Örgütsel Davranışa Giriş ve Yöntem

... konulu sunumlar: "Örgütsel Davranışa Giriş ve Yöntem"— Sunum transkripti:

1 Örgütsel Davranışa Giriş ve Yöntem
Öğr.Gör. Seda AKIN GÜRDAL 1.Ders

2 Ders Akışı Örgütsel Davranış Disiplini ve İlgi Alanı
Davranış Bilimleri ve Disiplinler Arası Yaklaşım Yönetici Kimdir ve Ne İş Yapar? Örgütsel Davranış Biliminde Yöntem

3 Örnek Olay Carly Fiorina ve Hewlett-Packard
Bir bilgisayar şirketini yönetmek, bilgisayarın faresini belirli bir biçimde oynatmaktan veya kullanmaktan çok daha farklı uzmanlık isteyen bir şeydir. Yeni internet çağı, yüksek teknoloji ile çalışan firmaları bile daha hızlı çalışarak çabuk kararlar almaya ve uygulamaya yöneltmektedir. Bu kararlar tıpkı bir otomatik silahı ateşlemeye benzemektedir. Nişan alıp tetiği çekecek ve tekrar nişan alıp hemen tekrar ateşleyeceksiniz. Hewlett- Packard’in başına geçtiği zaman henüz 40 yaşında olan Carly Fiorina, bu yeni çok hızlı çalışma temposundan korkmayan bir yöneticiydi. Fiorina çalıştığı örgütün bilgi teknolojisini, örgütün yüksek rekabet koşullarını ve ileri teknolojili şirketler arasındaki yerini gayet iyi biliyordu. Şirket, rekabete açık ve çok zor bir pazarda yüksek teknoloji üreten, çabuk karar almayı gerektiren bir yapıdaydı. Fiorina aynı zamanda şirketin en değerli kaynağının şirkette çalışanlar olduğunu onların yüksek teknik becerileriyle ürettikleri sayesinde şirketin varlığını sürdürdüğünün farkındaydı. Şirketin sorunlarının çabuk ve etkili bir biçimde çözümünde onlara güveniyordu. Bu kişilerin zeki ve şirketleriyle gurur duyan insanlar olduğunu söyleyen Fionino’nın yönetim becerisi bütün endüstride hayranlık uyandırmıştı. O, iyi bir lider ve çalışanlarının düşüncelerini anlayan, onları destekleyen, fikirlerine saygı duyan yaratıcılıklarını benimseyen bir yöneticiydi. Eğer bir projenin bitmesi için bütün gece çalışılacaksa, oda onlarla birlikte çalışıyordu. Başarılı olduklarında ise onları çiçeklerle, balonlarla kutluyor ve güdülüyordu. Birçok projenin oluşum ve gelişiminde sahip olduğu teknik bilgi ile yer alıyor, kararlara katılıyor ve şirketin finansal amaçlarını gerçekleştirmesinde rol oynuyordu. Fiorina gelecek asrın geçmişe kıyasla kalite çağı olacağını ve bu çağın da hızlı bir biçimde başladığını savunuyordu.

4 Örgütsel Davranış (ÖD) Disiplini ve İlgi Alanı
Örgütsel davranış (ÖD) örgüt içinde çalışan insanlara yöneliktir. Amacı örgüt içindeki insan davranışlarını anlamak ve çalışanı daha etkin ve başarılı kılmaktır. Örgütsel davranış sadece yöneticilere ve liderlere yönelik bir disiplin olmayıp, örgüt içinde çalışan herkes için geçerli ve faydalıdır.

5 Dünyayı saran örgütler insanları bir amaç etrafında bir araya getirmek için çalışmaktadırlar. Her örgüt içindeki birey de bu amaçları yerine getirmek için çaba göstermektedir. Buna ilaveten çalışanlar, çeşitli biçimlerde etkileşim kurarak birbirlerini etkilemekte ve diğer çalışanların da bu amaçlara katkılarını arttırmaya çalışmaktadırlar. Bütün bu faaliyetler örgütlerin yapıları, amaçları, değerleri ve politikaları tarafından desteklenerek benimsenmekte veya kısıtlanmaktadır. İşte bütün bu örgüt içindeki faaliyetler sonuçta örgütsel davranış disiplinini oluşturmaktadır. Örgütsel davranış, bu nedenle örgüt içindeki ve çevresindeki bireylerin duygu, düşünce, davranış ve ne yaptıklarının bilimsel ve sistematik olarak incelenmesidir. Bundan dolayı örgütsel davranış birey ve grupların hareketlerinden ve etkileşimlerinden oluşur. Yönetim alanının bir disiplini olarak ele aldığımız da ise örgütsel davranış, örgüt içinde çalışanların tutum, davranış ve performanslarıyla ilgilidir. Örgütsel davranış bilimcileri yaptıkları araştırmalarla örgüt içindeki insan davranışlarını anlamaya çalışarak, geleceğe dönük yordamalarda ve tahminlerde bulunur bu yolla örgütün başarısını arttırırlar.

6 Neden Örgütsel Davranış Çalışmalıyız?
Bunun temel nedeni hepimizin yaşamı örgütlerin içinde geçtiğindendir. Yaşamımızı çalıştığımız örgütler şekillendirmekte ve hayatımızın üçte ikisini çalışarak doldurmaktayız. Bu nedenle çalıştığımız örgütleri ve içinde geçen olayları anlamak, olacakları yordamak ve çalıştığımız insanları etkilemek zorundayız. Nasıl pazarlama okuyan insanlar pazarlama konusundaki kavramları bilmek zorunda iseler, bizlerin de yani işletmelerin insan boyutu üzerinde çalışanların bu disiplini bilmek zorunluluğu vardır. Çünkü ne okursak okuyalım yaşamımız insanlarla iç içe geçmekte ve insanlarla ilgili konular yaşamımızı çevrelemektedir. Nasıl dünyayı tanımak gibi bir gereksinimimiz varsa, yaşamımızı saran ve bizi etkileyen örgütler konusunda da bilgiye gereksinimimiz bulunmaktadır. Bu nedenle örgütsel olayları anlamak, daha gerçekçi bir biçimde gelecekteki olayları yordamak zorundayız. İşte bize bu bilgiyi sağlayan örgütsel davranış bilimidir. Çünkü örgütsel davranış disiplini yaptığı bilimsel araştırmalarla örgütlerle ilgili olayları anlamamızda ve doğru tahminlerde bulunmamızda bizlere yardımcı olmaktadır.

7 1890’ların başında Taylor’u ve onun yaklaşımını görmekteyiz.
Örgütsel davranış disiplinin diğer disiplinlerden ayrı olarak ortaya çıkışı 1940’lı yıllara dayanmakta ise de tarihi çok eskiye dayanmaktadır. 1776’da ünlü İngiliz iktisatçı Adam Smith iş bölümüne dayanan yeni bir örgüt yapısı ileri sürmekteydi. Daha sonra Max Weber, bürokratik örgütler üzerinde durarak karizmatik liderlik biçiminin önemini tartışmaktaydı. 1890’ların başında Taylor’u ve onun yaklaşımını görmekteyiz. 1920’lerde ise Hawthorne araştırmaları ile Elton Mayo’nun çalışmaları örgütsel davranışa yön vermektedir.

8 Örgütsel Davranış Örgüt içindeki insan davranışlarının incelenmesi olarak da tanımlanan örgütsel davranış, insan davranışlarını içinde yaşadığı çalışma ortamında incelemekte ve bir ölçüde de bireyin örgütten ne şekilde etkilenerek davranış değişikliği gösterdiğini irdelemektedir. Böylece örgütsel davranış örgütü, insanın kendisini ve davranışlarını inceleme konusu yapmaktadır.

9 Diğer bir tanımda ise, İşletme yöneticilerinden iş görenlere kadar çalışan tüm insan ve grupların ilişki ve davranışlarını bütün boyutlarıyla incelen bir disiplindir.

10 Örgütsel davranışın konuları nelerdir?
Örgütsel davranış birey, grup, örgüt ve çevre değişkenlerini kapsayan bir ilgi alanı içinde çalışır. Böylece örgütsel davranış aşağıdaki konuları kapsayan bir bütünü irdeleme amacındadır. Bunlar; - İnsanların davranışları, - Yönetim süreci, - Yönetim sürecinin içinde yer aldığı örgüt veya örgüt kapsamı, - Örgüt süreci içinde işleyen çalışma düzeni veya işin yapılışı, - Örgüt dışında yer alan çevre ile örgütün etkileşimidir.

11

12 Resmi bir örgüt birbiriyle ilişkili ve devamlı değişen bir faaliyetler yumağından oluştuğu için insan davranışları bu yumağın içinden izole edilemez. Bu nedenle insan davranışlarını örgütü oluşturan değişkenlerle birlikte ele alıp incelemek zorundayız. Bu nedenle örgütsel davranış, örgütün resmi yapısı, yapılan iş, uygulanan teknoloji, işi yaparken uygulanan yöntemler, insanların davranışları, yönetim süreci ve dışsal çevre ile olan etkileşim içinde ele alınmalıdır. Bu değişkenler karşımıza dört önemli faktörü veya parametreyi ortaya çıkarmaktadır.

13 - Birey - Grup - Örgüt ve - Çevredir.
Bunlar; - Birey - Grup - Örgüt ve - Çevredir.

14 Birey: Örgütler, içinde çalışan bireylerden oluşur
Birey: Örgütler, içinde çalışan bireylerden oluşur. Bu nedenle birey, örgütsel davranışın merkezi bir elemanıdır ve ister tek başına, ister grup içinde olsun örgütün beklentilerine cevap veren veya dışsal çevreden etkilenerek örgütü etkileyen bir faktördür.

15 Grup: Gruplar her örgüt içinde yer aldığı gibi çalışma ve başarı için gerekli bir faktördür. Örgütler çalışma gruplarından oluştuğu gibi her birey de bir çalışma grubunun üyesidir.

16 Örgüt: Birey ve grup resmi bir örgüt yapısı içinde varlıklarını sürdürürler. Yönetim tarafından oluşturulan bu yapı birey ve grup arasındaki ilişkilerin gelişmesinde hem bir düzen ve sistem sağlar, hem de örgütün amaçlarının gerçekleşmesine katkıda bulunur. Bu resmi yapı içinde bireyler örgütsel aktivitelerini yerine getirerek kendi amaçlarının da gerçekleşmesine hizmet ederler. Böylece davranış örgütsel yapıdan, teknolojiden, liderlikten, örgütsel sürecin planlanıp, yönlendirilip, kontrol edildiği yönetim sisteminden etkilenir.

17 Çevre: Her örgüt onu saran geniş bir dışsal çevrenin fonksiyonudur
Çevre: Her örgüt onu saran geniş bir dışsal çevrenin fonksiyonudur. Yani çevre, örgütü teknolojik ve bilimsel gelişmelerle, ekonomik aktivitelerle, kültürel ve hükümet kararlarıyla etkileyerek farklılaştırır. Örgütün çalışmaları, ürettiği ve yaptığı işlerde çevreye çeşitli biçimlerde yansır. Örgüt, çevrenin yapısına, beklentilerine, sosyal ve ekonomik gereksinimlerine katkıda bulunarak onun da gelişmesine hizmet eder. Böylece, her birey belirli bir çevreden geldiği için çevre ve birey etkileşimi örgüt içindeki davranışlara yansır.

18 Davranış Bilimleri ve Disiplinlerarası Bir Yaklaşım
Örgütsel davranış bir tek disiplinin altında odaklaşan bir bilim değildir. Bu bakımdan disiplinlerarası bir yaklaşım daha uygun düşmektedir. Davranış bilimleri, insan davranışlarını inceleyen disiplinlerin ortak bir çalışmasıdır.

19

20 Psikoloji bilindiği gibi insan davranışları üzerinde çalışan temel disiplinlerden biridir. Bireylerin temel tutumları, kişilik özellikleri, algı, güdü ve davranışları üzerinde çalışır. Psikolojinin temel odağı insanı bir bütün olarak ele almasıdır. Sosyoloji ise sosyal davranışlar, sosyal gruplar arasındaki ilişkiler, toplumsal düzen ve insan ilişkileri konusunda odaklaşır. Sosyolojinin de temel ilgi alanı toplumsal yapıların analizi ve yapılar arasındaki pozisyonlardır. Örneğin; liderin davranışları ile izleyicileri arasındaki ilişkiler gibi. Antropoloji ise daha çok insan ve insan davranışlarının bütün olarak incelenmesi üzerinde durur ve temel ilgi alanı insanın yarattığı kültür konusudur. Örgütsel davranış açısından da ilgi alanı; kültür sistemleri, inançlar, gelenek ve görenekler grup ve toplum içindeki değer sistemleri, farklı kültürler arasındaki davranış biçimleri gibi konulardır.

21

22 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞIN BEŞ TEMEL BAĞLACI

23 Disiplinler arası Bağlaç
Tıpkı diğer sosyal bilimlerin bazılarında olduğu gibi örgütsel davranış disiplini de bilgilerini sadece kendi alanında yapılmış olan araştırmalardan değil kendi alanıyla ilgili diğer disiplinlerde yapılmış araştırmalardan da faydalanarak biriktirir. Diğer bir deyişle örgütsel davranış disiplinlerarası bir yapıya sahiptir.

24 Bilimsel Yöntem Bağlacı
Örgütsel davranış bilimcileri örgüt konusundaki hipotezleri test etmek ve bunları doğrulamak amacıyla bilimsel yöntemi kullanırlar. Bilimsel yöntem sadece bir araştırmada takip edilmesi gereken aşamaları değil, aynı zamanda daha önce açıklanamayan olayları ve şartları da sistematik bir biçimde anlamalarına yardımcı olur.

25 Durumsallık Bağlacı “Bir şeye bağlı olma ve ona göre” sözcüğü genellikle örgütsel sorunların çözümünde örgütsel davranış bilimcilerinin çok kullandığı bir kavramdır. Bu cümle bazen araştırmacıları engelleyici olsa da örgütsel olayları anlamada ve geleceğe dönük tahminler yapmada önemli bir konudur ve buna durumsallık yaklaşımı demekteyiz.

26 Çok Yönlü Analiz Bağlacı
Örgütsel olaylar genelde üç düzeyde incelenir. Bunlar; bireysel, takım ve örgütsel boyuttaki analizlerdir. Bireysel düzey, bireylerin karakteristiklerini, çalışanların davranışlarını ve düşünce sistemlerini ele alır. Örneğin; güdü, algı, kişilik, tutumlar ve değerler gibi. Takım düzeyindeki analizlerde ise bireylerin ilişkileri ve etkileşimleri önemlidir. Bu takım dinamikleri, karar süreçleri, güç, örgütsel politikalar, çatışma ve liderlik gibi bir takım konuları kapsar. Örgütsel düzeyde ise çalışanlar arasındaki iş ilişkilerinin yapısı ve örgütlerin çevreleriyle olan ilişkileri incelenir.

27 Açık Sistem Bağlacı Örgütü yaşayan bir sistem olarak görmek ve bu sistemin daha büyük sistemlerle ilişkili olduğunu öğrenmek beşinci bağlacımız olan konuyla yakın ilişkilidir. Yani örgütsel davranışta örgütler açık bir sistem olarak nitelenmektedir. Bu örgütün birbiriyle ilişkili parçalardan oluştuğunu ve bunların birbirleriyle uyumlu bir biçimde çalıştığı zaman, örgütün başarılı bir bütün oluşturacağını ve bunun örgütün çevresinde yer alan diğer sistemleri de etkileyeceğini ve ona yansıyacağını ifade eder.

28 Yönetici Kimdir ve Ne İş Yapar?
Yönetici, insanları kullanarak işleri yaptıran veya yürüten kişidir. Bu kimseler kaynak ayırır, karar verir ve belirli amaçlar doğrultusunda başkalarının etkinliklerini yönlendirirler. Yöneticiler işlerini belirli bir örgüt içinde yürütürler. Örgütler bilinçli bir biçimde koordine olmuş, sosyal birimlerdir. Örgütler iki veya daha fazla kişiden oluşur ve sürekli olarak belirli fonksiyonları ortak amaç veya amaçlar doğrultusunda sürdürürler.

29 Yöneticinin Fonksiyonları Nedir?
Planlama Örgütleme Yöneltme Koordine etme Denetleme

30 Yöneticinin Rolleri Nelerdir?
Modern anlamda yöneticinin üç tür rolü bulunmaktadır. Bunlar: 1. Bireylerarası rolü 2. Bilgi rolü 3. Karar verme rolleridir.

31 1. Birinci rolünün içinde örgüte başkanlık etme, örneğin politikacılara veya ziyarete gelenlere örgütü tanıtma, diğer şirketlerle ilişkileri düzenleme, çalışanları işe alma, eğitme, cezalandırma ve güdüleme rolü vardır. 2. Bilgi rolünün içinde, diğer şirketlerden bilgi toplama, yeni dergileri ve yazılanları okuma, diğer şirketlerin yaptıklarını öğrenme gibi görevleri vardır. 3. Karar verici rolünde ise yatırımcılık, kaynak ayırma, görüşmeci ve sorun çözücü fonksiyonları yerine getirilir.

32 Yöneticinin Sahip Olması Gereken Bilgi ve Beceriler Nelerdir?
Yöneticinin bu rol ve fonksiyonları icra ederken bazı bilgi ve becerilere gereksinimi vardır. Bunları Robert Katz üçe ayırır: – Teknik bilgi – İnsanla ilgili bilgi – Kavrama ile ilgili bilgi ve beceri

33 Teknik bilgi yöneticinin işini yürütürken sahip olması gereken ihtisaslaşmış bilgidir.
İnsanla ilgili bilgi yapısı insanı güdülemek, anlamak, onlarla çalışmak, grup yaşantısını bilmekle ilgili bilgilerdir. Kavrama ile ilgili bilgi yapısına gelince yöneticilerin zeka yapısı açısından karmaşık olayların tasnifi, teşhisi ve çözümleyici bir beceriye gereksinimini ifade eder.

34 Küreselleşme ve Yöneticilerin Değişen Rolleri
Küreselleşme, en basit bir biçimde dünyadaki örgüt ve insanların birbirine bağlanmasıdır. Hangi büyüklükte olursa olsun, örgütler hızla değişen dünyamızda küresel ekonominin koşullarıyla rekabet etmek ve küresel ekonomiye dahil olmak durumundadırlar. Dünya ülkelerinin ticari örgütleri ve insanları birbirine bağlandıkça, ülkelerin iletişimini etkileyen kültürel, politik ve dini engeller de zamanla ortadan kalkacaktır. Bu iletişimde ise küresel yöneticilere büyük bir rol düşmektedir. Bu da küresel yöneticilerin belirli birtakım niteliklere sahip olmasını gerektirmektedir.

35 Yöneticiler beş temel nedenle kültür içinde bu farklılıkları öğrenmek ve onlarla mücadele edip yönetmek durumundadırlar.Bunlar; – Yaratıcılığı arttırmak, – Esnekliği sağlamak, – Yeni üyeler almak, – Daha iyi bir pazarlama yapmak, – Maliyeti azaltmaktır.

36 – Yaratıcılığı arttırmak: Burada farklı temel ve kültürden gelen çalışanlar karmaşık sorunlara farklı bakış açıları ile farklı çözümler sunabilmektedirler. Bunun sonucunda heterojen takımlar ve örgütler daha kolay çözümler ve daha yaratıcı personel ile başarılı olabilmektedir. – Esneklik: Farklı bakış açılarına sahip örgütler daha esnek bir örgüt yapısına sahip olup, çevrenin değişik taleplerine daha uygun cevaplar verebilmektedir. – Yeni üyeler almak: Farklı kültürden gelen insanları başarılı bir biçimde yönetmek, yetenekli işgücünün bu örgütlere müracaatını ve katılımını sağlamakta, böylelikle insan kaynağı genişleyen ve yenilenen örgütler amaçlarında daha başarılı olabilmektedir. – Pazarlama: Farklı işgücü yapısı şirketin pazarlama potansiyeli ve yeteneklerini de arttırarak ürünleri daha geniş bir kitleye sunmada başarı sağlamaktadır. – Maliyeti azaltma: Burada da etkili bir yönetim ve farklı kültürlerden gelen insanlara olumlu bakış açıları ile çalışanların işten ayrılma, işe gelmeme ve iş değiştirme oranları azaldığından, şirketin işgücü ile ilgili maliyetlerinde azalmalar yaratılmaktadır.

37 Kozmopolit, küresel yönetici, başka kültürlere saygılı ve onların bu farklılıklarına olumlu yaklaşan bir kişidir. Bu olumluluğu ve onlara duyduğu saygı, o kültürde yaşayan insanlar tarafından da algılanmalı ve hissedilmelidir. Ancak bu karşılıklı etkileşim ve saygı yöneticiyi başarılı kılar.

38 Örgütsel Davranış Biliminde Yöntem
Örgütsel davranış bilimi fizik ve doğa bilimlerinin takip ettiği yöntemlerden çok farklı bir yol takip etmez. Yani en basit bir biçimde gözlem yapar, hipotezler kurar ve hipotezleri deney yoluyla ispatlamaya çalışır. Örgütsel davranış bilimi bu şekilde; – Olguları gözler, – Olguları sınıflandırır, – Olgular arasındaki ilişkilere ait hipotezler öne sürer, – Veri toplamak için deney yapar ve bunun sonucunda olguları ispatlamaya çalışır, – Olgular arasındaki neden sonuç ilişkilerine dayanarak genellemeler yapar.

39 Yöntem, “nasıl” sorusuna cevap veren ve bir amaca göre hazırlanmış araştırma planıdır.  Bilimsel yöntem takip edilmesi gereken birkaç aşamadan oluşur.

40 Bilim adamının takip edeceği yol aşağıdaki gibidir
Bilim adamının takip edeceği yol aşağıdaki gibidir. – Sorun hakkında ön araştırma: Bu aşamada konu hakkında bilgi toplanır ve sorunun sınır alanları tespit edilir. – Sorunun yeniden formülasyonu: İkinci aşamada konu davranış bilimlerinin kullandığı kavramlar doğrultusunda yeniden incelenerek sorunla ilgili diğer faktörler tespit edilmeye, sorun çözümünde izlenecek yol ve tutum belirlenmeye başlar.

41 Hipotez geliştirme: Sorun hakkında genel bir kanıya varıldıktan sonra, sorunun özel yanları genelden soyutlanır. Diğer bir deyişle soruna neden olan etmenler belirginleşir ve buna ilişkin hipotezler geliştirilir. Bu hipotez ile incelenecek olan sorun, artık diğer etmenlerden bağımsız bir biçimde araştırılmaya açıktır.

42 – Veri toplama yöntemleri: Bu aşamada öne sürülen hipotezin doğrultusunda sorun ile ilgili veriler toplanır. Sorun ile ilgili verileri toplamak da örgütsel davranışla ilgili kişinin bilgi ve yeteneklerine dayalıdır. Örgütsel davranış biliminde kullanılan veri toplama teknikleri şu şekilde sıralanabilir: – Sorun hakkında ön araştırma: Bu aşamada konu hakkında bilgi toplanır ve sorunun sınır alanları tespit edilir. – Sorunun yeniden formülasyonu: İkinci aşamada konu davranış bilimlerinin kullandığı kavramlar doğrultusunda yeniden incelenerek sorunla ilgili diğer faktörler tespit edilmeye, sorun çözümünde izlenecek yol ve tutum belirlenmeye başlar.

43 Hipotez geliştirme: Sorun hakkında genel bir kanıya varıldıktan sonra, sorunun özel yanları genelden soyutlanır. Diğer bir deyişle soruna neden olan etmenler belirginleşir ve buna ilişkin hipotezler geliştirilir. Bu hipotez ile incelenecek olan sorun, artık diğer etmenlerden bağımsız bir biçimde araştırılmaya açıktır. – Veri toplama yöntemleri: Bu aşamada öne sürülen hipotezin doğrultusunda sorun ile ilgili veriler toplanır. Sorun ile ilgili verileri toplamak da örgütsel davranışla ilgili kişinin bilgi ve yeteneklerine dayalıdır.

44 Örgütsel davranış biliminde kullanılan veri toplama teknikleri şu şekilde sıralanabilir:
– Sorun sahibiyle yapılan görüşmeler – Anket – Katılımlı ve katılımsız gözlem – Örgüt ve sorunla ilgili içerik analizleri veya kayıtların incelenmesi – Verilerin analizi ve açıklanması: Burada hipotezle ilgili olarak toplanan verilerin hipotezi destekleyip desteklemediği araştırılır. Toplanan bilgilerin açıklama ve sınıflandırılması yapılır. – Verilerin sunulması ve çözüme ilişkin uyarılar: Burada da toplanan verilere bir anlam kazandırılarak sorunun çözüm yollarına ilişkin öneriler sunulur.

45 Veri Toplama Teknikleri
Örgütsel araştırmalarda dört araştırma tekniği yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlar: – Vaka Etüdü – Saha Araştırması – Laboratuar Deneyi – Saha Deneyi

46 Vaka Etüdü Vaka etüdü, bir gerçek yaşam öyküsünün ele alınıp detaylı bir biçimde incelenmesini ifade eder. Örneğin; Lee Iacocca’nın otobiyografisini ele geçirdiğimiz zaman bu biyografide Lee’nin nasıl yönetim basamaklarını tırmandığını, Ford Motor Şirketindeki çalışmalarını, bu şirkete başkan oluşunu, daha sonra nasıl istifa ettirildiğini, nasıl Chrysler Şirketinin başına geçip onu iflastan kurtardığını ve daha sonra kâra geçirdiğini görebiliriz. Bu tekniğin en zayıf noktası algısal yanlılığa açık olmasıdır.

47 Saha Araştırması Bu teknik anket ve mülakat tekniklerinin birlikte kullanılmasıyla uygulanır.  Bu tip bir araştırmanın avantajı ekonomik olmasıdır. Çünkü evrenin tamamına değil, küçük bir örneklem grubuna uygulanır.

48 Laboratuar Deneyi Burada yapay bir ortam araştırmacı tarafından oluşturulur. Amaç, araştırmacının bağımsız değişkeni belirli bir biçimde bağımlı değişken üzerinde uygulamasıdır. Burada iki grup söz konusudur. Bunlar deney ve kontrol gruplarıdır. Kontrol grubunda şartlar aynen korunur, deney grubunda ise bağımsız değişken maniple edilir. Sonuçta her şey eşit olduğu zaman bağımlı değişkende meydana gelen bir farklılık bağımsız değişkene bağlanarak açıklanır.

49 Şimdi bu gözlemlerimizi bir deneyle inceleyelim
Şimdi bu gözlemlerimizi bir deneyle inceleyelim. Örneğin; bir çelik endüstrisinde su kaybına bağlı verimlilik düşüklüğü saptanmıştır. Buna karşın işçilere tuz tabletleri önerilmektedir. Acaba tuz tableti alan ve almayan işçiler arasında bir verimlilik farkı bulunmakta mıdır? Araştırıcılar tuz tabletleri alan işçilerin verimlilik artışı göstereceğine inanmaktadırlar. Burada iki grup çelik işçisine, yaş, üretim düzeyi, emniyet ve diğer değişkenler göz önüne alınarak, bir grup işçiye tuz tableti verilir ve buna deney grubu denir; bir diğer gruba da tuz tabletine benzeyen, ancak tuz içermeyen tabletler dağıtılır. Bu gruba da kontrol grubu denir. Bu deneyde iki değişkenle ilgiliyiz. Bunlar tuz tabletlerinin adedi (bağımsız değişken), diğeri ise üretim artışı (bağımlı değişken) dır. Amaç tuzun yani bağımsız değişkenin, bağımlı değişken olan üretim artışı üzerindeki etkisini ölçmektir. Bu şekilde tuz tableti alanlar ve almayanlar arasındaki üretim farkı deneysel olarak saptanabilir. Laboratuar deneyleri değişkenlere yüksek bir kontrol ve ölçüm gerektirir. Ancak laboratuar deneylerinin sonuçlarını genelleştirmek ve gerçek yaşama uygulamak çok zordur. Çünkü bu deneyler yapay ortamlarda hazırlanmaktadırlar, gerçek çalışma ortamlarına her zaman uygun düşmeyebilirler.

50 Saha Deneyi Saha deneyi laboratuar deneyine çok benzerdir, sadece burada deney gerçek çalışma ortamlarında yapılır. Yapay olarak hazırlanmış laboratuar ortamında yapılmaz. Bu nedenle ortam, laboratuar ortamına kıyasla daha gerçekçidir.

51

52 Kaynakça