunur. Kurallara uymayı öğrenir. Problem becerisi gelişir. Sorumluluk almayı öğrenir.

8 Oyunun Özel Gereksinimli Çocuklara Kazandırdıkları
İç dünyasını yansıtır. Öğrendiklerini pekiştirir. Eğitime yeni başlayan özel gereksinimli çocuğun kaygıları oyunla ortadan kaldırılabilir. Paylaşmayı öğrenir, iletişimi artar.

9 Özel Eğitimde Oyunun Evreleri ve Özellikleri
Bütün çocuklar herhangi bir engeli olsun olmasın oyun oynamaktan büyük haz duyarlar. Bu nedenle farklı gelişen çocuklara da, oyunla eğitim vermek ve gelişim alanlarını desteklemek gerekir. Özel gereksinimli çocukların gelişiminde oyunun yararlı olabilmesi için öncelikle çevrenin zenginleştirilebilmesi ve çocuğun engeline uygun olarak düzenlenmesi gerekir. Bunun yapılmasındaki amaç ise, farklı gelişen çocukların oyuna başlayabilmesini, oyunu sürdürebilmesini ve tekrar oynama isteği duymasını sağlayacak bir ortam hazırlayabilmektir.

10 Çocuğun engeline göre oyunun evreleri ve özellikleri değişmektedir.
Görme Engelli Çocuklar İşitme Engelli Çocuklar Dil ve Konuşma Bozukluğu Olan Çocuklar Üstün Yetenekli Çocuklar Ortapedik (Bedensel) Engelli Çocuklar Hiperaktif Çocuklar Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar Down Sendromlu Çocuklar Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar

11 1. Görme Engelli Çocuklar
Görme engelli çocukların normal çocuklar gibi oyuna ilgi gösterdikleri, ancak durumlarına özgü bazı farklılıklar bilinmektedir: Başlıca fark, görme engellilerin yalnız oyunu tercih etmeleridir. Diğer bir fark görme engellilerin hayali oyunlarda daha az imgelem gücü gösterdikleridir. Aynı zamanda, fiziksel çevrelerini araştırma ve kullanmada, daha geri planda kaldıkları belirlenmiştir.

12 2. İşitme Engelli Çocuklar
İşitme engelli çocuklar, iş birlikçi, sosyodrama oyunlarına daha az katılırlar. Nesneleri sembolik olarak kullanmada geridirler. Çevresel koşullardan daha fazla etkilendikleri görülmüştür.

13 3. Dil ve Konuşma Bozukluğu Olan Çocuklar
Konuşma geriliği olan çocuklarda da dil ve oyun gelişimi paralellik gösterir. Etkileşime dayalı sosyodrama oyunlarına katılımları daha kolaydır.

14 4. Üstün Zekalı Çocuklar Üstün zekâlı çocuklar oyunlarında bireyciliği ön plana çıkarırlar. Yaratıcılık ve esneklik gerektiren oyunları oynamayı tercih ederler, oyunları yaşıtlarıyla değil, büyükleriyle oynamak isterler.

15 5. Ortapedik (Bedensel) Engelli Çocuklar
Ortapedik engelli çocuklar, engellerinin el verdiği ölçüde oyunlara katılırlar. Hareket engeli olan bebekler çevrelerine ilgi göstermeyebilir. Görerek,dokunarak,işiterek ve tadarak oynayabileceği oyunlar tasarlanabilir. Çocuklarla oynayacağınız taklit oyunları çocuğun dikkatini artırarak öğrenmesine katkı sağlayacaktır. Konuşma problemi olan çocuk ile ayna karşısında dudak, dil, çene egzersizleri çocuğun gelişimine katkıda bulunacaktır.

16 6. Hiperaktif Çocuklar Hiperaktif çocukların dikkatleri çok çabuk dağıldığı için bu çocuklar, grup oyunlarına pek ilgi göstermezler. İlgisini çeken oyunlara saatlerini verebilirler. “Örneğin bilgisayar oyunu” . Tercih edilen oyun ve oyuncaklar engelli çocuğun zeka seviyesine, engel durumuna göre farklılık gösterir.

17 7. Zihinsel Engelli Çocuklar
Zihinsel engelli çocuklar da yetişkinler tarafından yapılandırılmış oyun ortamlarına gereksinim duyarlar. Oyunda nesneleri birleştirmede ve oluşturmada daha geri oldukları görülmüştür. Oyuncaklarla amaçsızca oynarlar. Sembolik oyunlarda normal çocuklara göre daha geri oldukları görülmüştür. Dikkat süreleri kısa olduğundan, bir oyunda yoğunlaşmada güçlük çekerler. Oyuncakları nasıl kullanacaklarını bilemezler. El-göz eşgüdümü yetersizdir.

18 8. Down Sendromlu Çocuklar
Down sendromlu çocukların oyunlarının gelişimsel sırasının ve yapısının engelli olmayan yaşıtlarına oldukça benzer olduğu vurgulanırken; down sendromlu çocukları, engelli olmayan çocuklar ile takvim yaşlarına göre ya da zekâ yaşlarına göre eşleştiren bazı araştırmalarda, bu çocukların engelli olmayan çocuklara göre daha fazla baktıkları ve keşfetme davranışının daha az olduğu vurgulanmaktadır. Bu grup çocuklar yüz yüze ve oyuncak merkezli etkileşimde güçlükler yaşamaktadır.

19 9. Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) Olan Çocuklar
Hayali oyun oynamazlar. Temsili becerilerden yoksundurlar. Ancak eğitsel müdahaleler sonunda yönergelere yanıt verdikleri görülmektedir. Nesneleri işlevsel olarak kullanmak yerine döndürme hareketi ile yetinirler.

20 B. ZİHİN YETERSİZLİĞİNE SAHİP ÇOCUKLAR VE OYUN

21 Oyunların Yapılandırılması
Normal gelişim gösteren çocuklar, oyun becerilerini çok az bir yardımla ya da çevrelerinde oynanan oyunları model alarak öğrenirken, zihin engelli çocuklar ise, yetişkin tarafından hazırlanan yapılandırılmış oyun ortamlarına gereksinim duymaktadırlar.

22 Yapılandırılmış oyun ortamlarında öncelikle zihin yetersizliğine sahip çocukların yaşı ve gelişimsel düzeyi dikkate alınır. Oyun becerileri basitten karmaşığa doğru sıralanarak, her bir beceri sistematik öğrenme ortamlarında zihin engelli çocuklara öğretilir. Zihin engelli çocuklar, öğrenme ortamlarında yaşadıkları başarısızlıklardan olumsuz etkilenirken, oyun sırasında yaptığı hataların başarısızlık olmadığını, sadece oyunun bir parçası olduğunu düşünmektedirler.

23 Bu nedenle oyun becerilerinin öğretimi, erken eğitim programının en önemli parçasını oluşturmaktadır.

24 Yalnız Oyun Zihin engelli çocukların normal yaşıtlarına göre oyun gelişim aşamalarında gösterdikleri yetersizlikler bebeklik döneminden başlamaktadır. Bu dönemde zihin engelli çocuklar ince motor gelişimindeki yetersizlik nedeniyle, oyuncağa uzanma ve eline aldığı oyuncağı belli bir süre tutmada sorunlar yaşamaktadırlar. Normal gelişim gösteren çocuklar ise bu dönemde oyuncağı rahatlıkla tutmakta, hatta nesneleri belli bir süre (bu bir çıngıraksa) sallamaktadırlar.

25 Manipülatif Oyun Daha ileri yaşlarda zihin engelli çocuklarda, ince motor gelişimde görülen yetersizlik tek başına oynanan halkaları çubuktan geçirme, tahta küplerle kule yapma, kağıt üzerine basit karalamalar yapma, oyun hamuru ile oynama, birbirine bağımlı olmayan basit yap bozları takıp çıkartma gibi manipülatif oyunlarda da ortaya çıkmaktadır.

26 Zihin engelli çocukların en belirgin yetersizliklerinden biri olan el göz koordinasyonunu ve dikkat süresini geliştirmede, bu tür manipülatif oyunlardan sıklıkla yararlanılmakta, hatta eğitim programının önemli bir bölümünü bu tür oyunlar oluşturmaktadır.

27 Zihin engelli çocukların dikkat sürelerini arttırmada ve el göz koordinasyonunu geliştirmede manipülatif oyunların dışında grupla oynanan oyun etkinliklerinden de yararlanılmaktadır.

28 Oyuncaklarla Oynama Zihin engelli çocukların yaşadıkları diğer bir sorun da, bilişsel becerilerdeki yetersizlikten dolayı oyuncaklarla nasıl oynanacağını öğrenmede yardıma gereksinim duymalarıdır. Normal gelişim gösteren çocuklar, belli bir oyuncağın düğmesine bastığında çıkan sesi deneme yanılma yoluyla ya da yetişkini model alarak çok kısa bir sürede öğrenirler. Ancak zihin yetersizliğine sahip çocuklar, çoğu zaman bu becerileri öğrenmede özel eğitim desteğine dayalı sistematik öğrenme ortamlarına gereksinim duymaktadırlar.

29 Sembolik Oyun Özellikleri
Normal gelişim gösteren çocuklar iki yaşından itibaren günlük yaşamlarını canlandıran işlevsel ve sembolik oyunlara yönelirler. Bu tür oyunlar bebeklerle konuşma, bebeği ayağında sallama, bebeğe mama verme ya da boş bardaktan su içme gibi hayal gücü ve yaratıcılığa dayalı oyunlardır. Oyun, çocukların yaratıcılığına bağlı olarak kendi içinde gelişir.

30 Zihin yetersizliğine sahip çocuklar ise, bu tür hayal gücüne ve yaratıcılığa dayanan oyunları oynamada yetersizdirler. Sosyal iletişimi başlatma ve başlatılan iletişimi sürdürmede yetersiz kalmaktadırlar. Yönlendirme olmadan oyun oynama fırsatı verildiğinde ise tek başına oynamakta ya da amaçsız davranışlarda bulunabilmektedirler. Bu nedenle, sembolik ve işlevsel oyun oynamada olumlu modellere ya da yetişkinin onu yönlendirmesine gereksinim duymaktadırlar.

31 İşlevsel oyunların yanında sembolik oyun davranışları sınırlı olan zihin yetersizliğine sahip çocuklara günlük yaşamlarında sıkça kullandıkları nesnelerin sembolik olarak kullanımın öğretimi yapılabilir. Örneğin, başlangıçta zihin yetersizliğine sahip çocuğa gerçek telefon kullanılarak telefon sesini duyduğunda ahizeyi eline alarak «alo» sesi çıkarması öğretilebilir. Bir süre sonra, zihin yetersizliğine sahip çocuk bu davranışı bağımsız olarak gösterdiğinde gerçek telefon yerine oyuncak bir telefonun kullanılması, daha sonra oyuncak telefonun yerini telefona benzeyen plastik muz maketi gibi başka bir nesnenin alması ve en son aşamada ise öğrencinin elini telefon ahizesi olarak kullanması öğretilebilir.

32 Hayali/sembolik oyun öğretiminde nelere dikkat etmeliyiz?
Hayali/sembolik oyunlara dayalı eğitim senaryoları hazırlanırken, senaryoların kısa olmasına ve öğrencinin yönergeleri anlayabilmesi için karmaşık olmamasına dikkat edilmelidir. Çocuğun gelişim düzeyine uygun roller ve oyun davranışları belirlenmelidir. Zihin yetersizliğine sahip çocuğa her zaman karakter rollerinin dışındaki ikincil roller verilmemelidir.

33 Dikkat süresi… Zihin yetersizliğine sahip çocukların bilişsel gelişim açısından dikkat sürelerinin normal çocuklara göre daha kısa olduğu bilinmektedir. Bu özelliklerinin sonucu olarak çocuklar, belli bir oyunda kısa sürelerde oynayıp, hemen yeni bir oyun arayışı içine girmektedirler. Bu nedenle zihin yetersizliğine sahip çocuklar, arkadaşlarıyla birlikte oynana işbirliğine dayanan kurallı oyunları oynamada da sorunlar yaşamaktadırlar.

34 Grup Oyunlarında Yaşanan Sorunlar
Kuralları benimsemekte ve oyun sırasında verilen sorumlulukları yerine getirmede yetersizdirler. Çocukların oyunun kurallarını bilmediği ya da oynamak istemediği için oyundan çıkarak kendi başlarına oynamak isterler. Diğer çocuklarla oyunu paylaşmak istemeyen zihin yetersizliğine sahip çocuklarda sınıf arkadaşına vurma, oyun oynanan ortamı terk etme, ağlama gibi davranış problemleri ortaya çıkabilir. Oyuna katılmak istese de oyunun kurallarına göre oynamadıkları için diğer çocuklar onları oyuna almak istemeyebilir.

35 Kurallı grup oyunlarının öğretiminde nelere dikkat etmeliyiz?
Öncelikle zihin yetersizliğine sahip çocuklara bu tür oyunlar bireysel olarak öğretilmeli, daha sonra çocuk gruba katılmalı ve oyun içinde öncelikle çok basit sorumluluklar verilmelidir.

36 Kurallı grup oyunlarının öğretiminde nelere dikkat etmeliyiz?
Bunun yanında büyük motor gelişimde gösterdikleri yetersizlik nedeniyle arkadaşlarıyla birlikte oynanan karşılıklı top atıp tutma, oyun içerisinde koşma, zıplama gibi becerileri de bağımsız olarak yerine getirmede zorluk çekmekte ya da yaşıtlarının bu davranışları gerçekleştirdiği süreden daha fazla süreye ve yetişkinin yardımına gereksinim duymaktadırlar. Bu nedenle zihin yetersizliğine sahip çocuklar, el becerilerine dayalı ince motor gelişimin yanında yürüme, oturma, koşma gibi temel kaba motor becerilerde de yetersizlikleri görüldüğünden, mutlaka fizyoterapi desteğine de gereksinim duyabilirler.

37 İşbirliğine dayalı oyun
Zihin yetersizliğine sahip çocukların yaşlarının ilerlemesi ve aldıkları eğitimle birlikte, tek başına oyundan işbirlikçi oyuna doğru bir geçiş göstermekte; basit düzeyde oyun oynama davranışlarının azalıp, daha karmaşık oyun davranışlarının artmaktadır. Yalnız oyun İşbirliğine dayalı oyun

38 Zihin Yetersizliğine Sahip Çocuklara Oyun Öğretiminde Yetişkinin Rolü

39 1. Zihin yetersizliğine sahip öğrencilerin davranışlarında gözlem yapılmalıdır.
Gözlem süresi en az bir hafta sürmeli ve günün belirli saatlerinde düzenli olarak yapılmalıdır. Gözlem sırasında aşağıdaki maddelere dikkat edilmelidir? Çocuk oyun etkinlikleri sırasında zamanını en çok hangi oyun alanında geçiyor? En çok kimle oynuyor? Yalnız mı? Hangi araçları kullanmada yetersizdir? Oyun becerileri sırasında yaşadığı sorunlar nelerdir? Hangi durumlarda yardıma ihtiyaç duyuyor? Hangi oyunlarda daha başarılı?

40 2. Hangi oyun becerilerinin öğretileceğine karar verilmelidir.
Zihin yetersizliğine sahip çocuklara oyun becerilerini öğretmeye başlamadan önce oyun için önkoşul olan hazırlık becerilerinin kazandırılması gereklidir. ÖRNEK: Çocuğun oyuncakla oynamak için gerekli olan küçük motor becerileri yetersizse öncelikle bu becerilerin kazandırılması gereklidir. Eğer özel gereksinimli çocuk akranlarını oyun sırasında taklit edemiyorsa öncelikle taklit becerilerinin öğretimi yapılmalıdır.

41 2. Hangi oyun becerilerinin öğretileceğine karar verilmelidir.
Oyun becerilerinin öğretimi grup eğitimi ortamında yapılamıyorsa, yapılandırılmış ve bireysel eğitim öğrencinizin öğrenme hızını arttırabilir.

42 2. Hangi oyun becerilerinin öğretileceğine karar verilmelidir.
Oyun etkinliğini belirlerken özel gereksinimli çocuğun yapabildikleri dikkate alınmalıdır. Başlangıçta daha az işbirliği ve sözel iletişimi gerektiren motor becerilerin taklidine dayalı oyun etkinlikleri öğretilebilir. Daha sonra çocuğun günlük yaşamın bir parçası olan hayali oyunları öğretebilirsiniz. ÖRNEK: Çocuklar anne babalarını taklit etmekten çok hoşlanırlar. Öncelikle anne babaların rollerini taklit etmeyle öğretime başlayabilirsiniz. Daha sonra ise, bir iş ya da eylemle ilgili roller seçilebilir. Örneğin bebekler biberondan süt içer gibi. Ek olarak mesleklerle ilgili karakter rolleri oynayabilirler. Örneğin doktor, öğretmen, kuaför vs.

43 3. Öğretime, çocuğun yapabileceği beceri ile başlanmalıdır.
Zihin yetersizliğine sahip çocuklar diğer çocuklar kadar kolay veya çabuk öğrenemezler. Normal gelişim gösteren çocuklar için çok kolay olan beceri basamaklarının tek bir basamağını dahi; zihin yetersizliğine sahip çocuk yerine getirmeyebilir. Bu nedenle beceriyi oluşturan tüm basamaklar yazılmalıdır. Çocuğun hangi aşamalarda beceriyi yapamadığı belirlenmeli ve bu basamakların nasıl basitleştirileceği düşünülmelidir.

44 3. Öğretime, çocuğun yapabileceği beceri ile başlanmalıdır.
Eğitim programına en basit adımda başlandığında, çocuğun başlangıçta başarı elde etmesi sağlanmış olunur. Özellikle öğrencinin her bir beceriyi gerçekleştirdiğinde yanında olmalı ve gerektiğinde hemen yardım edilmelidir. Önemli olan çocuğun yapabildiğini bildiği basamaklara geçebilmektir. Zihin yetersizliğine sahip çocukların her oyun becerisini adım adım ilerleyerek öğrenebileceği unutulmamalıdır.

45 3. Öğretime, çocuğun yapabileceği beceri ile başlanmalıdır.
ÖRNEK: Arabayla oynama becerisi Alt basamakları: Arabayı bir zemin üzerinde ileri geri hareket ettirme Arabayı bir yol üzerinde hareket ettirme Arabayı oyuncak bir rampanın üzerinde hareket ettirme Arabayı garaja park etme Arabayı ileri geri hareket ettirirken «düt-düt» gibi sesler çıkarma

46 3. Öğretime, çocuğun yapabileceği beceri ile başlanmalıdır.
Becerinin küçük basamaklara bölünmesinin yanı sıra, zihin yetersizliğine sahip çocuğun belirli etkinliklere katılımını sağlamada basit düzenlemeler yapılabilir. ÖRNEK: Kum etkinliğinde özel gereksinimli öğrenci kuma dokunmak istemediği için etkinliğe katılmayı reddediyorsa aşağıdaki adımlar izlenebilir: İlk aşamada öğrenci kum masasının yanına oturtulabilir. Daha sonra öğrenci hiçbir şey yapmadan sadece kum masasına dokunabilir. Ardından öğrenci kum üzerindeki ilgi duyduğu oyuncaklarına dokunabilir. En son olarak öğrenci kürek ya da başka bir kum havuzu oyuncağıyla kuma dokunabilir.

47 4. Oyun öğretimi sırasında pekiştireçlerden yararlanılmalıdır.
Çocuk için uygun olan ödülü belirlemede, gözlemlerden ve çocuğun ailesinden yardım alınabilir. Daha sonra belirlenen pekiştireçlerin bir listesi yapılarak oyun öğretiminde kullanılmalıdır. Başlangıçta oyun öğretimi sırasında oyunun her bir aşamasında çocuk için belirlenen uygun ödül verilmelidir. Ardından yavaş yavaş bu ödül geri çekilmelidir.

48 4. Oyun öğretimi sırasında pekiştireçlerden yararlanılmalıdır.
Çocuk için uygun olan ödülü belirlemede, gözlemlerden ve çocuğun ailesinden yardım alınabilir. Daha sonra belirlenen pekiştireçlerin bir listesi yapılarak oyun öğretiminde kullanılmalıdır. Başlangıçta oyun öğretimi sırasında oyunun her bir aşamasında çocuk için belirlenen uygun ödül verilmelidir. Ardından yavaş yavaş bu ödül geri çekilmelidir.

49 5.Eğitim ortamının hazırlanması
“Ne zaman ve nerede” öğreteceğinizi ve hangi araçları kullanacağınızı belirlemek anlamına gelmektedir. Öğretimi yapılacak oyun önceden belirlenmeli ve oyun içinde kullanılacak oyuncaklar temin edilmelidir. Bu hazırlığın yapılması, oyun sırasında zihin engelli çocuklarda çıkabilecek davranış sorunlarını önleyebilecektir. Ayrıca hazırlanan oyun ortamı çocuğun ilgisini çekmelidir. Zihin engelli çocuğun hoşlanabileceği oyuncaklar mutlaka bulundurulmalıdır.

50 6. Oyunun basitleştirilmesi için anlaşılır yönergeler verilmelidir.
Zihin engelli çocuklar verilen yönergeleri anlamadığı zaman, yapabileceği bir beceriyi bile gerçekleştirmeyebilir. Eğer gerçekleştirdiği bir beceriyi yönerge verildikten sonra yapmıyorsa, çocuğa bu yeterince basit şekilde ifade edilmemiştir.

51 6. Oyunun basitleştirilmesi için anlaşılır yönergeler verilmelidir.
SÖZEL YÖNERGE: En etkili sözlü yönergelere çocuğun ismiyle başlanmalı, kısa, anlaşılır ve sadece çocuğun anlayabileceği kelimeler kullanılmalıdır. Sözel yönergeler belirledikten sonra değiştirilmemelidir. Çocuk yönergelere yanıt vermiyorsa tekrar denenmelidir. İletişimi daha anlaşılır yapacağı düşüncesiyle hiçbir şekilde “yardımcı” kelimeler kullanmamaya özen gösterilmelidir. Bu tür kelimeler daha fazla dikkat dağıtır. Sözel yönergeler uygun oyunun demonstrasyonu ile eşleştiğinde veya model olunan bir sosyal davranışla eşleştiğinde “gülümseme ve merhaba deme gibi” davranışta artışlar olduğu gözlenmiştir.

52 6. Oyunun basitleştirilmesi için anlaşılır yönergeler verilmelidir.
ÖRNEK: DOĞRU YANLIŞ Sıkıca asıl ki, düşme ve ayaklarını buraya koy. Murat, ayağını pedalın üstüne koy. Burada birçok resim var, öyle değil mi? Bununla aynı olan resim nerededir? Zeynep, buna benzeyen resmi bul.

53 6. Oyunun basitleştirilmesi için anlaşılır yönergeler verilmelidir.
MODEL OLMA: Sözel olarak ifade edilen beceriyi örnekleyerek göstermeli ya da uygun model olacak sınıf arkadaşını seçmelisiniz. Öncelikle zihin engelli öğrencinin ilgisini çekmeli ve yapması gerekeni yavaşça göstermelisiniz. Böylelikle zihin engelli çocuk hareketi kolaylıkla taklit edebilir. Oyun hamurunu nasıl şekillendireceği yetişkin tarafından çocuğa gösterilmelidir. Eğer öğrenci model olarak kullandıysa, aynı zamanda öğretmen, davranışı sözel olarak ifade etmelidir. Gerekiyorsa, “Bak Ayşe ne güzel hamuru elinde yuvarlıyor, haydi sende onun gibi yap.” Şeklinde yönergelerin sunulması etkili olacaktır.

54 6. Oyunun basitleştirilmesi için anlaşılır yönergeler verilmelidir.
FİZİKSEL İPUCU: Davranışı sözel olarak ifade etmek ya da göstermek bazen yeterli olmayabilir. Yetişkin elini zihin engelli çocuğun elinin, ayağının ya da kolunun üstüne koyarak davranışın yapılmasına yardım etmelidir. Zihin yetersizliğine sahip çocuk davranışı gerçekleştirince, bu yardım aşama aşama geri çekilmelidir. Yardımın geri çekilmesi ise; zihin engelli çocuğun elinin üzerinden tutulması, ikinci aşamada bileğinden, üçüncü aşamada kolu üzerinden ve en son aşamada ise dirseğine dokunarak davranışa yönlendirilmesidir.

55 7. Görsel desteklerden yararlanılabilir.
Görsel destek yoluyla öğretim; nesne, fotoğraf, resim, yazılı materyal, sembol etiket ve video görüntüleri gibi, çeşitli araçlar kullanılarak yürütülmektedir. En yaygın biçimde kullanılan uygulama arasında etkinlik çizelgeleri, video modelle öğretim, oyun basamaklandırılması bölümünde olduğu gibi çocuğa öğretilecek oyun becerisi küçük basamaklara bölünür ve bu basamakları gösteren görsel bir çizelge hazırlanır. Daha sonra ise çocuğun bu çizelgeyi takip ederek, her bir basamağı yapması sağlanır. Görsel çizelge hazırlanırken, sınıftaki akran bir öğrenciden yardım alınabilir. Akran öğrenci oyun becerisini yaparken her bir basmak fotoğraf makinesi ile çekilebilir. Fotoğraflar art arda gelecek şekilde bir defterin sayfalarına yapıştırılarak bir albüm oluşturulabilir. Çocuğun arkasında durulup elinin üzerinden tutularak defterin sayfasını çevirip fotoğrafta gördüğü şekilde oyuncağı tutması sağlanır.

56 7. Görsel desteklerden yararlanılabilir.
Videoyla model olma uygulamasında ise öğrencisinin model alması istenen becerilerin yerine getirilişi videodan çocuğa gösterilir. Videodaki görüntü sınıftaki akranına ya da bir yetişkine ait olabilir.

57 7. Görsel desteklerden yararlanılabilir.
ÖRNEK: Çocuk öğrenmesi planlanan becerileri; örneğin, bebekle oynama becerisini videodan izler. İzlerken önünde aynı araçlar bulunur. Çocuğa sunulan fiziksel yönlendirilmelerle çocuğun videoda izlediklerinin aynısı yapması sağlanır. Örneğin, çocuğun ellerinin üzerinden tutularak ekranda gördüğü gibi bebeği biberonla beslemesinin öğretimi yapılabilir.

58 7. Görsel desteklerden yararlanılabilir.
Çocuğa sunulan yardım sistematik olarak geri çekilir ve öğretim sırasında uygun davranışlar ödüllendirilir. Etkinlik çizelgelerinde olduğu gibi videoyla model olmayla ilgili öğretim kasetlerinin hazırlanmasında da sınıftaki akran bir çocuğun beceriyi yaparken görüntülerinin video kayda alınmasıyla hazırlanabilir.

59 8. Sınıf öğretmenine yardım edecek yardımcı bir personel bulunmalıdır.
Normal sınıf içerisinde zihin engelli öğrencinin düzeyine uygun eğitimin gerçekleştirilmesinde, aynı zamanda sınıf öğretmeni herhangi bir sorunla karşılaştığında danışabileceği, sınıf içerisinde ona model olabilecek bir özel eğitim uzmanında gerektiğinde yardım almalıdır. Bunun yanında yaşıtları olan normal çocukların, zihin engelli çocuğu kabul etmesi ve sınıfın bir parçası gibi görmesi de önemlidir. Sınıf öğretmeni bu konuda da gerektiğinde diğer çocuklarla konuşarak çocuğun kabulünü sağlamada etkili olmalıdır.

60 8. Sınıf öğretmenine yardım edecek yardımcı bir personel bulunmalıdır.
Ayrıca kaynaştırma öğretmeni akran öğrencileri oyun etkinlileri sırasında kendisine yardımcı olmaları için yetiştirilebilir. Kaynaştırma sınıfı öğretmenleri tarafından, akran merkezli uygulamaların başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için önemli bir unsur göz ardı edilmemelidir. Bu önemli unsur; özel gereksinimli öğrencinin akran desteğini kabul etmesi, akran öğrencinin ise gönüllü ve istekli olmasıdır.

61

62