KOCAELİ/DERİNCE PAKMAYA HURİYE PAK İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMENİ

... konulu sunumlar: "KOCAELİ/DERİNCE PAKMAYA HURİYE PAK İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMENİ"— Sunum transkripti:

1 KOCAELİ/DERİNCE PAKMAYA HURİYE PAK İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMENİ
İLKÖĞRETİM SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARININ İÇERİK, DİL VE ANLATIM YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ HÜSEYİN CANERİK KOCAELİ/DERİNCE PAKMAYA HURİYE PAK İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMENİ

2 Bu bildiri, 7-9 Ekim 2009 tarihlerinde Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ile MEB Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğünün ortaklaşa düzenlediği 4. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi’ne sunulmuştur.

3 ÖZET Bu çalışmanın amacı, ilköğretim 4, 5,6 ve 7. sınıflarda okutulan Sosyal Bilgiler ders kitaplarını içerik, dil ve anlatım yönünden incelemektir. Kitaplarda rastlanan dil ve yazım yanlışları, anlatım bozuklukları ile bilimsel olmayan içerik, çeşitli kaynaklardan alınan ve kaynak göstermeksizin kullanılan alıntılar eser inceleme konusunda hâlen yürürlükte olan mevzuatta çeşitli değişikler dâhil, bazı etkin önlemlerin alınmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır.

4 SOSYAL BİLGİLER Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilimlerin bulgu ve ayrıştırmalarının bir toplumda yaşayan insanlar için gerekli olan temel ve ortak ögelerini kapsamaktadır. Sosyal Bilgiler dersinin ilk ve ortaokullarda okutulmasını ilk savunan kişi, Fransız düşünür Condercet ( ) olmuştur(Gültekin ve ark., 2008). .

5 Türkiye’de ‘Sosyal Bilgiler’ adıyla bir ders, disiplinler arası ve çok disiplinli bir program yaklaşımı olarak ilk kez 1968 İlkokul Programında benimsenmiştir (Gültekin ve ark., 2008).

6 SOSYAL BİLGİLERİN İŞLEVİ
Sosyal Bilgiler, öğrencilere yurt, ulus ve doğa sevgisinin kazandırılması ile tarihsel ve kültürel zenginliklerin kavratılmasında anahtar rol oynamaktadır.

7 Ders Kitapları Öğretim programının başarıya ulaşmasında ders kitaplarının içerik, bilimsellik, dil, yazım, anlatım ve baskı kalitesi yönünden kusursuz olmasının önemi yadsınamaz.

8 İlköğretim ders kitapları, öğrencilerin henüz çocukluk evresinde oldukları düşünülerek hazırlanmalı ve kitapların tasarımına özen gösterilmelidir.

9 Türk dilinin zengin söz varlığı ile anlatım olanaklarından yeterince yararlanılarak hazırlanan ders kitapları, ilköğretim öğrencilerinin ana dil becerilerini geliştirme konusunda önemli bir araç olarak görülmelidir.

10 Araştırmalar, öğretmenlerin hem müfredata uyma ve hem de öğretim kararlarını oluştururken kitaplara güvendiklerini ortaya koymaktadır (Chanbliss ve Calfee’den Akt. Köseoğlu ve ark., 2003: 11).

11 Kitaplar hem konu alanı için bir otorite ve hem de pedagojik açıdan bir kılavuz rolü oynamakta, öğrencilerin sınıftaki öğrenmelerine doğrudan etki etmektedir (Köseoğlu ve ark., 2003: 11).

12 DERS KİTAPLARI NASIL HAZIRLANMALIDIR?
Büyük Millet Meclisinde, 3 Mayıs 1920 tarihinde okunan hükûmet programında ders kitapları da gündeme gelmiştir: “Milletin ruhuna ve karakterine, memleketimizin coğrafya ve iklim şartlarına, tarihsel ve toplumsal geleneklerimize uygun ilmî ders kitapları meydana getirmek.” (Özalp ve Ataünal, 1977: 104; İnan, 1983: 54).

13 Ders kitaplarının en önemli dayanağı, T. C
Ders kitaplarının en önemli dayanağı, T.C. Anayasası ile 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’dur.

14 Kitapların yasal dayanağını Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği (MEB, 1995) ile söz konusu Yönetmelik’e dayanılarak hazırlanan Ders Kitapları ile Eğitim Araçlarının İncelenmesi ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönerge (MEB, 2007) oluşturmaktadır.

15 Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği
Yönetmelik’in 31. maddesine göre eğitim araçlarının hazırlanmasında esas alınacak ölçütler: 1)Atatürk ilke ve inkılaplarına uygun olması, 2) Bilimsel hata bulunmaması, 3) Türkçenin özelliklerinin bozulmadan ve doğru olarak kullanılması,

16 4) Kişi ve kuruluşları yıpratıcı nitelikte olmaması,
5) Temel insan haklarına aykırılık taşımaması; cinsiyet, ırk, din, dil, renk, siyasi düşünce, felsefi inanç, mezhep vb. ayrımcılık içermemesi, 6) Bilimsel ilke ve yöntemlere uygun olarak hazırlanmış olması,

17 7) Reklam niteliğinde ögelere yer verilmemiş olması,
8) Hedeflenen öğrenci kitlesinin bilgi ve yaş düzeyine uygun olması, 9) Görsel unsurlarının toplumun ortak değerleriyle bağdaşması esasları göz önünde bulundurulur.

18 DİL, ANLATIM VE YAZIM YANLIŞLARI
Ana dil eğitiminde önemli bir araç olan kitapların dil ve yazımına özen gösterilmesi, alanında kusursuz olması gerekir. İncelenen ders kitaplarının dil ve anlatım konusunda sorunlu olduğu görülmektedir.

19 5. SINIF KİTABI (GÜLCAN VE ARK., 2008)
açı verdi (açıverdi), kaçı verdi (kaçıverdi) (s. 39), TBMM’ndeki (TBMM’deki) (s. 50), Hepimiz emeğimiz karşılığında kazandığımız para dışında çok iyi zaman geçirdik (Anlam karışıklığı) (s. 109), iklim de (iklimde) (s. 65), İstiklâl (İstiklal) (s. 155, 171, 172). İstiklal sözcüğünün geçtiği çalışma kitabında da (Gülcan ve ark., 2008 a: 102, 103) aynı yanlış yinelenmiştir. Sinama (Sinema), söyleyiniz ? (söyleyiniz.) (s. 178), sağ- -lar mı? (Satır sonunda kullanılan kısa çizginin satır başında kullanılmaması gerekir.) (s. 179).

20 6. SINIF KİTABI (KOLUKISA VE ARK., 2008)
Van valiliğinden (Van Valiliğinden) (s. 13), sonucuda (sonucu da) (s. 21), Bizde (Biz de) (s. 23), Araştırınız? (Araştırınız.) (s. 32), deniz de (denizde) (s. 34), Fotoğraflarda (Fotoğraflardan) (s. 39), Çölde konakladıkları yerde hasır veya kıl çadır kuran Tuaregler, yemeklerini çalı ve kuru dal parçalarını yakarak Tuareglerin en önemli yemekleri ise un, su ve tuzu karıştırarak yaptıkları Taguella isimli ekmek. (Cümlede anlatım karışıklığı mevcut) (s. 39)

21 toplum … Sürüyorlardı. (toplum, … sürüyordu. ) (s
toplum … Sürüyorlardı. (toplum, … sürüyordu.) (s. 53), İlkçağın (İlk Çağın), Onlarda (Onlar da) (s. 54), Ortaçağ’ın (Orta Çağın) (s. 65), üstü ste (üst üste) (s. 65), Oda (O da) (s. 70), getirdiği için (getireceği için) (s. 70), gelecekti .Bunları (gelecekti. Bunları) (s. 70)

22 Tarihte bilinen ilk düzenli ordulardan birisi Türk ordusudur
Tarihte bilinen ilk düzenli ordulardan birisi Türk ordusudur. (İlk düzenli ordulardan birisi yerine ilk düzenli ordu ifadesi daha uygundur.) (s. 70), sitemde (sistemde) (s. 70), Emirlerine (Emirleri’ne) (s.71),

23 Bu iki devletleri de yendim. (Bu iki devleti de yendim. ) (s
Bu iki devletleri de yendim. (Bu iki devleti de yendim.) (s. 84), özeliklerine (özelliklerine) (s. 96), araındadır (arasındadır) (s. 103), öğrenmenim. (öğretmenim.) (s. 134), inceclemeye (incelemeye) (s. 134), dünya (Dünya) (s. 143), Manga Carta (Magna Carta) (s. 156), dürst (dürüst) (s. 162).

24 DİL VE YAZIM BİRLİĞİ YOK
Kitaplarda dil ve yazım birliğine (bir örneklik) uyulmadığı gözlenmektedir.

25 CİNSİYET AYRIMCILIĞI DEVAM EDİYOR
Ders kitaplarında müdürlük koltuğunun favorisi ‘palabıyık’ erkekler olurken (Gülcan ve ark., 2008: 107; Kolukısa ve ark., 2008 a: 155, 158), kadınlar 1800’lü yıllardan 2005’e kadar mutfakta ömür tüketmektedir (Kolukısa ve ark., 2008 b: 87).

26 “Annem eve gelen firmadan bir battaniye almıştı
“Annem eve gelen firmadan bir battaniye almıştı. O akşam babam eve gelince annem, aldığı battaniyeyi ona gösterdi. Babam battaniyeyi incelerken TSE belgesinin ve garanti belgesinin olmadığını fark etti. …Bunun üzerine annem battaniyeyi geri vermek üzere hazırladı.” (Kolukısa ve ark., 2008 a: 103, 104).

27 “Annem kapımıza gelen bir firma yetkilisinden battaniye satın almıştı
“Annem kapımıza gelen bir firma yetkilisinden battaniye satın almıştı. Fakat babam akşam eve gelince … bütçemizi zorlayacağını, … geri vermemiz gerektiğini belirtti.” (Kolukısa ve ark., 2008: 22).

28 KADINA ETKİN ROLLER DE VERİLİYOR
Peyzaj mimarı (s. 112), öğretmen (115), Türk kadının rolü ile ilgili ifadeler (s. 160), Kurtuluş Savaşı’nın öncü kadınları (s. 161), Cumhuriyet döneminde Türk kadının toplum yaşamındaki rolüne yapılan vurgu (s. 162), kadın milletvekilleri, ilk kadın doktor, ilk kadın avukat, erkek okuluna atanan ilk kadın öğretmen, ilk kadın bakan (s. 162) (Kolukısa ve ark., 2008)

29 Doktor (s.19, 28), hâkim, avukat, seçme ve seçilme hakkı (50, 51), öğretmen (82, 98, 148, 154), hemşire (149), dereceye giren sporcu (171) (Gülcan ve ark., 2008).

30 VATAN, MİLLET VE CUMHURİYET ADI TAŞIYAN ÜNİTE YOK
SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA, 2005 YILINDAN İTİBAREN VATAN, MİLLET, CUMHURİYET ADI TAŞIYAN ÜNİTE ADLARINA RASTLANMAMAKTADIR.

31 KİTAPLARIN İÇERİĞİ Canerik’e (2005) göre, ulusal içerikli kavram sayısı (Atatürk, vatan, millet, millî), 1998 Sosyal Bilgiler Programına uygun olarak hazırlanan 5. sınıf ders kitabında 1139, 2005 Sosyal Bilgiler Programına göre hazırlanan 5. sınıf kitabında ise 204’tür

32 SİVİL TOPLUM İKTİDARI Kitaplarda ‘sivil toplum’a aşırı vurgu yapılmakta, dernek başkanına kaymakamdan daha fazla yetki tanınmaktadır(Gülcan ve ark., 2008: 137).

33 BİLGİ YANLIŞLARI VE BİLİMSEL HATALAR
6. sınıf kitabında (Kolukısa ve ark., 2008: 150, 151) yer verilen T.C. Anayasası’nın 70 ve 75. maddelerinin tamamı yanlıştır.

34 6. sınıfa geçen bir öğrenciyle ilgili kurguda rastlanan bilgi yanlışı: “Çünkü ilköğretimde tüm derslerimize aynı öğretmen gelirken şimdi her derse farklı bir öğretmen gelecek.” (Kolukısa ve ark., 2008: 12).

35 5. sınıf kitabında bilimselliği tartışılır bir bilgiye yer verilmektedir: “Ülkemizde … arazinin çok dağlık ve engebeli olması nedeniyle demir yolu yapımına gereken önem verilmemiştir.” (Gülcan ve ark., 2008: 186).

36 Ders kitabındaki dilekçe ve resmî yazı örneği(Gülcan ve ark
Ders kitabındaki dilekçe ve resmî yazı örneği(Gülcan ve ark., 2008: 106, 107), Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik ( hükümlerine aykırılıklar taşımaktadır.

37 6. sınıf kitabında, 15 Kasım 1983’te bağımsızlığını ilan eden KKTC’nin 24 Ağustos 1991’de bağımsızlığına kavuştuğu belirtilmektedir(Genç ve ark., 2006: 101).

38 4. sınıf kitabına (Tekerek ve ark
4. sınıf kitabına (Tekerek ve ark., 2005: 240) göre, Kore’de görev yapan Türk Tugayında Türkçe bilmeyen tercüman görev yapmıştır.

39 Kitapta (Tekerek ve ark
Kitapta (Tekerek ve ark., 2005: 99) sıcaklık ve ısı kavramları karıştırılmıştır: “Bunlar, kazanlarda 25 ºC ısıda kaynatılır.” Doğrusu, 25 ºC sıcaklıkta kaynatılır olmalıydı.

40 : “Kemal… maddi imkânsızlıklar nedeniyle kitap alamayan öğrencilerin olduğunu öğrendi.” (Tekerek ve ark., 2005: 180). (Kitabın yayımlandığı yıl, söz konusu kitap dâhil, ilköğretim ders kitapları ücretsiz dağıtılmıştır.)

41 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28. maddesine aykırı bir ifade: “O, memur olduğu için dükkânı ancak hafta sonu açabiliyordu.” (Polat ve ark., 2008: 40).

42 OKS 2008’de kaldırıldı, ama kitaba göre uygulama devam ediyor: “Gelecek yıl ‘Orta Öğretim Kurumları Sınavı (OKS)’na gireceğiz.” (Polat ve ark., 2008: 137).

43 Kitap, okulun kermes gelirine öğrencileri de ortak ediyor:
“… kazandığımız paradan … gitar kursu ücretine katkıda bulundu. Metin, küçük kardeşine oyuncak aldı.” (Gülcan ve ark., 2008: 108).

44 6. sınıf kitabında, Endonezya’nın yüzölçümünün km² olduğu belirtilmektedir (Kolukısa ve ark., 2008: 41). Endonezya’nın yüzölçümü kaynaklara göre değişmektedir. Bu durumda, bilginin kaynağının belirtilmesi gerekir.

45 Ders kitabına göre cumhurbaşkanı TBMM’ce seçilir ve görev süresi yedi yıldır (Gülcan ve ark., 2008: 166).

46 İlköğretim zorunlu ve devlet okullarında parasızdır (T. C
İlköğretim zorunlu ve devlet okullarında parasızdır (T.C. Anayasası, Madde 42). 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 59. maddesine göre zorunlu öğrenim çağında devamsızlık yapan öğrencilerin çalıştırılmaları suçtur.

47 Oysa ders kitaplarında, maddi imkânsızlık devamsızlık nedeni olarak sunulmakta ve devamsız öğrencilerin çalıştıkları belirtilmektedir (Gülcan ve ark., 2008: 29; Polat ve ark., 2007: 38).

48 Kitaplarda, devamsızlık yapan öğrenci velilerine yasal yaptırım uygulanabileceği konusunda herhangi bir bilgi verilmemektedir.

49 DERS KİTABI MI, REKLAM BROŞÜRÜ MÜ?
Yönetmelik (MEB, 1995) ve Yönerge’ye (MEB, 2007) aykırı olmasına karşın ders kitaplarında reklam ağırlıklı haberlere yer verilmektedir.

50 Ankara Büyükşehir Belediyesinin kamu hizmeti niteliği taşıyan etkinlikleri reklam boyutuyla yansıtılmaktadır (Kolukısa ve ark., 2008 a).

51 Maltepe Belediye Başkanının küçük ‘yardımcısı’ Büşra’ya cep telefonu alması, kitapta işlenen konular arasında yer almaktadır (Tekerek ve ark., 2005: 209).

52 “Kahramanmaraş’ta Maden Mühendisi Mehmet Koç tarafından hediyelik bakır eşyalar, başta ABD olmak üzere birçok ülkeye ihraç ediliyor.” (Kolukısa ve ark., 2008: 117).

53 KİTAPLAR GÜNLÜK GAZETELERDEN FARKSIZ
“Bu yıl tarihî Kırkpınar Yağlı Güreşleri’ni izlemeye gittim.” (Tekerek ve ark., 2005: 62). İfadenin altında tarih belirtilmediği için ‘644. tarihî Kırkpınar Yağlı Güreşleri’ kitap okutulduğu sürece devam edecektir.

54 “Türk Kızılayı, Güney Asya afetzedelerine yardım eli uzatmak amacıyla bir kampanya başlattı. … Bu amaçla beş bankada açılan hesaplara yardımlar yağıyor.” (Tekerek ve ark., 2005:185). Yukarıdaki haberin altında da tarih verilmemiştir.

55 “Pakistan, ülkede meydana gelen deprem felaketinin altından tek başına kalkabilir mi?” (Kolukısa ve ark., 2008:135). İfadeden, Pakistan’ın, 2005 yılında yaşanan deprem felaketinin etkisinden hâlâ kurtulamadığı sonucu çıkarılabilir.

56 “…Formula 1 Grand Prix’si 21 Ağustos 2005’te yani bugün yapılacaktı
“…Formula 1 Grand Prix’si 21 Ağustos 2005’te yani bugün yapılacaktı.” (Kolukısa ve ark., 2008 :137). B ifade, ders kitabında zaman kavramının nasıl işlendiğini göstermektedir.

57 BÜLENT ARINÇ, HÂLÂ TBMM BAŞKANI
Ders kitabına göre, Bülent ARINÇ’ın TBMM Başkanlığı görevi devam ediyor. Bülent ARINÇ, yılında okutulan ve yılında okutulmakta olan kitaba göre Meclis Başkanlığına devam ediyor (Kolukısa ve ark., 2008 a: 180, 181)

58 YTL TEDAVÜLDE YTL, 2009 yılında tedavülden kalktığı hâlde eğitim ve öğretim yılında okutulan kitaplarda(Gülcan ve ark., 2008: 108, 145; Kolukısa ve ark., 2008: 138) tanıtılmış, TL’den söz edilmemiştir.

59 DERS KİTAPLARI İNTERNET ÜRÜNÜ
Ders kitaplarındaki sayfaların büyük bölümü İnternet’ten kes-kopyala-yapıştır yöntemiyle oluşturulmuş, ifadelerin düzenlenmesine bile gerek duyulmamıştır.

60 Kitaplardaki ifadelerin, herhangi bir arama motoru tıklandığında, yazım yanlışları dâhil, onlarca sitede aynen yer aldığı görülmektedir.

61 Sosyal Bilgiler 5 (Gülcan ve ark
Sosyal Bilgiler 5 (Gülcan ve ark., 2008)208 sayfalık kitabın 18 sayfası İnternet’ten alınmıştır.

62 Sosyal Bilgiler 6 (Kolukısa ve ark
Sosyal Bilgiler 6 (Kolukısa ve ark., 2008) 192 sayfalık kitabın 33 sayfası kısmen ya da tamamen İnternet’ten indirilmiştir.

63 Sosyal Bilgiler 7 (Polat ve ark
Sosyal Bilgiler 7 (Polat ve ark., 2008)196 sayfalık kitabın 31 sayfası İnternet kaynaklıdır

64 İnternet kaynaklı bilgilerin düzenlenmeden kullanılması, tırnak içine alınmaması ilginç ifadelere neden olmaktadır:

65 “TEMA’nın hedefi; ulusumuza, resmî kuruluşlara …” “Vakfımızın varoluş nedeni …” “Eğitim Gönüllüleri, … geleceğe hazırlar.” “Çocuklarımızın; … belirlendi.” (Gülcan ve ark., 2008: 144, 146).

66 192 sayfadan oluşan 6. sınıf kitabında (Kolukısa ve ark
192 sayfadan oluşan 6. sınıf kitabında (Kolukısa ve ark., 2008: 13, 14, 15, 153) dört sayfanın tamamı kuş gribiyle ilgili İnternet haberlerine ayrılmıştır.

67 Ders kitabı yazarlarının, kaynakçada, ‘temel’ başvuru kaynağı olan İnternet’e yeterince yer vermedikleri gözlenmektedir. İnternet’ten bire bir alınan cümleler kitap yazarlarına ait ifadeler olarak kullanılmaktadır.

68 DERS KİTAPLARI VE İNTİHAL
Kitapların etik yönden ele alınmasını gerektiren etkenlerin başında ‘intihal’ gelmektedir. Yazarlığın çaba harcanmadan, emek verilmeden elde edilebilen ‘unvan’ olması, sanat ve kültür hayatımızı tehdit etmektedir.

69 Bu araştırma kapsamında ele alınan kitaplardan elde edilen bulgular, ‘İntihal’in ilköğretim ders kitaplarına kadar bulaştığını göstermektedir.

70 Hammurabi Yasaları ile ilgili konunun tamamı (Kolukısa ve ark
Hammurabi Yasaları ile ilgili konunun tamamı (Kolukısa ve ark., 2008:154), Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi’nden (Cilt: 10, s. 349) aynen alındığı hâlde kitabın kaynakçasında söz konusu ansiklopediden söz edilmemektedir.

71 Türkiye'de kadın hakları ile ilgili bir konudaki bütün ifadeler (Kolukısa ve ark, 2008: 162), Avrupa Birliği’nde Fırsat Eşitliği başlıklı yazıda geçmektedir

72 İki Lider Bir Değer (Kolukısa ve ark
İki Lider Bir Değer (Kolukısa ve ark., 2008: 164) başlığı altında yer alan ifadeler, Akgündüz’ün (2008), Osmanlı Devleti’nin Günümüze Örnek Olacak Hoşgörü Motifinden Bir Kesit başlıklı makalesinden kaynak göstermeksizin alınmıştır.

73 Büyük Selçuklu Devleti ile ilgili bir buçuk sayfa tutan bir yazı (Kolukısa ve ark., 2008: 92, 93), Thema Larousse’tan (Cilt:6, s. 214, 215) aynen alınmıştır. Kitabın kaynakçasında Thema Larousse’tan söz edilmemektedir.

74 Türk çini sanatı ile ilgili ifadeler (Kolukısa ve ark
Türk çini sanatı ile ilgili ifadeler (Kolukısa ve ark., 2008: 91), ( adresindeki ifadelerle bire bir örtüşmektedir.

75 Halıcılığın tarihçesi ile ilgili bazı ifadeler (Kolukısa ve ark
Halıcılığın tarihçesi ile ilgili bazı ifadeler (Kolukısa ve ark., 2008: 90), ( adresinde de aynen geçmektedir.

76 EKMEĞE YILDA 10 MİLYON TL ÖDENİYOR, AMA İSRAF 273 MİLYON TL!
İnternet’ten alınan bir habere dayanılarak, Türk halkının ekmeğe bir yılda 10 milyon TL ödediği, günlük israfın ise 750 bin TL olduğu belirtilmektedir (Kolukısa ve ark., 2008 a: 111).

77 Günde 750 bin TL israf yılda 273 milyon TL eder
Günde 750 bin TL israf yılda 273 milyon TL eder. Ekmek için bir yılda 10 milyon TL ödendiğine göre israfın 10 milyon TL’nin altında olması gerekir. Oysa israf yıllık ekmek ‘bütçesinin’ 27 katı kadardır!

78 Bu hesap hatasının iki nedeni bulunmaktadır
Bu hesap hatasının iki nedeni bulunmaktadır. Birincisi, İnternet haberinde adı geçen ve israfla ilgili bilgileri veren kişi dönemin İzmir Millî Eğitim Müdürüdür. Yani bilgiyi veren kişi konunun uzmanı değildir.

79 İkincisi, kitapta kaynak gösterilen ATO raporuna dayandırılan rakamların tamamı yanlıştır. ATO’nun ekmekle ilgili özgün raporu incelendiğinde, kitaptaki tüketim ve israf miktarının gerçeği yansıtmadığı görülmektedir.

80 Bu örnekten de anlaşılacağı gibi kitaplarda birincil kaynakların kullanılmaması, bilimsel hatalara neden olmaktadır.

81 SONUÇ VE ÖNERİLER Kitaplarda sıklıkla karşılaşılan bilimsel hatalar ile dil ve yazım yanlışları, kitap inceleme kurullarının oluşturulma biçimiyle çalışma ilkelerini tartışmaya açık hâle getirmektedir

82 Ders kitabı inceleme kurullarına siyasal müdahalede bulunma olanağını ortadan kaldırabilecek etkin önlemler alınmalıdır. Bu nedenle söz konusu kurulların faaliyet yürüttüğü Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı özerkleştirilmelidir.

83 Ders kitaplarındaki yanlışların önemli nedenlerinden biri de İnternet’tir. İnternet’in kitapların hazırlanmasında neredeyse temel başvuru kaynağı hâline gelmesi, bazı bilgilerin sorgulanmadan kitaplara girmesine zemin hazırlamaktadır.

84 İnternet ifadelerinin aynen kullanılması, özgün ders kitabı hazırlamanın önündeki engellerden biri olarak görülmektedir.

85 Düzenlenmeden kullanılan alıntılar, öğrencinin yaş ve düzeyine uygun olmayan ifadeler içermektedir. Bu nedenle, ders kitaplarında çeşitli kaynaklardan yararlanılarak yer verilmesi düşünülen yazılı ve görsel ögelerde düzenlemeye gidilmelidir.

86 Ders kitaplarında birincil kaynaklar kullanılmalıdır.
Elektronik ya da yazılı kaynaklardan alınan bilgilerin kaynağı, kaynakçanın yanı sıra bilgilerin yer aldığı sayfalarda da belirtilmelidir.

87 Çeşitli kaynaklardan alınan ve düzenlenmeden kullanılan bilgilerin sayfaları kaplaması ve söz konusu sayfalarda kaynağın belirtilmemesinin intihal olup olmadığı tartışılarak ders kitabı yazarlığı ile ilgili etik değerlerin oluşturulmasına katkı sunulmalıdır.

88 Sosyal Bilgiler ders kitaplarında öğrencilerin İnternet ağırlıklı araştırmalara yönlendirildiği gözlenmiştir. Bu olgu, İnternet’in ne kadar güvenilir bir bilgi kaynağı olduğu sorusunu da akla getirmektedir. Öğrencilerin tek tip araştırma tekniği yerine çeşitli kaynaklara yönlendirilmesi amacıyla kitaplarda çeşitli düzenlemeler yapılmalıdır.

89 İlköğretim ders kitaplarının tasarımında çocuk kitapları standartlarına uyulmalıdır.

90 Ders kitapları süzgeçten geçirilerek bilim dışı ögelerden, dil ve anlatım bozukluklarından arındırılmalıdır.

91 Kitapların hazırlanmasında uzmanların etkin katılımı sağlanmalı ve öğretmenlerden görüş alınmalıdır.

92 Millî Eğitim Bakanlığı ile üniversitelerin iş birliğinde ulusal Ders Kitapları Sempozyumu düzenlenmelidir.

93 Üniversite bünyesinde Ders Kitabı Yazarlığı Ana Bilim Dalı kurulmalıdır.
Kitaplarda kullanılan tablo, resim, grafik vb. görsel ögelere numara verilmelidir.

94 Cinsiyet ayrımı içeren ifadeler kitaplardan çıkarılmalıdır.

95 Ders kitaplarının sadece bir öğretim yılı kullanılması kaynak savurganlığına yol açmakta ve öğrencilere tutumlu olma alışkanlığının kazandırılmasında olumsuz bir rol oynamaktadır.

96 Kitapların bir öğretim yılı sonunda kullanım dışı kalmasında baskı kalitesinin düşük oluşu ve kitaplara günlük gazete işlevinin yüklenmesinin etkili olduğu değerlendirilmektedir. Uzun ömürlü kitaplar için baskı kalitesinin arttırılması ve güncelleme ihtiyacının en aza indirilmesi önerilmektedir. Bu konuda alınabilecek önlemlerden birinin de ilköğretimde ders kitabına olan bağımlılığı azaltmak olduğu düşünülmektedir.

97 Ders kitaplarının uzun bir süre kullanılmasını sağlamak amacıyla kitaplar öğretim yılı başında tutanakla teslim edilmeli ve veliyle sözleşme yapılmalıdır. Sözleşmede kitapların yıl sonunda sağlam ve eksiksiz olarak teslim edilmemesi durumunda ücret alınacağı belirtilmelidir

98 Kitapların okula sağlam iade edilmesinde öğrenciye de önemli görevler düşmektedir. Bu nedenle öğrenciye kitapların kullanılmasına özen göstereceği, kaplamadan kullanmayacağı, sağlam ve temiz olarak okula teslim edeceği vb. içerikte hazırlanan sözleşme imzalatılmasının yararlı olabileceği öngörülmektedir.

99 Sabırla dinlediğiniz için hepinize
teşekkür ederim.