Küresel İklim Değişikliğinin Etkilerine Uyum ve

... konulu sunumlar: "Küresel İklim Değişikliğinin Etkilerine Uyum ve"— Sunum transkripti:

1 Küresel İklim Değişikliğinin Etkilerine Uyum ve
Türkiye Dr. Nuran Talu 18 Ocak 2016, Ankara

2 A - Mevcut Durumu Sorgulamak
Dünya  İklim Değişikliğinin Etkilerine Uyum İçin Küresel Bakış Uluslararası Akitlerde Uyum Ülkelerin Gelişmişlik Kategorisine Göre Uyum Dünyadan Bazı Çözüm Örnekleri Paris’in Getirdikleri Türkiye Türkiye’de Etkilenebilirliği Yüksek Sektör ve Alanlar Tarım Ve Gıda Güvencesi Doğal Kaynaklar Ve Ekosisteme Baskılar (Su Kaynakları, Ormanlar, Biyolojik Çeşitlilik, Karasal Ekosistemler Vb) İklim Afetleri Ve Kent Planlaması Halk Sağlığı Üzerine Etkiler Türkiye’de İklim Değişikliği Risklerini Yönetme Kapasitesinin Makro Politikalarla Bağı Türkiye’de Yasalar İklim Etkilerine Uyumu Dikkate Alıyor Mu? Türkiye’de Yasaların Uygulamalarında Uyum Var Mı? (Yönetmeliklerle Gelen Sıkıntılar) İklim Değişikliğinin Etkilerine Uyum Sağlamak İçin Türkiye’deki Çalışmalar

3 B - Geleceğe Doğru Bakmak
Uyumun Birinci Derecede Sorumlu Aktörleri Kim? TBMM Bunun Neresinde? Etkilere Uyum Sağlamak Bir Kalkınma Meselesi ise Hangi Sektörler Uyum İçin En Elzem? (Düşük Karbon Ekonomisine Geçen Ülkeler En Başta Enerji ve Tarım Yasalarını Değiştiriyor) Türkiye İklim Uyum Planlaması Yapmalı mı, Yasalara nasıl yansımalı?

4 C – Uyumu Doğru Anlamak Uyum Sağlamak ve Sera Gazlarını Azaltmak Arasındaki Bağ Etkilenebilirlik Risk Belirsizlik Uyumsuzlaşma

5 Temel kavramlar, tanımlar (1)
Uyum sağlamak: iklim olaylarının (risklerinin) etkileriyle mücadele etmek, etkileri yönetebilmek ve fayda sağlayabilmek için stratejilerin geliştirilmesi süreci (IPCC, 4. Rapor). Etkilenebilirlik: Bir sistemin iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden etkilenme ve başa çıkamama ölçüsü (maruz kalma, duyarlılık, uyum sağlama kapasitesi) (IPCC, 4. Rapor). Yönetimde uyum: Tepkisel uyum (Savunmacı, reaktif); “Öngörüye dayalı uyum (Proaktif)”, örn: AB Yeşil Altyapı Stratejisi; “Özerk (bağımsız) uyum” ya da “Planlanan uyum” olabilir. Yumuşak” uyum: “Yumuşak” uyum sağlama önlemleri, bilgi, kapasite oluşturma, politika ve strateji belirleme ve kurumsal düzenlemelere ağırlık verir (soft adaptation). “Sert” uyum: “Sert" uyum sağlama önlemleri, setler, deniz duvarları ve takviye edilmiş binalar gibi sermaye mallarını içeren belirli teknolojiler ve önlemlerin kullanılmasını içerir (hard adaptation).

6 Temel kavramlar, tanımlar (2)
Uyumsuzlaşma(k) (Maladaptation): Bazı durumlarda “her zamanki gibi kalkınma”, etkilenebilirliği farkında olmadan artırabilir. Örn: sel sigorta programları; tüketicilerin riskleri tamamen üstlenmeleri ve bu nedenle daha fazla riskten kaçınan bir tutum takınmalarını sağlamak yerine, sel riskine karşı evleri sigortalayarak, selden etkilenebilir bölgelerde yapılaşmayı teşvik edebilir. Uyumsuzluğa neden olabilecek unsurlardan biri de belirsizlik. Muhtemel iklim değişikliği etkilerinin kesin olarak belirlenmesi zor. İklim değişikliği risklerini yönetme kapasitesinin geliştirilmesi “uyum” demek, neden risk diyoruz çünkü bilimsel belirsizlikler var. Direnç; bir sosyal veya ekolojik sistemin, aynı temel yapıyı ve işlev biçimlerini, organize olma kapasitesini ve gerilim ve değişikliğe uyum kapasitesini muhafaza ederken, rahatsız edici durumları tolere etme kabiliyeti demektir.   Farkındalık: Toplumların, uyumun sosyal, çevresel ve ekonomik maliyetleri konusunda bilinçli olmalarından geçmektedir. Buradaki ilgili kavram farkındalıktır.

7 Uyum Önemli Çünkü… (1) İklim değişikliğine sebep olan kaynaklar azaltılsa ve hatta hemen şimdi kesilse bile atmosferdeki seragazları iklim olaylarını değiştirmeye devam edecek “İklim Değişikliğinden Kaynaklanan Kayıp ve Zararlar” dünya gündeminin ön sıralarında artık. (20 yıl önce başlayan bir tartışmaydı ve 2012’den bu yana uluslararası müzakerelere resmen eklendi)

8 Uyum Önemli Çünkü… (2) Risk yönetiminde yeri büyük. İklim değişikliği yüksek riskleri beraberinde getirse de iyi bir risk yönetimi ile olası kötü sonuçları engellemek mümkün. Uyum ve azaltım çabaları birleştirildiği takdirde risk ölçeği daralacaktır, ancak hala bazı riskler kaçınılmaz olacaktır, Günümüzde görülen şiddetli fırtına, sel, sıcaklık dalgaları ve kuraklık olayları, şimdiden iklim ve hava olaylarına karşı savunmasız olduğumuzu gösteriyor; Şu an harekete geçmemiz gerekiyor. Bugün alacağımız kararlar bu yüzyılın sonuna doğru karşılaşacağımız riskleri şekillendiriyor olacak.

9 Nasıl Etkileniyoruz? Yağış düzeninin değişmesi su sıkıntısı ve/veya sellere yol açıyor Kar yağış ve erime dönemlerinin değişimi nedeniyle sel ve taşkın gibi doğal afetler artıyor Artan sıcaklıklar;bitkisel üretim dönemlerini değiştirip gıda güvenliğini tehdit ediyor Bulaşıcı hastalıklara neden olan etkiler artıyor Hassas ekosistemlerin ve türlerin yok olmasına sebep oluyor, orman yangınlarının sıklığı artıyor Su, toprak gibi doğal kaynaklara dayanan tarımsal yapı ve ürün deseni etkileniyor Doğaya dayalı tarım ve hayvancılık gibi sektörlerde çalışan kesimlerin geçim kaynakları tehdit altında Deniz seviyesinin yükselmesi kıyı bölgelerinde özellikle deltalara zarar veriyor.

10 Kıyamet Alametleri (IPCC Raporu , 2014)
Kuzey Kutbu beklenilenden daha hızlı ısınıyor , Her zamankinken fazla C02 üretiyoruz Aşırı hava koşulları daha da şiddetleniyor Tarımsal üretim tahminlerinde belirsizlik devam ediyor Deniz seviyesi beklenilenden daha hızlı yükseliyor  Seragazı, emisyonu dursa bile iklim değişiyor Isı stresi öldürücü boyutlarda Kuraklıklar, seller ve fırtınalar için kritik eşik sayılan 2 derecelik sıcaklık artış sınırı çok büyük ihtimalle 2100 yılına kadar aşılmış olacak.

11 Sektörlere Göre İklim Değişikliği Uyum Faaliyetleri Örnekleri
Gıda, Tarım ve Orman Su Kaynakları İnsan Sağlığı Endüstri, Yerleşim ve Toplum Su kıtlığı/ kuraklık •Kuraklığa dayanıklı tarım ürünlerinin geliştirilmesi •Ekim- dikim zamanlarının değiştirilmesi •Zararlı otları temizlenmesi •Sulama ve hidrofonik (topraksız) tarım, su hasadı •Sulama tekniklerinin geliştirilmesi •Hayvancılıkta besleme, besin depolama, otlatma yöntemlerinde değişimler, tarım kredileri •Su kayıp kaçaklarının azaltımı •Fiyatlandırma esaslı su talebi yönetimi •Toprak neminin korunması (ör: saman) •Deniz suyu arıtımı, tuzsuzlaştırma •Yapay deşarj ile yer altı suyu korunumu •Su kullanımında bilinçlendirme eğitimleri •Acil durumlar için besin depoloma •Temiz içme suyu temini ve hijyen •Sağlık siteminin güçlendirilmesi ve sağlık merkezlerinin geliştirilmesi •Uluslararası gıda piyasasına erişim imkânı •Adaptasyon kapasitelerinin geliştirilmesi •Kalkınma, gelişme planlarına iklim değişikliği etkilerinin dâhil edilmesi •Su temini sistemlerinin geliştirilmesi ve adli mercilerle koordine edilmesi Aşırı yağış/ taşkın •Tarım için polderlar, geliştirilmiş drenajlar •Alternatif tarım ürünlerinin geliştirilmesi •Ekim ve hasat zamanlarının değiştirilmesi •Taşkın tahmin ve uyarı sistemlerinin ve mevzuatların geliştirilmesi •Sigorta sistemi •Risk altındaki yerlerin yer değiştirilmesi •Yapısal önlemler •Erken uyarı sistemleri •Afet hazırlık planları •Acil müdahale planları, ilk yardım sistemleri •Taşkın koruma sistemlerinin geliştirilmesi •Taşkına dayanıklı yapılar •Yüksek risk altındaki yerlerde arazi kullanımında değişimler •Taşkın suları için depolama düzenlemeleri •Taşkın risk haritaları ve uyarı sistemleri Isınma/ sıcak hava dalgaları •Sıcaklığa dayanıklı tarım ürünleri •Ekim ve hasat zamanlarının değişimi •Pestisid kontrolü •Gölgede depolama, ısıya duyarlı tohumlar •Yangından koruma planları •Ölü kereste toplama •Miktar ve fiyatlandırma esaslı su talebi yönetimi •Olağan dışı hastalıklar için uluslararası gözetim sistemleri •Sağlık merkezleri ve sistemlerinin güçlendirilmesi •Şehirlerdeki ısı adalarının ısısını azaltma çalışmaları (yeşil alanların arttırılması gibi) •Uygun kılık kıyafet seçimi, sıvı tüketiminin arttırılması hava siklonları Rüzgâr/ •Rüzgâra dirençli tarım ürünlerinin geliştirilmesi (Örneğin vanilya) •Kirlenmeye karşı sahil savunma yapıları ve uygulaması •Erken uyarı sistemleri, olağan üstü acil durum planları, acil durum müdahale sistemleri •Daha esnek yapılar •Gelişen ve gelişmekte olan bölgeler için mali risk yönetimi

12 Küresel Yükümlülükler

13 Küresel Yükümlülükler (BM)
İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Madde 3, Madde 4. ulusal kalkınma planlarına, ulusal politikalarına bu konu entegre edilecek. Ulusal eylem planları hazırlanacak – Madde 4 paragraflar; 4, 5, 8, and 9. Kyoto Protokolü Madde 3, Madde 10/b, Madde 12. Hyogo Framework for Action ( ) United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNISDR)  Paris Anlaşması

14 Uluslararası Duraklar... Taraflar Konferansları Kararları
Nairobi Çalışma Programı 2006 Bali Yol Haritası 2007 Cancun Adaptation Framework 2010 (Nairobi Çalışma Programının revizyon kararı) Durban Uyum Şartı 2011 Doha “İklim Değişikliğinden Kaynaklanan Kayıp ve Zararlar” kavramının kabulü İklim Değişimiyle Etkileriyle ilişkili Kayıp ve Zarar için Varşova Uluslararası Mekanizması 2013 (2016 yılında gözden geçrme süreci ve devamlılık) Varşova Uluslararası Kayıp ve Zararlar Mekanizması (2013) Lima İklim için Eylem Karar Belgesi Uyum için Paris Konvansiyonunun altında ayrı/yeni bir hukuk enstrümanı ya da yasal gücü/bağlayıcılığı olan bir madde uyum eylemlerinin güçlendirecektir. Böyle bir karar Aralık 2015’de alınmalı. Ulusal taahhütler güçlenmeli.

15 PARİS ANLAŞMASI Uyum MADDE 2/1b: İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine uyum kabiliyetini arttırmak, iklim direncini ve sera gazı düşük emisyonlu büyümeyi gıda üretimini tehdit etmeyecek şekilde güçlendirmek, MADDE 4/7: Tarafların uyum faaliyetlerinden ve/veya ekonomik çeşitlendirme planlarından kaynaklı ek faydalar işbu Madde kapsamındaki azaltım sonuçlarına katkıda bulunabilir. MADDE 7/1: İşbu Anlaşma Tarafları uyum kapasitesinin arttırılması, dirençliliğin güçlendirilmesi ve iklim değişikliği karşısında kırılganlığın azaltılması için, sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunma ve Madde 2 kapsamında tanımlanan sıcaklık hedefi açısından uygun bir uyum tedbiri alınmasını sağlamak üzere uyum konusunda küresel bir hedefi belirlemektedirler. Cancun Uyum Çerçevesini dikkate alarak geliştireceklerdir:….

16 PARİS ANLAŞMASI Kayıp ve Zararlar
ANLAŞMAYI ETKİLİ KILACAK KARARLAR (48 Karar): İklim Değişimiyle Etkileriyle ilişkili Kayıp ve Zarar için Varşova (COP 19/2013)Uluslararası Mekanizmasının 2016 yılındaki gözden geçirme sonrasında sürdürülmesini kararlaştırır;… (52. Karar): Anlaşmanın 8. Maddesinin herhangi bir borç veya tazminatla ilgili olmadığını ve herhangi bir borç veya tazminata dayanak teşkil etmediğini kabul eder; (MADDE 8): ….Taraflar için işbirliği ve kolaylaştırma alanları: ( a ) Erken uyarı sistemleri, (b) Acil durumlara hazırlıklılık, ( c ) Yavaş başlayan iklim olayları, ( d ) Geri döndürülemez ve kalıcı kayıp ve zarar içerebilen olaylar, ( e ) Kapsamlı risk değerlendirmesi ve yönetimi, ( f ) Risk sigortası kaynakları, iklim riski havuz sistemi ve diğer sigorta çözümleri, g ) Ekonomik olmayan kayıplar, ( h ) Toplulukların, geçim kaynaklarının ve ekosistemlerin esnekliği.

17 PARİS ANLAŞMASINDA “UYUM”LA İLGİLİ ÖNEMLİ İŞARETLER (1) 12 Aralık 2015
ANLAŞMAYI ETKİLİ KILACAK KARARLAR (45. Karar): Tarafların uygun hallerde uyum hakkında bölgesel işbirliğini güçlendirmek ve gerekli hallerde, özellikle gelişmekte olan ülkelerde bölgesel merkezler ve ağlar oluşturarak 1/CP.16, fıkra 13 hükmünü dikkate almasını talep eder; 2020 ÖNCESİ İÇİN DAHA ETKİN TEDBİRLER (125. Tedbir): yılında, uyum üzerine bir teknik inceleme süreci başlatılmasını kararlaştırır; teknik inceleme sürecinin aşağıdaki amaçlarla yürütüleceğini kararlaştırır; Uyum faaliyetlerinin, bu kapsamda ekonomik çeşitlendirmeyi destekleyebilecek ve azaltım yan faydaları getirebilecek faaliyetleri önemli ölçüde güçlendirecek faaliyetlerin tanımlanması;… KAPASİTE ARTTIRMA (MADDE 1 1/1): İşbu Anlaşma çerçevesindeki kapasite geliştirme çabaları gelişmekte olan ülke Tarafların, özellikle en az gelişmiş ülkeler ve ayrıca küçük ada gelişmekte olan devletleri gibi iklim değişikliğinin olumsuz etkileri karşısında özel hassasiyete sahip Tarafların uyum ve azaltım faaliyetlerini hayata geçirmek gibi etkin iklim değişikliği eylemlerine girişmek yönünde kapasite ve yeteneklerini güçlendirmeli ve teknoloji geliştirme, dağıtım ve kullanımını, iklim finansmanına erişimi, eğitim, öğretim ve toplum bilincinin ilgili yönlerini ve bilginin şeffaf, zamanında ve doğru içerikte aktarılmasını kolaylaştırmalıdır. (MADDE 1 2): Taraflar uygun şekilde iklim değişikliği eğitimini, öğretimini, toplum bilincini, halkın katılımını ve bilgiye açık erişimi bu adımların işbu Anlaşma kapsamındaki eylemleri güçlendirmek için öneminin bilinciyl güçlendirecek tedbirler alınmasında işbirliği yapacaklardır. MADDE 1 3/1): Karşılıklı güven tesis etmek ve etkin uygulamayı desteklemek için eylem ve destek konularında, Tarafların farklı kapasitelerini dikkate alan ve kolektif deneyimler üzerine inşa edilen, içsel esnekliğe sahip bir güçlendirilmiş şeffaflık çerçevesi işbu Anlaşmayla oluşturulmaktadır. MADDE 1 3/8): Ayrıca her bir Taraf Madde 7 kapsamında iklim değişikliği etkilerine ve uyuma ilişkin bilgileri uygun şekilde sunacaktır.

18 PARİS ANLAŞMASINDA “UYUM”LA İLGİLİ ÖNEMLİ İŞARETLER (2)
ŞEFFAFLIK ÇERÇEVESİ (MADDE 1 3/4): Sözleşme kapsamındaki şeffaflık düzenlemeleri, bu kapsamda ulusal bildirimler, iki yıllık raporlar ve iki yıllık güncelleme raporları, uluslararası değerlendirme ve inceleme ile uluslararası istişare ve analiz işbu Madde fıkra 13 gereğince şekiller, usuller ve yönlendirici düzenlemelerin oluşturulmasında esas alınacak deneyimin parçası olacaktır. MADDE 13/5: Faaliyet şeffaflık çerçevesinin amacı iklim değişikliği eylemini Madde 2 hükmünce belirtilen Sözleşme amacının ışığında, Tarafların Madde 4 çerçevesindeki bireysel ulusal katkılarını gerçekleştirme yönünde ilerlemenin netliği ve takibi ile Madde 14 tarafından belirtilen küresel envantere veri teşkil edecek iyi uygulamalar, öncelikler, gereksinimler ve boşluklar dâhil olmak üzere Tarafların Madde 7 kapsamındaki uyum eyleminin net şekilde anlaşılmasını sağlamaktır. KÜRESEL ENVANTER (MADDE 1 4/1): Paris Anlaşması Taraflarının buluşması olarak Taraflar Konferansı işbu Anlaşmanın amacının elde edilmesi ve uzun vadeli hedefleri yönünde ortak ilerlemeyi değerlendirmek için işbu Anlaşmanın uygulanmasının envanter kaydını periyodik olarak tutacaktır (“küresel envanter” olarak adlandırılır). Bunu azaltmayı, uyumu ve uygulama ve destek araçlarını dikkate alarak, hakkaniyet ilkesi ve eldeki en iyi bilimsel veriler ışığında kapsayıcı ve kolaylaştırıcı bir tutumla gerçekleştirecektir.

19 AB’nin iklim değişikliği paketi Ocak 2014
AB Azaltım Hedefleri Kullanılan yenilenebilir enerji oranını (güneş, rüzgâr, hidrolik ve termal enerji ) 2030’a kadar % 27 oranında arttırmak. Zararlı seragazlarının salımlarını 1990 yılı seviyelerine göre 2030 yılına kadar % 40 oranında azaltmak. AB Etkilere Uyumu Yoğun Çalışıyor... 2012 yılı Mart ayında Avrupa Komisyonu ile Avrupa Çevre Ajansı ortak girişimi Avrupa İklim Uyum Platformu (Climate-ADAPT) kuruldu Ve Avrupa Komisyonu “Avrupa Uyum Stratejisi”ni Mart 2013 de yayınlandı. Avrupa Komisyonu Araştırma & İnnovasyon Genel Müdürlüğü Müdür Vekili Andrea Tilche konuşmasında “İklim Değişikliği ve Adaptasyon” konusunun Avrupa Birliği’nin önümüzdeki dönemde en önemli konularından bir tanesi olacağı ifade ederek, toplam fonların %35’lik kısmının bu konuda harcanmasının gündeme geldiğini ifade etti. 2013

20 AB Yedinci Çevre Eylem Programı’nda (2013-2023) İklim Değişikliğinin Özü
“Küresel ısınmayı ekonomilerimizi yeşillendirmek, büyümeyi canlandırmak ve yeni teknolojilere yatırımı hızlandırmak için bir fırsat olarak görmeliyiz.“ diyorlar…  Ekolojik Direnci Güçlü bir Avrupa (Doğal kaynak etkin bir Avrupa) Düşük Karbon Ekonomisi esas olacak diyorlar AB yüksek emisyon azaltma kararını ekonomik getirilerini düşünerek alıyor illaki. AB KomisyonU 2017’ye kadar üye ülkelerin ulusal uyum stratejilerin kapsamı ve kalitesinde ilerlemeyi yetersiz bulursa hukuken bağlayıcı bir araç teklif etmeyi düşünecektir.

21 Türkiye’de durum

22 IPCC 5. Değerlendirme Raporu'nun yazarlarından Prof. Dr
IPCC 5. Değerlendirme Raporu'nun yazarlarından Prof. Dr. John Morton’uniklim değişikliğinin Türkiye'deki olası olumsuz etkilerine dair yorumu; "2035'e gelince tahminler Türkiye'de sıcaklığın 1 ila 2 derece kadar çıkacağını gösteriyor. 2065'te ise bunun 3-4 hatta bazı tahminlere göre ise 5 ila 9 dereceye kadar çıkacağı belirtiliyor. 21.yüzyıl sonlarına doğru sıcak hava dalgalarında büyük artışlar olacak. Yaz yağmurlarında artış bekleniyor. Kuraklık ve kurulukta da orta düzeyde artış olacak."

23 Türkiye Risk Grubu Ülkeler Arasında ve “Etkilenebilirlik Alanları” da belli
Su Kaynakları ve Su Kaynakları Yönetimi (kıyı alanları nehir yatakları…) Tarım (iklime bağlı en kritik sektör) ve Gıda Güvenliği (bitki üretimi, hayvancılık, balıkçılık…) Doğal Afet/İklim Değişikliği Risk Yönetimi (Kent ağırlıklı) Ekosistem Servislerine Baskı (ormanlar, biyolojik çeşitlilik, diğer karasal ekosistemler vb) Unutmayalım, biyolojik çeşitlilik ve doğal ekosistemler dünyanın yaşam destek kaynaklarıdır… Aşırı Hava Olaylarının İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri, Bulaşıcı Hastalıklar, Tropikal Hastalıklar

24 Sorunlar… Su kaynakları yönetimi Havza yönetimi zayıf
Su yönetiminde İiklim değişikliği dikkate alınmıyor Ormancılık, Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Doğa korumanın ekonomik ve toplumsal sisteme entegrasyonu yok Tarım ve Gıda İklim düşmanı yatırımlar tanımlanmıyor (HES) Halk Sağlığı Aşırı hava olaylarının insan sağlığına etkisi çalışılmıyor. Kayıp ve Zararlar Kentlerde iklim afetleri risk yönetimi Afet zararlarının karşılanması Sigorta sektörü iklim değişikliğini henüz tanımıyor

25 İklim etkilerine uyum sağlamak da kalkınma meselesi
Sosyo-Ekonomik Kuraklık: Meteorolojik, tarımsal ve hidrolojik etkilere bağlı olarak ekonomik ürünlerin arz ve talebinde meydana gelen değişimi ifade ediyor. Kuraklık sadece tarımsal üretimi, tarım ürünleri fiyatlarını etkilemeyecek. Yaşanacak bir su kıtlığı enerji üretimini de vuracak. Enerjinin ve gıdanın pahalanması ise enflasyon üzerindeki baskıyı arttıracak. Kuraklığın diğer sektörlere de yansıyacak olumsuz etkileri de olacak 

26 10. Plan – “3. Yaşanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre”
Çevre ve Afet Yönetimi Hedefler: Toplumun çevre bilincinin artırılması ile çevrenin korunması ve kalitesinin yükseltilmesi amaçlanmaktadır. Onuncu Kalkınma Planı döneminde Çevre yönetimi güçlendirilecek, Çevre dostu uygulamalar desteklenecek, Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı sağlanacak, İklim değişikliği ile mücadele ve uyum çalışmaları sürdürülecektir. Bilinç düzeyi ve yerleşimlerin afetlere karşı dayanıklılığı artırılacaktır. İmar planlaması süreçlerinde afet riskleri dikkate alınacaktır. Kritik önemdeki altyapıların güçlendirilmesine öncelik verilecektir. Afet bilgi yönetim sistemi kurulacaktır.

27 Potpori Türkiye'nin İklim Değişikliği Stratejisi
Türkiye'nin İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı İklim değişikliğine Uyum Katılımcı Etkilenebilirlik Analizi, Seyhan Havzası Uyumu Pilot Strateji İDEP – Uyum Ulusal Bildirimler Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı İklim Değişikliği ve Buna Bağlı Afetlere Yönelik Yol Haritası Belgesi ( ), AFAD Çölleşme ile Mücadele Ulusal Stratejisi ( )  EIB Raporu – “Pilot Climate Change Adaptation Market Study: Turkey “, 2013 Şehirlerde Gaziantep, Antalya - sürdürülebilir enerji eylem planları var ama uyum dikkate alınmamış. AB - Avrupa Çevre Ajansı’nın rehberleri kullanılarak Türkiye’de “Şehirler için İklim Değişikliğine Uyum Destek Paketi. Cities Adaptation Support Package/CASP. ÇŞB, İklim Değişikliğine Uyumlu Esnek Kentlerin Yaygınlaştırılması Projesi Bursa’da 2014’de hazırlanan İklim Uyum Stratejilerinin Geliştirilmesi İçin Kurumsal ve Teknik Kapasitenin Arttırılması Projesi- Bursa’nın iklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlaması için şehir bazında bir stratejisinin oluşturulması

28 Örnek: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının AFAD Yol Haritasındaki yeri
2090 Sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun çerçevesinde de finansal enstrüman kullanarak; 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu kapsamı dışında kalan afetler ve bu afetler neticesinde zarar oranları İl/İlçe Hasar tespit Komisyonlarınca tespit edilen ve 2090 Sayılı Kanun ve bu kanunun yönetmeliğinde belirtilen şartları taşıyan üreticilerimize devletçe gerekli yardımların yapılmasını sağlamaktır. Mera ıslahı çalışmaları, Karbon tutumu için yutak alanların artırılması konusunda yapılan çalışmalar yürütülmektedir.

29 64.Hükümet 2016 Yılı Eylem Planı İcraatlar ve Reformlar
ÇEVRE, YEREL YÖNETİMLER VE KENTSEL DÖNÜŞÜM Eylem No Eylemden Sorumlu Kurum veya Kuruluş Eylem ile İlgili Kurum ve Kuruluş Eylemin Başlangıç ve Bitiş Tarihi Eyleme İlişkin Açıklama 164 Sera gazı emisyonlarına yönelik takip sistemi kurulacak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Orman ve Su İşleri Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, TÜİK 21 Aralık 2015 21 Aralık 2016 Sera gazı emisyonları kayıt altına alınacaktır. Bu çerçevede enerji, ulaştırma, tarım, atık sanayi, arazi kullanımı ve ormancılık sektörleri için sera gazı emisyon izleme ve raporlama altyapısı kurulacak ve iklim değişikliği mücadele politikalarına katkı sağlanacaktır.

30 “INDC Türkiye”de Uyum (Kesin Katkılar için Ulusal Niyet Beyanları-Intended Nationally Determined Contributions/INDCs) Türkiye’nin INDC’sinde uyum politikaları hemen hiç dikkate alınmamıştır. Oysa Paris, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 21. Taraflar Konferansında (COP 21) kabul edilen Paris Anlaşmasında yer alan uyum provizyonları kilit öneme sahiptir.

31 Hepimize kolay gelsin.