YAZIM KURALLARI “ile” Sözcüğünün Yazımı

... konulu sunumlar: "YAZIM KURALLARI “ile” Sözcüğünün Yazımı"— Sunum transkripti:

1 YAZIM KURALLARI “ile” Sözcüğünün Yazımı
«ile» sözcüğü bitişik de ayrı da yazılabilir: Örnekler: Arkadaşımla Kızılay’da buluştuk. Arkadaşım ile Kızılay’da buluştuk. Ateşle oynama. Ateş ile oynama. Güven’le İlker iyi anlaşırlar. Güven ile İlker iyi anlaşırlar.

2 “idi”, “ise”, “imiş”, “iken” in yazımı
Bu ekler de kendilerinden önceki sözcüklere bitişik yazılabilir: Söyleseydin kalırdım. (söylese idin) Alacaksan konuşalım. (alacak isen) Senden başka dostum yokmuş. (yok imiş) Koşarken aklıma geldi. (koşar iken) Kullanım biçimi giderek azalmakla birlikte bu eklerin sözcükten ayrı yazıldığı da görülmektedir.

3 “mi” bağlacının yazımı
Cümleye soru anlamı veren “mi” bağlacı kendinden önce gelen sözcükten ayrı yazılır ve sözcüğün son ünlüsüne göre ünlü uyumuna uyar: Sen mi anlatacaksın? Gördün mü başımıza gelenleri? Duymadınız mı şamatayı? Unuttum mu sanıyordun? Ağlasam sesimi duyar mısınız?

4 Su ister misin. Soru İstemez miyim hiç
Su ister misin? Soru İstemez miyim hiç! Pekiştirme Aitlik bildiren «–m» eki ayrı yazılmaz. Benim telefon numaramı bilmiyor mu? Soru Zavallı kedimi unutamıyorum . (benim kedim) Durumumu idare edin. (benim durumum) Derdimi dinler mi? Soru

5 “-de “ eki ve “de” bağlacının yazımı
Bağlaç olan “de” ayrı bir sözcüktür. Her zaman ayrı yazılmalıdır. Gel de inan şunun anlattıklarına! Onu bir daha görmedik de duymadık da. Nasıl oldu da düşünebildin? O da büyüyecek de adam olacak da… Gelmiş de bize uğramamış.

6 Unutmayın!!! Ayrı yazılan «de» cümleden çıkartıldığında cümlenin anlamı bozulmaz, anlam daralması olabilir: Gel inan şunun anlattıklarına! Onu bir daha görmedik , duymadık . Nasıl oldu düşünebildin? O büyüyecek, adam olacak … Gelmiş ,bize uğramamış.

7 «de»leri yok sayarak okuyun:
Ülkede patlayan her bomba yüreğimi deliyor. Bu konu kitapta ayrıntılı anlatılmış. Şurada üç kuruşa çalışırdı. Anlam bozuluyorsa bitişik yazılıyor. Ek olan “-de” ünsüz uyumlarına uyar: Kafeste bir kuş vardı. Ağaçta hiç yaprak kalmadı. Sınıfta bir sessizlik…

8 Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Dağın yamacındaki evler de iç içeydi. B) Herhalde onun da bir bildiği vardır. C) Bunu herhangi biri de yapabilir mi? D) Çevresine birtakım insanlar da toplanmış. E) Önyargılarımızdan kurtulmakta çok zordur.

9 Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?
A) Müdür benimi çağırıyormuş odasına? B) Bu karda kışda üşütmesen bari. C) Onu yine de bir gör istersen. D) Bura da beklerken amcamı gördüm iyi mi? E) Sınıf da her zaman çok gürültü olur mu?

10 “-ki” eki ve “ki” bağlacı
İlgi eki olarak kullanılan “-ki” kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır: Benimki burada. Elindeki çanta güzel. Televizyondaki programı beğendim. Kitaptaki soruların hepsini çözün.

11 Unutmayın! Bitişik yazılan «ki» cümleden çıkartıldığında anlam bozulur: Metrodaki olayı duydunuz mu? Cebindeki cüzdana sahip çıkamayan birisidir. Sosyal medyadaki her habere inanır mısın? Dilinin altındaki baklayı çıkarttı.

12 Bağlaç olan “ki” başlıbaşına bir sözcüktür
Bağlaç olan “ki” başlıbaşına bir sözcüktür. Kendinden önce gelen sözcüğe bitiştirilmez. Öyle üzüldü ki bir daha kendine gelemedi. Bir de baktım ki ortalık karışmış. Bir dert ki dayanılır gibi değil. Kimi kez eksiltili tümceler kurar: Sana da güvenilmez ki… Öyle eğlendik ki!

13 Unutmayın! Yerine bir virgül getirebildiğiniz «ki» bağlaçtır ve ayrı yazılacak demektir. Biliyorum ki hepiniz şu anda yorgunsunuz. Baktım ki küsmüş çocuk. Bilgisayardaki tüm belgelerim silindi. (Neredeki?) Yerdeki tozu görmüyor musun? (Neredeki?)

14 Birleşik Sözcüklerin Yazımı
İki ya da daha çok sözcükten oluşan yer adları bitişik yazılır: Demetevler, Küçükesat, Kızılırmak, Maltepe, Kızılay, Eskişehir…

15 Tek heceli sözcükler önek biçiminde bir sözcüğün başına gelirse bitişik yazılır: İlkokul, ilkyardım, başhekim, başçavuş…

16 Kurallı bileşik eylemler bitişik yazılır:
yapabildim, tutuversin, düşeyazdım, görmeyiver, bakakalırım... Bunları yapabileceğimi düşünüyorum. Şurayı silebilir misiniz?

17 Bir adla bir yardımcı eylem (etmek, eylemek, olmak) birlikte kullanılırken ses türemesi veya ses düşmesi olursa bitişik yazılır: Hissetmek, zannetmek > ses türemesi Kay-ı-b-etmek, sey-i-r-etmek > ses düşmesi Beni affet kardeşim, emanetin kayboldu.

18 İkilemelerin yazımı İkilemeleri oluşturan sözcükler ayrı yazılır, aralarına herhangi bir noktalama işareti konulmaz: Uzun uzun gerindi. Aşağı yukarı üç gün sürdü. İleri geri konuşma. Gece gündüz demeden çalıştı. Senden mal mülk isteyen yok.

19 Kısaltmaların yazımı İlk ya da birkaç harfle gösterilir:
S. (sayfa), mad. (madde), prof. (profesör)… . Birkaç sözcükten oluşuyorsa ilk harfleri alınır, aralarına nokta konmaz: MEB , TC , TKİ, ODTÜ …

20 Sonunda nokta bulunmayan kısaltmalara getirilen ekler kesme işaretiyle ayrılır. Ekler kısaltmanın okunuşuna göre getirilir: Yanlış Doğru Fiz.’ten Fiz.ten AB’ne AB’ye THY’nın THY’nin ODTÜ’nden ODTÜ’den

21 Sayıların yazımı Sayıların her sözcüğü ayrı yazılır: On beş gün sonra tatile gidiyorum. İki yüz yirmi beş lira gelmiş fatura. Banka işlemlerinde bitişik yazılır. Yalnız otuzbeş lira alınız.

22 Rakamlara getirilen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
10’un yarısı 5’tir. 1983’te askere gittim. Belirli tarih ve matematiksel işlemler dışında sayılar yazıyla yazılır: Nihayet 18 yaşına girdi Yanlış Bana 2 saatte 40 yalan söyler Yanlış Üç yüz atlı beş yüz yayan yürüdü. Doğru

23 Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde rakamlardan sonra gelen ekin yazımı yanlıştır? A) Ankara- İstanbul karayolunun 20’nci kilometresinde yol kapalı. B) Lise 2’nci sınıfta okuyorum. C) Yarışmayı 3’üncü olarak bitirdi. D) Kitabı 7’inci baskısını yapmış. E) Bu yıl Cumhuriyet’in 79’uncu yılını kutladık.

24 Çözüm Rakamlara getirilen ekleri yazarken rakamların okunuşuna dikkat edilmelidir. Yirmi-nci, iki-nci, üç-üncü, yedi-nci, seksen-inci 20'nci 2'nci 3'üncü 7'nci 80'inci Yanıt D.

25 Büyük harflerin yazımı
Cümlenin ilk harfi büyük yazılır: En büyük hayalim ünlü bir yazar olmaktır. Yazı başlıklarının her sözcüğü büyük harfle başlar: Tanzimat Dönemi Şiirinin Özellikleri Yazı başlıklarında bulunan bağlaçlar küçük harfle başlar : Yusuf ile Züleyha, Yusuf ile Menofis, Vatan yahut Silistre

26 Şiirde her dizenin ilk harfi büyük harfle başlar: Yazıya bostan ekerler Vakti gelince sökerler Gurbete giden kızın Gözüne sürme çekerler

27 Rakamlarla kullanılan ay ve gün adları özel ad sayıldığından büyük harfle başlar:
31 Mart 2016 Perşembe günü saat 16.30’da BES’te ders yapılacaktır. Ülkemizde mart ayında saatler ileri alınır. Her pazar buraya gelirim.

28 Bütün özel adlar büyük harfle başlar.
Kişi adları: Melih Cevdet Anday Garip şiir akımının son temsilcisiydi. Hayvanlara verilen adlar: Karabaş’ın aşıları tamam. Ulus, tarikat, din adları: Bektaşiler, Mevleviler, Türkler, Hıristiyanlar, Kürtler, Aleviler, Sünniler hepsi kardeştirler…

29 Ülke adları: Almanya’da, İran’ın, Rusya’ya
Ülke adları: Almanya’da, İran’ın, Rusya’ya. İl, ilçe, mahalle, sokak, cadde adları: Ankara, Yenimahalle, Menekşe Sokak, İnönü Caddesi… Kıta, bölge, deniz,dağ, ova, yayla, ırmak, göl adları: Afrika, Akdeniz Bölgesi, Işık Dağı, Bozok Yaylası, Kızılırmak, Tuz Gölü… …

30 Kurum, kuruluş, parti, dernek vb adları: Ankara Üniversitesi, Türk Dil Kurumu, Ankara Kalesi, Büro Emekçileri Sendikası, Huzur Apartmanı, Yayla Sitesi… Kitap, gazete, dergi adları : İnce Memed, Cumhuriyet, Varlık, Bilim ve Teknik dergisi, Keloğlan Masalları… Özel adlara getirilen unvanlar: Sadık Öğretmen, Ali Çavuş, Zeki Bey...

31 Hitap sözleri : Canım Arkadaşım, Sevgili Yurttaşlarım
Hitap sözleri : Canım Arkadaşım, Sevgili Yurttaşlarım! Yön adları, özel adlardan önce gelerek bir ülkeyi ya da bölgeyi belirtiyorsa büyük harfle; yön bildirecek şekilde kullanılırsa küçük harfle yazılır: Hiç görmediğim Doğu Karadeniz’i merak ediyorum. Rüzgar doğudan esiyordu. Ara yönler küçük harfle başlar ve bitişik yazılır: Ülkenin kuzeybatısında yağışlı hava hakimdir.

32 Astronomiyle ilgili terimler özel addır, büyük harfle başlar: Dün derste Ay ve Güneş tutulmasını öğrendik. Gezegen adları terim olarak kullanılmıyorsa küçük harfle başlamalıdır: Artık sana dünyanın kaç bucak olduğunu öğretirler. Bu ay sıkıntımız biraz hafifledi. Bu oda hiç güneş yüzü görmez.

33 Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Dün size geliriken rastladım ona. B) Akşam televizyonda çok güzel bir program vardı. C) Gökyüzü pırıl pırıl, hadi gezelim! D) Beni siz mi çağırdınız? E) Baktım ki hepsi uyumuş.

34 Soru Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Ad durum ekleri her zaman sözcüklere bitişik yazılır. B) Ek eylemler sözcüğe bitişik yazılabilir. C) Bağlaç olan "ki" her zaman bitişik yazılır. D) Sıfat fiil ekleri her zaman bitişik yazılır. E) Çekim ekleri bitişik yazılır.

35 Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ki" nin yazımı yanlıştır? A) Bir de baktım ki saat sekiz olmuş. B) Kitaptaki bütün konulardan sorumlusunuz. C) Bu sınava o kadar iyi hazırlandımki... D) Dediğimi yap ki sana yardımım dokunsun. E) Oku ki öğrenesin!

36 Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "de" nin yazımı yanlıştır? A) Aldığımız yiyecekler kimin çantasında? B) Şurada bir büfe olacaktı... C) Anahtarım evde kaldı. D) Sen de onlarla ora da bekleyemez miydin? E) Bana da mı söylüyorsun bunları?

37 Soru Aşağıdakilerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur? A) Görsekte olur görmesekte olur. B) Benimmi Allah'ım bu çizgili yüz? C) Lütfen kalemi mi geri verirmisiniz? D) Gitmesek de gelmesek de o köy bizim köyümüzdür. E) Şurada ki çiçek ne kadar da güzelmiş.

38 Başarılar dilerim.