BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ AYDINLIKEVLER TİCARET MESLEK LİSESİ ANKARA ANADOLU İLETİŞİM MESLEK LİSESİ.

... konulu sunumlar: "BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ AYDINLIKEVLER TİCARET MESLEK LİSESİ ANKARA ANADOLU İLETİŞİM MESLEK LİSESİ."— Sunum transkripti:

1 BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ AYDINLIKEVLER TİCARET MESLEK LİSESİ ANKARA ANADOLU İLETİŞİM MESLEK LİSESİ

2 ANKARA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AR-GE BİRİMİ İÇİN HAZIRLANMIŞTIR.
Araştırma teknikleri öğretmeni Sayın DERYA SOYLU’ya teşekkür ederim. Çetin Erturan Okul Müdürü

3 A M A Ç Araştırma sürecini inceleme,
Bilimsel Araştırma Yöntemlerini Gözden Geçirme Konu Hakkında Araştırma Yapabilmek İçin Gereken Literatür Bulma, Veri Toplama, Verileri Değerlendirme, Rapor Yazma Tekniklerini Anlatmaktır.

4 Araştırma Teknikleri sunuşu,
K A P S A M Araştırma Teknikleri sunuşu, araştırma yöntemlerindeki farklı anlayışları, yaygın olarak kullanılan araştırma tekniklerini, araştırma basamaklarını, veri toplama ve analizini, yorumunu, rapor yazma esaslarını, kaynakça ve dipnot gösterme tekniklerini kapsamaktadır.

5 BİLİM Yaşadığımız,hissettiğimiz ortamlarda ortaya çıkan veya çıkabilecek durum ve sorunları anlamak, vurgulamak, yorumlamak ve çözüm önerileri sunmak için yapılan düzenli çalışmaların tümüdür.

6 B İ L İ M A D A M I Bir problemi, olayı bilimsel yöntemlerle araştırarak çözüme ulaştıran, insanlığın yararına sunan kişidir.

7 “BİLİM SORU SORMAKLA BAŞLAR”
TEMEL KAVRAMLAR “BİLİM SORU SORMAKLA BAŞLAR”

8 OLGU:Bir takım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuç
OLAY:Olgulardan meydana gelen bütündür. GENELLEME:Benzer olgular arasındaki ilişkilerin yargı türünden ifadesidir. KURAM:Soyut bilgi. Bir sorunu ilgilendiren düşüncelerin tümüdür.

9 HİPOTEZ:Araştırma konusuyla ilgili olarak ortaya konulan; doğruluğunun araştırılması gereken önermelerdir. Hipotezler, araştırmaya yön veren temel düşünceler, varsayımlardır. KANUN:Doğruluğu ispat edilmiş değişmez genellemelerdir. VERİ:Araştırma sırasında elde edilen her tür ilk bilgidir. BULGU:Elde edilen verilerin işlenmesiyle ulaşılan sonuç bilgilerdir.

10 B İ L G İ Öğrenme, gözlem ve araştırma yoluyla elde edinilen gerçek,
İnsan zekasının çalışması sonucu ortaya çıkan zihinsel ürün,

11 Yaşamı kolaylaştırmaktır.
BİLİMİN TEMEL İŞLEVİ Yaşamı kolaylaştırmaktır. Yaşamın her aşamasında karşılaşılan veya karşılaşılabilecek sorunlara çözüm bulmaktır.

12 BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ
FONKSİYONELDİR Olgular ve olgular arası ilişkileri açıklar. Bunlara ilişkin genellemeler yapar. MANTIKSALDIR Bilim her türlü çelişkiden uzaktır. Mantıksal nedenlere dayanır. GENELLEYİCİDİR Tek tek olgularla değil, olgu türleriyle ilgilenmektedir. GÖZLEMSEL ve DENEYSELDİR Olgular ve olgular arası ilişkileri gözlem ve deney yoluyla açıklar.

13 BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ
DOĞRULANABİLİRDİR Bilimsel açıklamalar; veri toplayarak, değerlendirerek doğrulanabilmektedir. OLGUSALDIR Bilimin konusu; varolan, gerçeğe dayanan ve gözlenebilen olgulardır. SİSTEMLİDİR Bilim işlediği konuda edindiği olgu ve ilişkileri sistemli bir şekilde incelemeye çalışır. OBJEKTİFDİR Bilimde özel değerlendirmeye yer yoktur. Bilim adamı hiçbir zaman yanlı davranamaz.

14 BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ
NETLİKTİR Sonuçları ortaya koyan bilim adamı, kavramlarda açık ve net olmalıdır. DEĞİŞİME AÇIKTIR Geçerliliğini kaybeden teorilerin yerine yeni teoriler geliştirilebilir. EVRENSELDİR Yer ve zamana göre değişim özellikleri içerir. BİRİKİMDİR Belli bir birikim ürünü olan bilim; yeni bulgu ve bilgilerle bütünleşerek, gelişerek birikim oluşturmaktadır.

15 BİLİMSEL YAKLAŞIM Sorunlara belli bilimsel yöntemlerle çözüm bulmayı hedeflemektedir. YÖNTEM:Bir sonuca ulaşmak için plana göre izlenen yoldur.

16 BİLİMSEL YAKLAŞIM AŞAMALARI
1-Sorunun tespiti için deney ve gözlemlerle veri toplama, 2-Toplanan ön veriler doğrultusunda hipotez geliştirme 3-Hipotezleri test etme,(bu aşamada kapsamlı bir veri toplama faaliyeti söz konusudur.) 4-Sonuca ulaşıp çözüm için gerekli öneri, kanun ve kuralları belirlemek.

17 BİLİMSELLİĞE HİZMET EDEN YÖNTEMLER
TÜMEVARIM Tek tek olgulardan bütüne, özelden genele doğru giden mantıksal bir düşünme sürecidir. TÜMDENGELİM Bilgi edinme ve edinilen bilgiyi gerçekleştirmek için genelden özele doğru gidilen düşünme sürecidir.

18 ARAŞTIRMA Araştırma, problemin tanımlanması ve probleme çözüm bulmak için izlenen, planlı çalışma sürecidir. BİLİMSEL ARAŞTIRMA Problemi doğru tanımlayarak güvenilir çözümler aramak amacıyla; planlı bir şekilde verilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması ve genellenmesi sürecidir.

19 BİLİMSEL ARAŞTIRMALARIN AMACI
Bilim alanını tanımak, Olayların ardında bulunan gerçekleri ortaya çıkarmak, Bunları kanun ve kurallarla ifade etmek, Toplumu rahatsız eden sorunları çözüme ulaştırarak toplumun mutluluk sağlamak

20 ARAŞTIRMA TÜRLERİ Araştırma türlerini gruplamada ortak
bir görüş geliştirilememiştir. Değişik isim ve sınıflamalara rastlanmaktadır.

21 ARAŞTIRMA TÜRLERİ? ARAŞTIRMA DÜZEYİNE GÖRE;
- Temel Araştırmalar (Kuram üreten) - Uygulamalı Araştırmalar (Teknoloji üreten) II. ARAŞTIRMANIN AMACINA GÖRE; - Problem Çözme Araştırmaları III. VERİ TOPLAMA YÖNTEMİNE GÖRE; - ANKET TARAMA - GÖZLEM BELGESEL TARAMA - GÖRÜŞME BİLGİ TARAMA - DENEY

22 ARAŞTIRMA ÇEŞİTLERİ ARAŞTIRMA ÇEVRESİNE GÖRE;
1-Laboratuvar araştırmaları 2-Alan araştırmaları AMAÇLARINA GÖRE 1-Kuramsal araştırma 2-Uygulamalı araştırma ARAŞTIRMA YÖNTEMİNE GÖRE 1-Tarih araştırmaları 2-Betimsel araştırmalar 3-Deneysel araştırmalar

23 ARAŞTIRMALARDA EN ÇOK YAPILAN HATALAR
Planlama hataları Yöntem hataları Veri ölçme hataları Örneklem hataları Yorumlama hataları

24 “VERİNİZİN OLDUĞU KONUYU BİLİRSİNİZ”
VERİ VE KAYNAKLARI “VERİNİZİN OLDUĞU KONUYU BİLİRSİNİZ”

25 VERİ: Araştırmanın kanıtları olacağı düşünülen; araştırmanın konusuna ilişkin kaydedilmiş, işlenmemiş ham bilgilerdir.

26 VERİ TÜRLERİ DİREK KAYNAĞINDAN ELDE EDİLEN VERİLER Bu tür veriler
yargı ve yorum içermediğinden araştırmacılar tarafından daha çok tercih edilir. BİR BAŞKASINDAN AKTARIMINDAN ELDE EDİLEN VERİLER Bireylerin ve toplumların yapısal özelliklerinden etkilenerek gelen, bireylere ve toplumlara ilişkin özel verilerdir.

27 VERİLERİN TAŞIMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
Fonksiyonel olmalıdır. Yeterli olmalıdır. Güvenilir olmalıdır. Doğru olmalıdır.

28 VERİ KAYNAKLARI 1-SÖZLÜ VERİ KAYNAKLARI
Halk hikayeleri, masallar,türküler oyunlar vs. 2-YAZILI VERİ KAYNAKLARI Anlaşmalar haritalar, mektuplar, kitaplar, dergiler,gazeteler, istatistiki veriler vs. 3-GÖRSEL VERİ KAYNAKLARI Resimler,heykeller, arkeolejik eserler,film,fotoğraflar vs.

29 A R A Ş T I R M A N I N P L A N L A N M A S I

30 ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI
Bilimsel araştırma; bilgi birikimine sahip bir araştırmacının, bir dizi çalışma sürecinde ulaşabileceği bir sonuçtur. Her aşamasının, iyi düşünülüp planlanması gerekmektedir. Planlama; sadece konu belirleme tayini değil, taslak olarak tüm araştırma sürecini içerir.

31 PROBLEMİN BELİRLENMESİ
A- KONU SEÇİMİ Konu seçiminde dikkate alınması gerekenler: Araştırma konusu ilgili bilim dalı için önemli olmalı ve bazı soruların cevabını oluşturmalıdır. Araştırma konusuna ilişkin uygun koşulların sağlanıp sağlanamayacağı dikkate alınmalıdır. Konu herkes için ilgi çekici, merak uyandırıcı olmalıdır. Konu bir soruna çözüm getirme iddiasında olmamalıdır. Konuya ilişkin verilere, ulaşılıp ulaşılamayacağı dikkate alınmalıdır.

32 B- PROBLEM SEÇİMİ Problem seçiminde dikkate alınacak kriterler şunlardır: Yenilik Kriteri Bu kriteri taşıyan iyi bir araştırma, aynı zamanda anlamlı, fonksiyonel ve güncel bir araştırma olmaktadır. 2. İlgi Kriteri Bir konuya duyulan ilgi ve merak anlamındadır. Konuya duyulan ilginin, araştırmanın niteliğini de etkilediği görülmektedir.

33 Yeterlilik Kriteri * Alanda Yeterlilik: Araştırıcı, konuya ilişkin bilim alanını, problemle ilgili daha önce yapılan hata ve başarıları, yapılan araştırmaları, üretilen ilke ve kuramları bilme yeterliliğine sahip olmalıdır. * Yöntemde Yeterlilik: Araştırıcı, verilerin toplanması ve değerlendirilmesinde gerekli yöntem, ölçme ve istatistik bilgisine sahip olmak zorundadır. * Araştırıcı Yapı Yeterliliği: Araştırıcı yapı, sorumluluk alma, risk alma yeterliliğini de gerektirmektedir. Bu yapıdaki kişiler genellikle araştırmacı bir yapı kazanmış durumdadır.

34 Kaynak Kriteri * Ekonomik Kaynaklar * Zamansal Kaynaklar * İnsansal Kaynaklar

35 C- ARAŞTIRMA PROBLEMİNİN YAZILMASI
Problemin araştırılabildiği test edildikten sonra temel problem cümlesi yazılır. Problem cümlesi yazımında açık ve sade bir dil kullanılır. Araştırma problemleri soru cümleleri şeklinde ifade edilmelidir. Problem cümlesi, çözülecek problemi net bir şekilde ortaya koymalıdır. Araştırmanın sınırları ele alınan değişkenler açısından kesinleştirilmelidir. Araştırma sonunda elde edilen bulguların genelleneceği evren sınırı, kesin ve açık belirtilmelidir.

36 ARAŞTIRMADA PROBLEM CÜMLESİNİN YAZIMINDA “DEĞİŞKEN” KAVRAMI
ÖNEMLİDİR.

37 D E Ğ İ Ş K E N L E R Bir araştırmanın olgularından oluşan, birden fazla değer alabilen, değişebilen her şey olarak tanımlanır.

38 DEĞİŞKEN TÜRLERİ ŞÖYLEDİR.
NİCEL DEĞİŞKENLER Değişken bir durumun bir özelliğin sayısal değer alabilmesidir. NİTEL DEĞİŞKENLER Bu değişkenler; sayı veya ölçü birimleri ile söylenemeyen, ancak çeşitli şıklara ayrılabilen değişkenlerdir. BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLER Bir araştırmada bir başka değişkeni etkileyen, onu denetim altında tutan değişkendir. Araştırmanın türünü belirler. BAĞIMLI DEĞİŞKENLER Bir araştırmada bağımsız değişkene bağlı olarak değişebilen değişkendir. Açıklayıcı yada genelleyici bir araştırmada bir sonuçtur.

39 DEĞİŞKEN ÖRNEĞİ “Gelir ve eğitim durumları yüksek
olan ailelerde (Bağımsız Değ.) bilgisayar ve videoya sahip olma oranı (Bağımlı Değ.) daha yüksektir.”

40 ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI
Araştırma probleminin çözümüne dönük yürütülmesi ve sonuçlandırılması için, bütün aşamaların çok iyi ve detaylı planlanması gerekmektedir. İyi bir planlama araştırma amacından sapmadan, araştırıcı eleman, zaman, para …vb. kaynakların en verimli şekilde kullanılmasını sağlamaktadır.

41 PLANLAMA AŞAMALARI Problem Konusuna İlişkin Kaynakların Taranması
Araştırmanın Amacı, Gereği Ve Öneminin Açıklanması Hipotez Kurma Araştırma Yöntemini Belirleme Veri Toplama Yöntemini Belirleme Ve Toplama Aracını Hazırlama Evren Ve Örneklem Seçimini Belirleme Verilerin Elde Edilmesi Verilerin Analizi Verileri Yorumlama Araştırma Raporunu Yazma

42 “ÖRNEKLEME GENELLEŞTİRMEYE YARDIMCIDIR.”

43 EVREN nedir? Evren; Araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği birimler bütünüdür. Herhangi bir araştırma kapsamına giren obje, olgu, olay ve bireylerin tümüdür. Evrenin niteliğini, araştırmanın amacı belirler. Evreni temsil gücü yüksek bir örneklem gurubundan veri almak, edinilen bilgilerin genellenebilme düzeyini artırır. Evreni oluşturan birimlere ait ölçütlere, değerlere“EVREN DEĞERLERİ(PARAMETRE)” denir. Örneklem değerlerine de “İSTATİSTİK” denir.

44 EVREN TÜRLERİNE GÖRE 2 ŞEKİLDE TANIMLANMAKTADIR.
ARAŞTIRMA EVRENİ: Araştırma sonuçlarının genellenmek istediği bütün elemanları, bireyleri ve objeleri kapsamaktadır. (TÜİK ‘İN yaptığı nüfus sayımları gibi) ÇALIŞMA EVRENİ: Araştırıcının örneklem olarak belirlediği araştırma evrenidir.

45 Ö R N E K L E M Belli bir evrenden, o evreni temsil yeterliliği olduğu kabul edilen, belli kurallara göre seçilmiş küçük bir örnek, küçük bir kütledir. Örneğin; Deniz kirliliğini araştırmak için alınan Bir kavanoz su; ÖRNEKLEM, Suyu alma işlemi; ÖRNEKLEME Deniz ise; EVRENDİR.

46 ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜ ETKİLEYEN DEĞİŞİK ETMENLER
Evrenin yapısı Değişkenin sayısı Örneklem hatası Evrenin temsil niteliği Örnekleme yöntemi

47 ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ Uygunluk Örneklemesi Basit Olasılıklı Örnekleme
OLASILIKLI ÖRNEKLEME YÖNTEMİ Basit Olasılıklı Örnekleme Tabakalı Örnekleme Sistematik Örnekleme Öbek Örnekleme GAYELİ ÖRNEKLEME YÖNTEMİ Uygunluk Örneklemesi Gönüllü Örnekleme Kota Örneklemesi Kartopu Örneklemesi Zaman Örneklemesi

48 VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ
“SORU KİŞİNİN AYNASIDIR.”

49 VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ
ANKET YÖNTEMİ DENEY YÖNTEMİ GÖZLEM YÖNTEMİ GÖRÜŞME YÖNTEMİ TARAMA YÖNTEMİ

50 ANKET YÖNTEMİ ANKET; belli bir amaç ve plana göre düzenlenmiş soru listesidir. Bu yöntem daha çok sosyal içerikli araştırmalarda kullanılmaktadır.

51 ANKET HAZIRLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KURALLAR
A- GENEL KURALLAR Anket formunu hazırlamaya başlamadan önce araştırılacak konu ile ilgili ön çalışma yapılmalı, konuya hakim olunmalı Araştırmanın kapsamı ve araştırmanın hitap edeceği kitle ile kişilerin profilleri mümkün olduğunca doğru belirlenmelidir.

52 Anket formunda olabildiğince açık uçlu soru bulundurmaktan kaçınılmalı
B- BİÇİMSEL KURALLAR Anket formunda anketi cevaplayan kişinin kimliğini ortaya çıkarmaya yönelik her türlü sorudan özenle kaçınılmalı Anket formunda sorular en az düzeyde eğitim almış bir kişinin bile anlayıp, cevaplayabileceği kadar; basit, sade ve anlaşılır olmalı Anket formunda olabildiğince açık uçlu soru bulundurmaktan kaçınılmalı

53 Değişik yerlere kontrol soruları konmalı
B- BİÇİMSEL KURALLAR Soruya verilebilecek bütün cevaplar, şıklar halinde verilmeli, son olarak diğer şıkkı mutlaka eklenmeli Olabildiğince “evet-hayır-bazen” gibi iki-üç şıkkı olan sorular sormaktan kaçınılmalı Olabildiğince doğrudan sorular sormaktan kaçınılmalı, daima dolaylı sorular hazırlanmalı Değişik yerlere kontrol soruları konmalı

54 Örneklemdeki herkesin soruları cevaplaması sağlanmalı
B- BİÇİMSEL KURALLAR 30 en fazla 35 soru içerisinde ölçülmek istenen bütün sorular sorulmalıdır. İdeal anket formu; sorudan oluşmalıdır. Tanımlanacak olan kitlenin her bir üyesinin belli bir yöntemle örneklem gurubunda yer almasına özen gösterilmeli Araştırma verilerinin, doğruluk düzeyini sağlayacak sayıda örneklem seçilerek, evreni temsil etmesi sağlanmalı Örneklemdeki herkesin soruları cevaplaması sağlanmalı

55 SORU KAĞIDININ HAZIRLANMASI
Soru kağıdı kendisinden bilgi edinilmesi planlanan deneğin yazılı olarak cevaplayacağı soruları içermektedir. O nedenle anket sorularının hazırlanmasında iki temel ilke dikkate alınmalıdır. TEMEL İLKE 1: Sorular araştırmanın amacını belirleye araştırma problemindeki değişkenlere uygun nitelikte olmalıdır. TEMEL İLKE 2: Her soru araştırmada ele alınan yalnız tek bir değişkenin ölçülmek istenen niteliğini belirleyici olmalıdır.

56 SORU TÜRLERİ A- KAPALI UÇLU SORULAR
Bu tür sorularda cevap seçeneklerle verilir. Cevaplayıcıdan düşüncelerini en iyi yansıtan seçenek yada seçenekleri işaretlemeleri istenir. ÖRNEK: “Hastalanınca doktora gider misiniz?” a) EVET b) HAYIR

57 KAPALI UÇLU SORULARIN OLUMLU YÖNLERİ OLUMSUZYÖNLERİ
Örneklem gurubu arasında karşılaştırma yapılmasını kolaylaştırır. Dökümün yapılması, bilgisayara girilmesi kısa zaman alır. Cevap seçeneklerinin belli olması abartısız, ilgisiz, unutulmuş vb. cevapların gelmesini engeller Maliyet ve zaman yönünden daha ekonomiktir. Cevap seçeneklerinden biri rasgele işaretlenebilir. Örneklem gurubundaki farklılıklar net bir şekilde ortaya konulamayabilir. Soruların deneklerce doğru, anlaşılıp anlaşılmadığı denetlenemez.

58 B- AÇIK UÇLU SORULAR Cevaplayıcıya istediği cevabı yazabilme fırsatı verir. O nedenle; sorularda kullanılan sözcükler dikkatle seçilmeli, objektif bilgi alabilme hedeflenmelidir. ÖRNEK: “ Öğrenci temsilcisinden beklentileriniz nelerdir?” “Sizce kuşaklararası çatışmada temel sorunlar nelerdir?”

59 AÇIK UÇLU SORULARIN OLUMLU YÖNLERİ Deneklerin görüşleri tutumları ve kendileri hakkındaki algı ve yorumlamaları konusunda derinliğine bilgi edinilmesini sağlar. Toplanan veriler araştırıcının düşünceleri ile sınırlı kalmaz. Araştırıcının düşünemediği, beklenmeyen veriler toplanabilir. OLUMSUZ YÖNLERİ Araştırmanın amacı ile ilgili olmayan cevaplar yazılabilir. Elde edilen bilgilerin istatistik, analiz için sınıflandırılması gerekir. Bu tip sorular için cevaplama süresi uzun olmalıdır.

60 SORU TİPLERİ Demografik soru tipleri
“Cinsiyetiniz nedir?” “Kaç yaşındasınız” Olgusal soru tipleri - Bilgi soruları: “Bebeğe ek gıda vermeye ne zaman başlanmalıdır?” - Davranış soruları: “Bebeğinize ek gıda vermeye ne zaman başladınız?” Yargısal soru tipleri “Okulunuzdaki eğitim kalitesi düzeyi nasıldır?”

61 SORU YAZIMINDA TEMEL İLKELER
Amaca cevap vermeli Kısa ve basit olmalı Karmaşık ve farklı kavramlar içermemeli Bir soru yalnız bir konu içermeli Fonksiyonel olmalı Geçerli olmalı Güvenilir olmalı Evreni temsil etmeli Temsil gücü zayıflatılmamalı Anket formunun görünümü özenli hazırlanmalı

62 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN TANIMLAMA BİLGİLERİ
Ankette kapak bulunuyorsa kapakta, bulunmuyorsa iç kesimde sorulara başlamadan önce bir yönerge yer almalı. Araştırma yada projenin adı Araştırmayı yürüten kurumun adı Görüşmecinin adı ve soyadı Görüşme süresi yer almalı.

63 ÖRNEKLEME İLİŞKİN TANIMLAMA BİLGİLERİ
Araştırma sorularına giriş niteliğindeki bu bölüm; anketi cevaplayan bireyin, kişilik özelliklerine ilişkin soruları kapsamaktadır. Örnek: “Eğitim durumunuz nedir?” a) Lise b)Ön Lisans c)Lisans d) Yüksek lisans e)Diğer

64 SORU KAĞIDI DÜZENİ Monotonluğu kıracak şekilde, aynı sayfada farklı tip yazıların kullanılması Soru tipinin yumuşak, dolgun ve kolay okunabilir olması Soru sayfası bütününde soru köklerinin, seçeneklerin, soru kalıplarının düzen ve yazı karakteri açısından birbirinden ayırt edilebilir nitelikte düzenlenmesi Soruların yanıtlarını yazabilmek ve kodlayabilmek için boş yer bırakılması Görüşmecinin not alabileceği boş yer bırakılması Soru sayfasının, estetik açıdan hoş bir etki yaratacak şekilde tasarlanması İdeal soru formunun A4 büyüklüğündeki bir kağıdın ikiye katlanarak elde edilen ölçüyle sınırlandırılması

65 ANKETÖR SEÇİM VE EĞİTİMİ
Soru kağıdı araştırıcı tarafından uygulanabildiği gibi geniş kapsamlı araştırmalarda görüşmeci (anketör) tarafından da uygulanabilmektedir. ANKETÖR SEÇİMİ KRİTERLERİ Araştırma konusu ve görüşülecek deneklerin yapısal özellikleri görüşmeci seçiminde etkilidir. Araştırma konusu ve deneklerin cinsiyeti, görüşmecinin cinsiyetinin belirlenmesinde etkilidir. Görüşmecinin deneklerle benzer demografik özelliklere sahip olmaları bir avantaj olarak görülür. Görüşmecinin araştırma konusuna karşı bilgisi önemli bir seçim kriteridir.

66 Soru kağıdındaki her sorunun amacı Sorunun nasıl sorulacağı
ANKETÖR EĞİTİMİ Araştırmanın amacı, Soru kağıdındaki her sorunun amacı Sorunun nasıl sorulacağı Görüşmeciye anlatılmalıdır. Eğitimin bazı aşamaları uygulamalı yapılmalıdır. Anketör Eğitimi üç aşamada ele alınmalı *Araştırma Konusu *Görüşme Yöntemi *Görüşme İlkeleri

67 ANKET UYGULAMA YÖNTEMİ
Karşılıklı görüşme, gönderme, telefon, internet hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, insanlar cevaplama konusunda çok istekli olmamaktadırlar. Cevaplayıcıların katılımını sağlamak için; araştırmanın öneminin ve yaşam kalitesine katkısının iyi aktarılması ve çalışmanın her aşamasının hatasız, özenle profesyonelce yürütülmesi gerekmektir.

68 ANKET UYGULAMA YÖNTEMLERİ ŞÖYLEDİR
Görüşme Yöntemi Gönderme Yöntemi Telefon Yöntemi

69 2- DENEYSEL YÖNTEM Bir araştırma konusuna ilişkin veri elde etmek amacı ile; Araştırıcının kontrolünde Neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye dönük Toplanmak istenen verilerin üretilmesi çalışmalarıdır.

70 3- GÖZLEM YÖNTEMİ Çeşitli davranış nedenlerinin tanımlanmasında, karmaşık davranışların (insan ilişkileri) araştırılmasında kullanılan bir veri toplama yöntemidir. Gözlem yoğunluğu araştırma kapsamına göre değişmektedir. Bir oluşum için tek bir gözlem yeterli değildir.

71 GÖZLEM YÖNTEMİNİN İLKELERİ
Gözlem; birçok duyu organıyla yapılır. Gözlem; olabildiğince objektif bakışla yapılmalıdır. Farklı gözlemcilerin gözlem yaptığı durumlarda; bakış standardı oluşturulmaya çalışılmalıdır. Gözlem formu ve kayıt düzeni doğru kullanılmalı, verilerin geçerliliği sağlanmalıdır. Gözlenen ünitenin gözlem süresince doğal durumunu koruması amaçlanmalıdır.

72 4- GÖRÜŞME YÖNTEMİ “Sözel olarak bilgi toplama” ve “yüz-yüze deneklere soru sorarak veri toplama” olarak ifade edilmektedir.

73 GÖRÜŞMEDE TEMEL İLKELER
Konuya ilişkin kesin ve kapsamlı bilgiye sahip olunmalı Görüşmeye başlarken araştırmacı kendini ve araştırmayı tanıtmalı Görüşme süreci iyi ilişkilerle yürütülmeli Görüşülen gurubun güveni kazanılmalı Tarafsız ve yorumsuz şekilde soru sorulmalı Görüşülen kişiye ilişkin bilgiler gizli tutulmalı Görüşmenin son aşaması her iki taraf için de memnuniyet verici bir şekilde tamamlanmalı

74 VERİLERİN ANALİZİ VE YORUMLANMASI
“İŞLENMEMİŞ VERİLER HAM MADDE GİBİDİR.”

75 Verileri düzenlemek ve analiz etmekteki amaç; daha anlamlı,
kolay anlaşılır hale getirmek ve başkalarıyla yapacağımız iletişimde yararlanabilmek içindir.

76 TASNİF VEYA GRUPLAMA Büyüklüklere Göre Gruplama
İnsanları Yaşlarına Göre Gruplama Coğrafi Bölgelere Göre İllere Göre Tabakalara Göre

77 TABLOLARIN HAZIRLANMASI
Çok sayıdaki anket formlarından veya başka dokümanlardan bilgilerin çıkarılması ve bunların düzgün şekilde sunulması için verilerin tabloya dökülmesi zorunludur. Bilimsel raporlarda ve tezlerde tablolar birden başlayarak numaralandırılır.

78 Tablo 27:Okul Türleri Kaynak: Okul Çeşidi Okul Sayısı Öğrenci Sayısı
Ticaret Meslek Kız Meslek Endüstri Meslek TOPLAM Kaynak:

79 GRAFİKLERİN HAZIRLANMASI
Grafikler verilerin irdelenmesinde uygulayıcılara etkin anlamlı mesajlar veren araçlardır. Görsel olmaları nedeniyle uygulayıcı ve okuyucuya ilk bakışta çok anlamlı bilgiler verirler. Doğru seçilmiş bir grafik veriler hakkında en isabetli yorum yapmayı sağlayan yegane araçtır.

80 GRAFİK ÇEŞİTLERİ ÇUBUK GRAFİK

81 PASTA GRAFİK

82 HİSTOGRAM GRAFİK

83 PRAMİT GRAFİK

84 ÇİZGİ GRAFİK

85 İSTATİSTİK ANALİZLER İstatistik yöntemlerin verilere uygulanarak yapılan işlemlere İSTATİSTİK ANALİZ denir. İstatistik Analiz yapmaktaki amaç: Tezde veya raporda belirtilmiş olan hipotezin test edilmesi, Mevcut durumu olduğu gibi ortaya koymak ve daha iyi anlaşılmasını sağlamak, İleriye dönük tahminler yapmak

86 BAŞLICA İSTATİSTİK ANALİZ ÖRNEKLERİ
Aritmetik Ortalama: Tüm rakamsal verilere uygulanır Ortanca: Sıraya konulmuş verilerde tayin edilmiş değerdir Korelasyon Katsayısı: İki değişken serisine uygulanır. Standart Sapma: Tüm verilere uygulanır Değişim Aralığı (RANGE): Sıraya konmuş verilerde uygulanır.

87 “BİLİM TASNİF DEMEKTİR.”
BİLGİ KAYNAKLARI “BİLİM TASNİF DEMEKTİR.”

88 BİLGİ TOPLAMADA BAŞVURULACAK KAYNAKLAR
ARAŞTIRMA KURUMLARI *TÜİK (TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU) *TÜBİTAK (TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU) *TSE (TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ) KÜTÜPHANELER, MÜZELER VE ARŞİVLER *YÖK KÜTÜPHANESİ *ÜNİVERSİTEKÜTÜPHANELERİ, *MİLLİ KÜTÜPHANE *OSMANLI ARŞİVLERİ ÇEŞİTLİ KURUMLAR BAKANLIKLAR, BELEDİYELİR, SİVİL KURUM ÖRGÜTLERİ BİLİMSEL TOPLANTILAR TEZLER ARAŞTIRMA RAPORLARI UZMAN GÖRÜŞLERİ DOĞA VE TOPLUM İNTERNET

89 LİTERATÜR TARAMASI Literatür taraması, araştırma konusunun seçilerek anlaşılmasına ve araştırmanın tarihsel bir perspektife oturtulmasına yardımcı olur. Bir araştırmacı araştırmasına başlarken o konuda yapılan önceki araştırmaları ve kavramsal literatürü bilmek zorundadır. Literatür taraması; veri toplama ve toplanan verinin öneminin tartışılması, toplanan verilerin konuyla yada ilgilenilen problemle ilişkisinin kurulması ve bilginin sınıflandırılması aşamalarından oluşan bir süreçtir.

90 LİTERATÜR NASIL TARANMALIDIR?
Literatür taramasına araştırma konusu ile ilgili anahtar kelimenin seçilmesiyle başlanır. Daha sonra ilgili veri tabanına ulaşılmaya çalışılır. Anahtar sözcüklerin seçilmesi taramanın en önemli noktasıdır.Bu sözcükler araştırmanın konusunu oluşturan “DEĞİŞKENLER” dir.

91 LİTERATÜR TARAMASI 2 ŞEKİLDE YAPILIR
ELLE MEKANİK TARAMA BİLGİSAYAR DESTEKLİ BİLGİ TARAMA

92 LİTERATÜR TARAMASININ DÜZENLENMESİ
Araştırmalar sınıflandırılmalı Birbiriyle karşılaştırılmalı Birleşen ve ayrılan yönleri gösterilmeli Bilgiye katkıları ve yöntemleri eleştirilerek yazılmalıdır.

93 Literatür taraması, araştırmacının bilim adamlığı düzeyinin bir göstergesidir.
Araştırmanın niteliğini, doğruluğunu ve güvenirliğini yansıtır. Literatür taraması tamamlandıktan sonra bulunan tüm araştırma makaleleri, dikkatle okunup özet bilgiler alınarak raporla ilgili yerlere kaynak gösterilerek bildirilmelidir.

94 “SÖZLER UÇAR, YAZILAR KALIR.”
RAPOR YAZMA “SÖZLER UÇAR, YAZILAR KALIR.”

95 ARAŞTIRMA RAPORUNUN YAZILMASI Araştırma Yazımındaki Genel Kurallar
Sürekli okuma İş takvimi hazırlama Yazmak için özel zaman ayırma Salim kafayla yazma Yazma mekanını belirleme Yazı yazmaya yoğunlaşma Bölümler halinde yazma Yazılan kısımları tartışma Düşünerek yazma İşi zamanında yapma En son teknolojiden yararlanma Motivasyon

96 ARAŞTIRMA YAPISININ OLUŞTURULMASI HER ÇALIŞMADA BULUNMASI GEREKEN BÖLÜMLER
Kapak Sayfası Özet Öz İçindekiler Çizelgeler Dizini Şekiller Dizini Kısaltmalar Giriş Kuramsal Çerçeve ve Kaynak Bildirileri Materyal ve Yöntem Bulgular ve Tartışma Sonuç ve Öneriler Kaynakça Teşekkür Ekler

97 Araştırma raporunun ilk sayfasıdır.
KAPAK SAYFASI Araştırma raporunun ilk sayfasıdır. Araştırmanın konusu, araştırmayı yapanlar, araştırmanın yapıldığı yer ve tarih gibi bilgilerin kapak sayfasında yer alması asgari koşuldur.

98 ÖZET Araştırma hakkında, genel bir kanının en kısa sürede oluşturulabilmesi amacıyla oluşturulmuş bir bölümdür. Araştırmanın hangi konuda yapıldığı, hangi yöntemin izlendiği ve hangi sonuçlara ulaşıldığı özet bölümünde belirtilir. Her araştırmaya bir de YABANCI DİLDE özet konmalıdır. Araştırmayı uluslar arası alana açar.

99 ÖZ Kısa özet olarak da bilinir. Öz; özetten farklı olarak, çok daha kısadır. Tek bir paragraftır Anahtar kelimeler içerir. Öz konan araştırmalara yabancı dili de eklenmelidir.

100 İÇİNDEKİLER Araştırmanın başlıklarının olduğu bir fihrist çıkarılır.
Okuyucu; hem araştırmanın içerisinde hangi başlıkların olduğunu hem de kaçıncı sayfada bulunduğunu görebilir.

101 ŞEKİLLER VE ÇİZELGELER
Eğer bir araştırmada 10’dan fazla sayıda çizelge var ise; mutlaka çizelgeler dizini hazırlanmalıdır. Çizelgenin başlığı tam olarak yazılır. Karşısına kaçıncı sayfa olduğu belirtilir.

102 Kısaltmalar zaman ve yerden kazanmak için kullanılır.
KISALTMALAR Kısaltmalar zaman ve yerden kazanmak için kullanılır. Araştırmacının çok sık kullandığı kavramları kısaltmasından veya ülkenin kendi ulusal sınırları içerisinde günlük yaşamda kabul edip uyguladığı kendiliğinden oluşan sözcüklerdir.

103 GİRİŞ Araştırmanın yapılmasına neden olan problemin ortaya konduğu,
çözüm için neler yapıldığı, problemin çözümü ile bilimin-insanlığın-yaşamın neler kazanabileceğinin belirtildiği araştırmanın amacının, öneminin kapsamının belirtilerek, araştırmanın gerekçesinin ortaya konduğu bölümdür.

104 KURAMSAL ÇERÇEVE VE KAYNAK BİLDİRİŞLERİ
Kuramsal çerçeve bölümünde araştırmanın oturduğu temeller hakkında bilgi verilir. Daha önce araştırma konusuyla doğrudan ve dolaylı olarak yapılmış çalışmalar esas alınarak, temeli oluşturan kuramlar hakkında bilgi verilir. Kaynak bildirişleri bölümünde, araştırma konusu ile ilgili yapılmış çalışmalar kronolojik bir sıra içerisinde özetlenerek verilir.

105 MATERYAL VE YÖNTEM Materyal bir araştırmanın yapılabilmesi için toplanan her türlü malzemedir. Yöntem ise söz konusu malzemeyi elde etmek ve elde edilmiş malzemeyi değerlendirmek amacıyla izlenen yoldur. Bu nedenle materyal bölümünde çalışmanın hangi malzemeden oluştuğunun yazılması ile yetinilir. Malzemenin nasıl toplandığına ilişkin bilgi verilmez.

106 BULGULAR VE TARTIŞMA Araştırıcının konuya olan hakimiyetini göstermesi bakımından bu bölüm önemlidir. Araştırmada bir tek bölümde toplanabileceği gibi, birkaç bölümde de verilebilir. Araştırıcı bu bölümde objektif olarak bulguları yorumlamalıdır. Yorumlarken son derece açık ve net olmalıdır.

107 SONUÇ VE ÖNERİLER Bulgu için en azından bir adet sonuç oluşturmak gerekir. Sonuçlar hiçbir zaman zorlama olmamalı fakat bulgulara dayalı olmalıdır. Araştırıcı bu bölümde ulaştığı yargıya da dayalı olarak, öneriler geliştirmelidir.

108 KAYNAKÇA Başka araştırıcılar tarafından yapılmış bulunan ve araştırmada yararlanılan fikir, düşüncü, teknik bilgi ile araştırma sahiplerinin haklarını teslim etmek, o konuda yapılmış çalışmaları derli toplu bir araya getirmek, böylece bu konuda çalışacak olanların daha önce bu konuda yapılmış olan çalışmalardan haberdar olmalarını sağlamak amacıyla yararlanılan tüm kaynaklar alfabetik bir düzen ve belirli sistem içerisinde verilir.

109 EKLER Metin içerisinde bütünlüğü ve akışı bozacağı gerekçesiyle tabloların, şekil, resim, harita veya belgelerin raporun en sonunda bir arada verilmesidir.

110 TEŞEKKÜR Araştırmada her türlü yardım, destek ve işbirliği sağlayan kişi ve kurumlara teşekkür edilmesidir.

111 ARAŞTIRMA YAZIMINDA KULLANILACAK ÜSLUP
Bir araştırmanın yazımı herşeyden önce bilimsel bir çalışmanın okuyucuya duyurulma aracıdır. Bu nedenle bilimsel bir üslup kullanılmalıdır.

112 YAZIM SIRASINDA DİKKATE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR
Araştırmada birinci tekil şahıs ve birinci çoğul şahıs hiçbir zaman kullanılmamalı, daima üçüncü tekil şahıs kullanılmalıdır. Araştırıcı mümkün olduğunca objektif olmalıdır. Araştırmada mutlaka elde edilen bulgulardan bir sonuç çıkarılmalıdır. Bulgulardan çıkan sonuç ne ise doğru odur. Anlatımda açık, basit, dolaysız ve yalın bir ifade kullanılmalıdır. Araştırıcı araştırmayı yazdığı dile hakim olmalıdır. Araştırmada imla kurallarına mümkün olduğunca uyulmalıdır. İnternet günümüzde bir yaşam biçimi olmuştur. Internetten yararlanılırken çok dikkatli olunmalıdır.

113 KAYNAKÇA ARIKAN, Rauf (1995) Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma.TUTİBAY Ltd.Şti.Ankara _______ (2002) Araştırma Teknikleri. Gazi Kitapevi Ankara ARLI, Mine ve NAZİK.M.Hamil (2004) Bilimsel Araştırmaya Giriş. Gazi Kitapevi. Ankara. AZİZ, Aysel (2003) Araştırma Yöntemleri İletişim. Turhan Kitapevi. Ankara BAYKUL, Yaşar ve GELBAL, Selahattin, KELECEOĞLU, Hülya. (2006) Araştırma Teknikleri. M.E.B Yayınları Ankara KARASAR, Niyazi (2005) Bilimsel Araştırma Yöntemi Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.

114 KAYNAKÇA OKAN, Kenan(2003) Araştırma Yöntemleri M.E.B. Yayınları. İstanbul. YAZICIOĞLU, Yahşi;ERDOĞAN, Samiye(2004) SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Detay Yayıncılık. Ankara. AKÇİL TEMEL, Mehtap(2007) Araştırma Yöntemleri Dersi Ders Notları. YILMAZ, Vildan. G.Ü.Rektörlüğü Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı. Etkili Sunum Hazırlama Teknikleri GÜLER CAN, Nejla. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. AB Uzmanı.

115 SONUÇ Araştırma yöntem ve tekniklerinin verildiği bu çalışmada amacın hangi bilim dalı ile yada toplumsal araştırma ile uğraşılırsa uğraşılsın belirli noktalara dikkati çekmek olduğu bilinmelidir. Verilen bilgilerin yol gösterici olduğu bunların işe yarar duruma getirilmesinde araştırmacının kendisinin önemli olduğu unutulmamalıdır. Her şeyden önce araştırma bir takım çalışmasıdır. Bu bakımdan iyi bir araştırmacının iyi bir iletişimci olması gerektiği gerçeği her zaman anımsanmalıdır.